با توجه به اهمیتی که ازدواج در جامعه و در قانون قرار دارد، مقرراتی درباره آن تدوین شده است. حفظ نظم اجتماعی نیازمند ثبت ازدواج دائم در قانون حمایت خانواده است و جرایمی نیز برای عدم ثبت ازدواج در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن، هر دو طرف باید شرایط صحت عقد نکاح را داشته باشند و برای ثبت ازدواج، مدارک و مراحل مشخصی مورد نیاز هستند که در نظامنامه دفتر ثبت ازدواج و طلاق تعیین شده‌اند. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی ضرورت ثبت ازدواج دائم و رسومات ثبت ازدواج دائم می‌پردازیم.

لزوم ثبت ازدواج دائم

بر اساس قانون حمایت خانواده، ماده 20، ثبت نکاح، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است. لذا در تمام نقاط کشور، ثبت نکاح اجباری است و ماده 49 قانون حمایت خانواده معین کرده است که ضمانت اجرای عدم ثبت ازدواج نیز وجود دارد. طبق این ماده، اگر شخصی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام کند یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری کند یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع نماید، وی مجازات جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت را متحمل می شود. این مجازات نیز برای فردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق منع می کند، مقرر است.

تشریفات ثبت ازدواج دائم

تشریفات ثبت عقد نکاح به مانند سایر اسناد رسمی است. زن و مرد باید شناسنامه و گواهی پزشکی مبنی بر عدم اعتیاد به مواد مخدر و ابتلا به بیماری‌های موضوع ماده 23 قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۲ و همچنین اجازه ولی خود در مواردی که لازم است (مثلاً در مورد ازدواج دختر باکره) را به سردفتر بدهند. بنابراین، مورد اخیر جزو مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد نمی‌باشد. همچنین در برخی موارد ارائه اسناد دیگری نیز لازم است، مانند زمانی که زن ایرانی به مرد خارجی می‌خواهد ازدواج کند یا زنی که می‌خواهد برای بار دوم ازدواج کند باید مدارک مربوط به انحلال نکاح قبلی را ارائه کند. همچنین، مردی که می‌خواهد زن دوم بگیرد باید اجازه دادگاه را به سردفتر بدهد. سردفتر با معرفی دو نفر از اشخاص معتمد، هویت زوجین را احراز کرده و در غیر این صورت از ثبت عقد نکاح امتناع خواهد کرد. پس از مراحل ثبت ازدواج در دفترخانه، سند نکاح در دفاتر مخصوص ثبت می‌شود و سپس سردفتر صیغه نکاح را می‌خواند و رضایت طرفین و سلامت اراده آنها را احراز می‌کند. پس از آن، زن و شوهر زیر ورقه ازدواج را امضا می‌کنند. این ورقه به منزله رونوشت سند ثبت نکاح است که در دو نسخه تهیه و به هریک از زوجین یک نسخه از آن داده می‌شود.