قیم موقت

در نظر گرفته شده است که افرادی که به علت ناتوانی عقلی قادر به مدیریت امور مالی و بعضاً غیر مالی خود نیستند، نیازمند نهادهایی برای اداره امور خود هستند.
ولایت قهری و قیمومیت به عنوان دو نهاد حمایتی مهم در این زمینه شناخته می‌شوند.
به طور معمول، قیم محجور به صورت دائم منصوب می‌شود؛ اما در برخی مواقع برای وضعیت‌های اضطراری لازم است یک قیم موقت به صورت فوری تعیین شود.
برای انتخاب چنین شخصی، باید شرایط قانونی مربوطه موجود باشد و طبق مقررات نحوه تعیین قیم موقت عمل شود.
در این مقاله، ابتدا به سوال "قیم موقت کیست؟" پاسخ داده شده و سپس شرایط و نحوه تعیین قیم موقت و آثار نصب این فرد توضیح داده شده است.
در پایان، تفاوت بین قیم موقت و قیم اتفاقی مورد بررسی قرار گرفته و یک نمونه دادخواست قیم موقت ارائه شده است.

قیم موقت کیست

یکی از اصطلاحاتی که در قانون مدنی و در ارتباط با افراد محجور، بحث شده و قوانین مربوط به آن تعیین شده است، ترم "توقف موقت" است.
به همین دلیل، ممکن است سوالاتی مطرح شود که توقف موقت به چه معناست و چگونه تعیین می‌شود؟ برای پاسخ به این سوالات، ابتدا باید به معنای دقیق توقف موقت پرداخته و سپس به سوالات بالا پاسخ داد.

در قانون مدنی، تعدادی نهاد برای حمایت از افرادی که به دلایل مختلف (مانند عدم توانایی روانی یا جنون) قادر به اداره امور خود نیستند، تعریف شده است.
یکی از این نهادها، قیمومیت است.
قیم، به فردی گفته می‌شود که در شرایطی که فرد مذکور، ولی خاصی (مثلاً پدر، جد پدری یا وصی) ندارد و یا به طور قانونی ولی خاص حق مداخله در امور فرد مذکور را ندارد، توسط دادگاه تعیین می‌شود تا امور او را سامان دهد و به اداره آن‌ها بپردازد.

با توجه به ماده ۱۲۳۵ قانون مدنی، وظیفه مراقبت از اموال و حقوق مالی شخص مولی و نمایندگی قانونی او، به عهده قیم می‌باشد.
بنابراین، قیم، علاوه بر دخالت در امور غیرمالی مانند ازدواج، حق دخالت در امور مالی مانند خرید و فروش اموال محجور را نیز دارد و با توجه به اختیارات قانونی، مسئولیت اداره این امور را بر عهده دارد.

برای تعیین قیمت موقت، شرایط مختلفی وجود دارد و به وجود آمدن این شرایط وابسته است.
در بعضی مواقع، به دلیل عدم امکان تعیین قیمت دائم، مجبور به تعیین قیمت موقت می‌شویم.
اما، به منظور جلوگیری از بروز مشکلات و ناهمواری‌ها، قانونگذار، نهاد قیمت موقت را در نظر گرفته است.

در این موقعیت، فردی به صورت موقت به عنوان قیم بنام‌گذاری می‌شود و پس از برطرف شدن مشکل یا فراهم شدن شرایط لازم، یک قیم دائمی منصوب خواهد شد.
قبل از تعیین قیم دائم، فرد موقت حق مداخله در موضوعات مرتبط را دارد.
در ادامه، به طور تفصیل درباره شرایط تعیین قیم موقت صحبت خواهیم کرد.

شرایط تعیین قیم موقت

علاوه بر این که ما درباره شخصیت قیم موقت چه افرادی هستند سوال داریم، بحث مهم دیگری درباره این نهاد وجود دارد که شرایط تعیین این فرد برای اداره امور چگونه است.
بنابراین، در اینجا به پاسخ دادن به این سؤال می‌پردازیم که شرایط تعیین قیم موقت چیست؟ برای تعیین شرایط قیم موقت، باید به قوانین مدنی و قوانین حسبی مراجعه کنیم.
طبق مقررات مربوط به نحوه تعیین قیم موقت که در مواد 1228 و 1250 قانون مدنی و ماده 99 قانون حسبی آمده است، برای انتخاب قیم موقت در سه حالت غیر دائمی استفاده می‌شود که این سه حالت عبارتند از:

به‌موجب ماده ۱۲۲۸ قانون مدنی: «در خارج ایران، کنسول ایران یا جانشین او، می تواند برای ایرانیانی که باید مطابق ماده ۱۲۱۸ برای آنها قیم تعیین شود و در منطقه ماموریت او ساکن یا مقیم هستند، به‌صورت موقت قیم را معین کند و باید تا ده روز پس از تعیین قیم، اسناد مربوطه را توسط وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری ارسال کند.
تعیین قیم مزبور معتبر می‌شود زمانی که دادگاه مدنی خاص تهران، تصمیم کنسول یا جانشین او را اجرا کند.
»به‌وسیلهٔ تگهای HTML مانند و در متن استفاده شده است.

بنا براین، در شرایطی که یک ایرانی مقیم خارج از کشور در موقعیتی قرار گیرد که محبور به محاکمه در ایران باشد، کنسول ایران مجاز است به او یک قرارداد موقت اضطراری اعطا و این قرارداد تا زمان صدور حکم نهائی توسط محاکم ایران، آن فرد را اقتصادی و مالی راهنمایی می‌کند و کنترل امور مالی و غیرمالی وی را بر عهده می‌گیرد.

ماده 1250 قانون مدنی، درباره یکی از شرایط تعیین قیم موقت، تعیین می‌کند: "هرگاه قیم، جرمی در ارتباط با اموال مولی یا نسبت به شخص مولی علیه ارتکاب کند و توسط دادستان متهم شود، دادگاه بر اساس درخواست دادستان، قیم موقت دیگری را برای مدیریت اموال مولی علیه منصوب خواهد کرد.
"

با توجه به ماده فوق، در صورتی که شخص مورد قرار، به خلاف عهده‌ای که درباره مدیریت اموال محجور دارد، جرائمی همچون خیانت در امانت یا سوء استفاده جنسی انجام دهد، دادستان می‌تواند بر ضد این شخص اتهام جرمی را مطرح کند و تا زمانی که تصمیم قضایی در این مورد صادر نشده باشد، نماینده ای موقت برای مدیریت امور محجور تعیین می‌شود.

مطابق ماده ۹۹ از قانون امور حسابداری، یک فرد سرپرستی، با استناد به تصمیم دادگاه، می تواند در مورد عزل خود یا دادستان از رد درخواست عزل، تقاضای تجدیدنظر نماید.
تا زمانی که تصمیم نهایی معین نشده باشد، کارهای کم اهمیت توسط دادستان یا فردی که به طور موقت برای جایگزینی معین می شود، انجام خواهد شد.

بنابراین، یکی از شروط مؤقت برای تعیین قیم، عملیاتی کردن عزل قیم است.
در این حالت، تا زمانی که حکم نهایی دادگاه تجدیدنظر در خصوص عزل قیم صادر نشده باشد، امور مالی و غیرمالی محدود و تحت نظارت قیم مؤقت قرار می‌گیرد.

در انتهای این بخش، باید بیان کرد که قبل از وجود شروط خاص ذکر شده، شروط عمومی برای تعیین قیم برای محجور وجود داشته باشد که این شروط در ماده 1218 قوانین مدنی تعیین شده‌اند.
طبق این ماده، برای تعیین قیم برای محجور، در سه حالت زیر عمل می‌شود:

۱- در ابتدا، این افراد صغیر بودند و هیچ فرد خاصی در زندگی آن‌ها نبود؛۲- سپس، آن‌ها به مرور زمان مجنون یا سفیه می‌شوند؛ به این معنا که هنوز صغیر بودند و در همین حین، وارد دوران بلوغ شده‌اند و همچنان فرد خاصی در کنار خود ندارند؛۳- وجود دارند که در هیچ زمانی در زندگی خود مجنون یا سفیه نبوده‌اند؛ چه زمانی صغیر بوده‌اند و چه زمانی بلوغ کرده‌اند، اما پس از بلوغ شدن، به مجنون یا سفیه تبدیل می‌شوند.

مراحل و نحوه تعیین قیم موقت

در صورت وجود شرایط تعیین قیمت موقت، فرد محجور قیمتی غیردائمی تعیین شده را در اختیار اداره امور مالی و غیرمالی قرار می‌دهد تا تا زمان تعیین قیمت دائم به آن مشغول شود.
البته تعیین این قیمت باید مطابق با مقررات نحوه تعیین قیمت موقت انجام شود و در ادامه توضیح مراحل این فرآیند را بیان خواهیم کرد.

برای تعیین قیم موقت و نگاشتن وظایف اداری و مالی و اخذ گزارشات کیفری در مورد عزل قیم یا تعقیب کیفری، دادستان می‌تواند از دادگاه خانواده درخواست کند تا قیمی را به عنوان مجری موقت تعیین کند و تا زمانی که قیم دائم تعیین نشده است، قیم موقت مسئول اداره کردن امور مالی و غیر مالی خواهد بود.
برای این منظور، قیم نامه‌ای صادر خواهد شد که حاکمیت و وظایف قیم را مشخص می‌کند.

مراحل تعیین قیمت موقت برای ایرانیان محجور خارج از کشور به صورت زیر است:ابتدا کنسول ایران یا نماینده‌اش قیمت موقت را برای ایرانیانی که در حوزه ماموریت او ساکن هستند، مشخص می‌کند.
سپس ظرف مدت ۱۰ روز، مدارک مرتبط را از طریق وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری در ایران ارسال می‌کند.
سپس دادگاه خانواده به استناد شرایط قانونی به بررسی این تصمیم می‌پردازد و در صورت تطابق با شرایط قانونی، حکمی صادر می‌کند که قابل اجرا است و مبنای آن تصمیم کنسول است.

آثار تعیین قیم موقت

علاوه بر شرایط و مراحل تعیین قیمت موقت، باید نگرانی های دیگری درباره این سازمان حمایتی مورد بررسی قرار گیرد و آثار تعیین یک فرد در این نقش را بررسی کنیم.
به همین دلیل، در این قسمت قصد داریم با ارجاع به قانون مدنی، تاثیر تعیین قیمت موقت را بر روی مسائل مرتبط توضیح دهیم و چگونگی تأثیر این تعیین بر موارد مختلف را شرح دهیم.

با توجه به اینکه قانونگذار در توضیح وظایف قیم موقت، استثنا قائل نشده و وظایف او را مانند قیم دائم در نظر می‌گیرد، برای هرگونه مداخله در امور محجور، ارسال جامعی از اموال خود به دادستان الزامی است.
این ارسال مرحله اول و مهمی از تعیین قیم موقت است.

به علاوه، قیم باید همچون یک امین، مسئولیت مدیریت امور مالی محجور را برعهده داشته باشد و در این باره، محدودیت‌های قانون مدنی را رعایت کند.
به عنوان مثال، قیم موقت نمی تواند اموال محجور را به خود انتقال داده و یا اموال خود را به محجور منتقل کند.
همچنین، برای فروش یا رهن اموال غیر قابل انتقال محجور، نیاز است تایید دادستان صورت پذیرد.

برقراری اختیار انجام امور غیرمالی متوقف و محدود شده است.
همچنین تعیین قیم موقت از تأثیرات آن برای قضایا مالی نیز یاد می‌شود.
بنابراین، مقررات قانون مدنی باید در مورد امور مربوط به ازدواج و طلاق توجه ویژه‌ای به خود جلب کند.
درحالی که قیم تنها وقتی که پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه صورت گیرد، مجاز به اختیار طلاق کردن همسری است که روانی مشکل دارد.

تفاوت قیم موقت و قیم اتفاقی

درباره یکی از عبارات مربوط به قیمومیت، عبارت "قیم اتفاقی" صحبت می کنیم و باید تفاوت آن با "قیم موقت" بررسی شود.
در این بخش به پاسخ دادن به سوال "تفاوت قیم موقت و قیم اتفاقی چیست؟" می پردازیم.

برای خواندن تفاوت بین قیمت اتفاقی و قیمت موقت، باید به قانون ماده یک مراجعه کنیم.
بنابراین، در این قانون که مصوب سال ۱۳۱۶ است، دو شرایط وجود دارد که باعث می‌شود دادگاه محدودیتی در تعیین قیمت اتفاقی اعمال کند.

با توجه به ماده‌ای که در مورد اعمال نمی‌توان تعیین کیفیت قیم را انجام داد و شخصی که متعلق به خانواده نیست، دادگاه می‌تواند به صورت تصادفی کیفیت را برای این شخص تعیین کند.
لازم به ذکر است که این قانون تنها به مواردی اختصاص دارد که عمل جرمی در آنها مورد بررسی قرار گرفته است و برای رسیدگی به این موارد نیاز به شکایت از طرف کسی که تحت تأثیر عمل جرمی قرار گرفته است وجود دارد.

در برخی شرایط، هنگامی که جرمی اتفاق می‌افتد و فرد متضرر از این جرم یک فرد کوچک است که دارای ولی یا قیم دائم است، به هر جهت فردی که جرم را انجام داده است، خود ولی یا قیم است.
براساس قوانین تعیین قیم، در این حالت دادگاه یک فرد منتخب را به عنوان قیم انتخاب می‌کند و تعیین می‌کند که چگونه این انتخاب انجام شود.

طبق مشاهده، در صورتی که فردی "قیم" مورد محدودیت و متهم به جرم شود، مفهوم "قیم موقت" همان معنی "قیم اتفاقی" را دارد و تفاوت چندانی با آن ندارد.
با این حال، باید توجه داشت که مفهوم "قیم موقت" و موارد تعیین آن گسترده‌تر از "قیم اتفاقی" است.
در بخش "شرایط تعیین قیم موقت" این موارد را توضیح داده‌ایم.