دادگاه کیفری یک و صلاحیت آن

یکی از مسائل حائز اهمیت در هنگام اقامه یک دعوی یا شکایت این است که باید مکان برگزاری دادگاه را بشناسیم.
به عبارتی دیگر، باید دقیقاً مشخص شود که موضوع مورد بحث و شکایت باید در کدام دادگاه بررسی شود.

قانونگذار در قوانین آیین دادرسی کیفری، دادگاه‌های کیفری را به دو بخش تقسیم کرده است.
بخش اول که دادگاه کیفری یک نامیده می‌شود و بخش دوم که دادگاه کیفری دو نامیده می‌شود.
هر جرمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک قرار نداشته باشد، به صلاحیت دادگاه کیفری دو تعلق خواهد گرفت.
بنابراین برای مشخص شدن صلاحیت دادگاه کیفری دو، ضرورتی دارد که ابتدا اطلاعات مربوط به صلاحیت دادگاه کیفری یک در دست باشد.
دادگاه کیفری یک، به معنایی است که در این مقاله قصد داریم درباره طبیعت و ساختار این دادگاه، جرایمی که در صلاحیت آن قرار می‌گیرد و نحوه رسیدگی به این جرایم در این دادگاه، صحبت کنیم.
همچنین به آن چگونه و در کجا این دادگاه تشکیل می‌شود و همچنین در مورد مشاوران دادگاه کیفری یک توضیح خواهیم داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

دادگاه کیفری یک چیست

قوانین گذاری در صورت دعاوی، دستگاه های قضایی را بر اساس ماهیت آن‌ها در دسته‌بندی ای به سه بخش حقوقی، کیفری و اداری تقسیم می‌کند.
هر بخش قضایی خود دارای نوعی متمایز است و به عنوان مثال، دادگاه خانواده جزو دستگاه‌های قضایی حقوقی به شمار می‌رود، در حالی که دادگاه کیفری رده‌های یک و دو جزو دستگاه‌های قضایی کیفری هستند.

دادگاه‌های کیفری، به موارد مربوط به جرم‌ها پاسخ می‌دهند.
اگر شاکی درباره‌ی یکی از مواردی که توسط قانون به عنوان جرم شناخته شده است شکایت کند، دادگاه‌های کیفری با توجه به صلاحیت خود، پرونده جرم مورد شکایت را مورد بررسی قرار می‌دهند و تصمیم لازم را صادر می‌کنند.

با تصویب قانون آیین دادرسی جدید و به‌منظور تخصص بیشتر دادگاه‌ها، دادگاه کیفری استان به دادگاه کیفری یک تبدیل شده است.
در این قانون جدید، ساختار و جرایم مشمول صلاحیت این دادگاه برای بررسی پرونده‌ها تعیین شده است.
دادگاه کیفری یک، یکی از انواع دادگاه‌های کیفری در قانون آیین دادرسی است که تخصص خاصی در رسیدگی به جرایم حساس دارد.

ساختار دادگاه کیفری یک

پس از توضیح درباره مفهوم "دادگاه کیفری یک"، در این بخش از مقاله قصد داریم درباره ساختار این نوع دادگاه به‌منظور تطبیق با آیین دادرسی کیفری جدید، مصوب سال ۱۹۹۲، صحبت کنیم.
این آیین‌نامه در ماده ۲۹۶ آن بیان می‌کند: «مضمون ماده مورد بحث، این است که .
.
.
»

یک رهبر عالی

دو کارشناس که حضور رئیس را در نظر بگیرند، می توانند در صورتی که رئیس غایب باشد، تصمیمات دادگاه کیفری را بگیرند.
اگر یکی از این دو کارشناس سابقه قضایی بیشتری داشته باشد، می تواند به عنوان رئیس جایگزین در نظر گرفته شود.
برای انعقاد جلسه رسمی، حضور دو عضو کارشناس کافی است و در صورتی که رئیس حاضر نباشد اما دو کارشناس حاضر باشند، جلسات همچنان رسمیت خواهند داشت.

صلاحیت دادگاه کیفری یک

همان‌طور که اشاره شد، دادگاه‌های کیفری، اعم از دادگاه کیفری یک و دو، صلاحیت‌های مختص و ویژه خود را دارند و تنها به جرائمی که در حیطه صلاحیت خود قرار می‌گیرند، رسیدگی می‌کنند.
در این رابطه، در این مقاله قصد داریم درباره صلاحیت دادگاه کیفری یک براساس ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری بحث کنیم.
مطابق ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری: دادگاه کیفری یک صلاحیت مختص برخی پرونده‌ها را دارد و مسئولیت رسیدگی به آن‌ها را بر عهده دارد.
این دادگاه صرفا به پرونده‌هایی که طبق قانون در صلاحیت خود قرار دارند، می‌پردازد.
این شامل جرائمی است که با توجه به قوانین مربوطه، در حیطه صلاحیت این دادگاه قرار دارد.
بدین ترتیب، دادگاه کیفری یک با توجه به نظر ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، تنها می‌تواند در پرونده‌هایی که طبق این ماده در صلاحیت خود قرار دارد، رسیدگی نماید.

جرایمی که باعث می‌شوند به فردی حیات سلب شود مستوجب مجازات‌های سنگین و فشیده‌ای هستند.

جرائمی که واجد شرایط حبس ابد هستندتعدادی از جرائمی که در صورت اثبات، متهمین به حبس ابد محکوم می‌شوند شامل موارد زیر می‌گردند:

• قتل عمد: قتل عمد یکی از سنگین‌ترین جرائم است که با حبس ابد یا حتی اعدام مجازات می‌شود.
  
• ارتکاب جنایات جنسی شدید: این شامل تجاوز، آزار و اذیت جنسی سنگین، آزار جنسی کودکان و تجاوز به فرد غیرقابل استفاده می‌شود.
  
• توزیع و تجارت مواد مخدر: برخی از قاچاقچیان و توزیع کنندگان مواد مخدر در صورت دستگیری و شهود اثباتی می‌توانند به حبس ابد محکوم شوند.
  
• تروریسم: جرایم تروریستی که با هدف تهدید جان و امنیت عمومی انجام می‌شوند، به حبس ابد محاکمه می‌شوند.
  
• جعل اسناد: افرادی که به طور غیرقانونی اسناد یا اوراق رسمی را تقلب کرده و استفاده می‌کنند، ممکن است به حبس ابد محکوم شوند.
  
• ارتکاب خشونت و خیانت به کشور: اعمال خشونت و خیانت به کشور، چه در داخل و چه در خارج کشور، مستوجب مجازات حبس ابد هستند.
  

جرایمی که باعث قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی می‌شوند و مجازات آنها شامل پرداخت نصف دیه کامل یا بیشتر از آن است.

جایگزینی کامل متن با استفاده از تگ های html مانند em و strong:متن: "جرایمی که باعث اعمال مجازاتهای تعزیری سطح سوم و بالاتر می‌شوند.
"

"جرایم سیاسی و رسانه‌ای که برخی افراد مرتکب آن‌ها می‌شوند، می‌توانند شامل مواردی از قبیل تخریب امنیت کشور، جاسوسی، ترویج اطلاعات غلط و تشویش اذهان عمومی، اختلاس مالیاتی، تلاش برای تزویر در انتخابات و همچنین توهین، تهدید و افشای اطلاعات شخصی دیگران باشد.
اینگونه جرایم به جایگاه و قوانین دموکراسی و حقوق بشر تجاوز می‌کنند و می‌توانند در تحقق وجود یک جامعه متعادل و عادلانه، تأثیر بسزایی داشته باشند.
بنابراین مقابله با این نوع جرایم یکی از وظایف مهم امنیتی، قضایی و اخلاقی جامعه ماست.
"

همواره مشهود بوده است که جرائمی که در صلاحیت دادگاه کیفری قرار دارند، دارای حساسیت بسیار بالا هستند و به همین دلیل، روشی که در صدور رای برای آن‌ها به کار گرفته می‌شود، با دقت و رسیدگی بیشتری انجام می‌شود.
در ادامه، به توضیح نحوه رسیدگی به این دسته از پرونده‌ها در دادگاه، خواهیم پرداخت.

نحوه رسیدگی در دادگاه کیفری یک

ماده 395 قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص نحوه رسیدگی و صدور رای در دادگاه کیفری، سؤالات بسیاری را در ذهن ایجاد می‌کند.
در این بخش از مقاله، به توضیح این موضوع می‌پردازیم.
در این جا قوانین و آیین‌نامه‌هایی که در این مورد تعیین شده‌اند را برای ارائه پاسخ‌های دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در ادامه، به تشریح مراحل رسیدگی به پرونده‌های جرایم در دادگاه کیفری اختصاص خواهیم داد.

در مجموعه قوانین کیفری، برای دادگاه‌ها که در مواردی که به چندین قاضی ارجاع شده است، قرارداده‌ایم که رای اکثریت اعضاء ارجاع‌دهنده را تعیین‌کننده قرار می‌دهد.
البته نظر اقلیت نیز باید به طور مستدل در دوباره‌نگاری پرونده ذکر شود.
اگر رای اکثریت به شکل فوق حاصل نشود، باید یک عضو مشاور دیگر توسط مقام ارجاع‌دهنده اضافه شود.

بر اساس ماده فوق و طبق توضیحاتی که در قسمت قبلی دربارهٔ ساختار دادگاه کیفری ارائه دادیم، روش بررسی در دادگاه کیفری عبارت است از اینکه رأی اکثریت اعضا به عنوان معیار صدور حکم استفاده می‌شود و در صورتی که یکی از سه عضو این دادگاه مخالف باشد، نظر عضو مخالف نیز باید درج شود و در پایان، اگر رأی اکثریت در رسیدگی‌ها حاصل نشود، یک عضو مستشار دیگر، طبق صلاحدید خود، به پرونده اختلافی اضافه خواهد شد تا با بیان نظر خود، بر تأیید رأی اکثریت تأثیر گذارد.

دادگاه کیفری یک در کجا تشکیل می شود

برای پیدا کردن مکان و مقر تشکیل دادگاه کیفری، بهتر است به قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کنیم.
در تبصره یک ماده 296 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است که دادگاه کیفری یک در کجا تشکیل می‌شود.
این تبصره باید در نظر گرفته شود.

در استانها، تشکیل دادگاه کیفری شماره یک، با تصمیم رئیس قوه قضائیه و در مرکز هر استان نماینده، در حوزه قضائی شهرستان‌ها صورت می‌گیرد.
در مناطقی که این دادگاه تشکیل نگرفته است، جرائم موضوع راستای صلاحیت آن به نزدیکترین دادگاه کیفری شماره یک در حوزه این استان مربوط می‌شود و در آن دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

با توجه به اینکه قضات جای خود را در ساختار دادگاه کیفری دارند، می‌توان گفت که این دادگاه‌ها در مراکز استان‌ها تشکیل می‌شوند و در زمانی که رئیس قوه قضاییه تصمیم بگیرد، ممکن است در حوزه قضایی شهرستان‌ها نیز تشکیل شوند.
این دادگاه‌ها از نوعی از دادگاه‌های کیفری هستند که در آنها نقشهای قضات به صورت مؤثری با توجه به قوانین و مقررات بر عهده دارند.