مادون نفس چیست

در قانون مجازات اسلامی، ایجاد صدمات به بدن دیگران به عنوان یک جرم محسوب می‌شود.
بنابراین، هرگونه صدمه‌ای که به بدن و جان دیگران وارد می‌شود، باید به نحوی تقصیر جبران شود.
در برخی موارد، بسته به شدت جرم، مجازات قصاص برای فرد مقصر اعمال می‌شود و در مواردی که به دلایلی امکان قصاص وجود ندارد، حکمی برای پرداخت جزای مالی به عنوان دیه یا ارش برای جبران خسارت وارده صادر می‌شود.

براساس این اصل، می‌توان جرائمی که بر علیه حرمت جسمانی دیگری ارتکاب می‌شود را به دو دسته‌بندی متفاوت تقسیم کرد.
یک دسته از این جرائم به عنوان "جرائم علیه سلامت و جان" شناخته می‌شوند، و دسته دیگری تحت عنوان "جرائم ضد شخصیت" معروف هستند.
احکام متفاوتی برای هر دسته تعیین شده است، شامل مجازات‌ها نیز هستند.
بنابراین، بررسی این موضوع اهمیت دارد که در قوانین ما، مجازات‌های مربوط به جرائم ضد شخصیت چیست؟

برای پاسخ به این سؤالات، در این مقاله ابتدا به شرح مفهوم مادون نفس و جنایت مادون نفس می پردازیم.
سپس مجازات های مربوط به این گروه از جنایات را براساس قوانین مجازات اسلامی بررسی خواهیم کرد.

مادون نفس چیست

زمانی که یک فرد به سلامت جسمی شخص دیگری آسیب می‌زند و رفتاری جرم‌آمیز انجام می‌دهد، ممکن است به دو صورت به آن شخص آسیب وارد شود.
در برخی موارد، آسیب وارد شده می‌تواند منجر به صدمه روحی و جسمی شخص دیگر شود و در نتیجه، ممکن است شخص قربانی کشته شود.
در این صورت، صحبت از انواع قتل، از جمله قتل عمد، قتل غیرعمد و خطا درمانی صورت می‌گیرد که در آن، گونه‌ای از جرم علیه زندگی و جان شخص دیگر صورت گرفته است.

در مواردی، جرمی رخ می‌دهد که منجر به صدمه‌ای به نفس یا جان دیگری نشود.
به عبارت دیگر، آن اقدام نه به طور مستقیم ضربه‌ای به وجود مقابل می‌زند، بلکه تنها باعث بروز آسیبی در سطح کمتری از نفس می‌شود.
به عنوان نمونه، وقتی کسی به شخص دیگری حمله و ضربه می‌زند ولی فقط باعث شکستن یا آسیب‌زدگی یکی از اعضای بدن مقابل شود، این جرم به عنوان جنایت مادون نفس شناخته می‌شود.

بنابراین، برای توضیح این مفهوم "مادون نفس"، باید اشاره کنیم که این اصطلاح به معنای تلف شدن واضحی نبوده که در نتیجه آن فرد دیگری بکشد.
بلکه این ضرر و زیان به نفستانش محدود می‌شود یا به عبارت دیگر، در سطحی کمتر از وارد کردن خسارت به نفس قرار دارد.
بنابراین، آن را با عنوان "مادون نفس" نامگذاری می‌کنیم.
تگ‌های html:برای توصیح این مفهوم "مادون نفس"، باید استفاده از تگ‌های قوی (strong) و تاکید (em) را در نظر داشته باشیم.
بنابراین، برای توضیح این مفهوم مادون نفس، باید اشاره کنیم که این اصطلاح به معنای تلف شدن واضحی نبوده که در نتیجه آن فرد دیگری بکشد.
بلکه این ضرر و زیان به نفستانش محدود می‌شود یا به عبارت دیگر، در سطحی کمتر از وارد کردن خسارت به نفس قرار دارد.
بنابراین، آن را با عنوان مادون نفس نامگذاری می‌کنیم.

برای آشنایی با مفهوم "مادون نفس" و تاثیراتش بر رفتار افراد، نیاز است ابتدا به تعریف و بررسی این اصطلاح بپردازیم.
"مادون نفس" به کسانی گفته می‌شود که جنایاتی علیه دیگران یا منافع آنان را ارتکاب می‌کنند.
این اصطلاح به عنوان مقابل "جنایت علیه نفس" استفاده می‌شود.
در واقع، "جنایت مادون نفس" که با "جنایت علیه نفس" تفاوت‌های زیادی دارد، مربوط به تخلفاتی است که مجازات آنها نسبت به جنایات علیه نفس، متفاوت است.
در ادامه، ما به بررسی مفهوم "جنایت مادون نفس" و مجازات‌های آن خواهیم پرداخت.

جنایت مادون نفس چیست

همان طور که در قسمت قبل توضیح دادم، جنایاتی که باعث قتل یا کشته شدن فرد دیگری می شود و منجر به اجرای قصاص یا پرداخت دیه نفس می شود، با عنوان "مادون نفس" شناخته می شود.
این جنایات نباید شامل مواردی باشند که کمتر از آنها، مانند جنایت علیه اندام‌های دیگری، باشند.
اما سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که جنایت مادون نفس به چه معناست و چه مجازات‌هایی برای آن در قانون مجازات اسلامی وجود دارد.

در پاسخ به این سؤال، باید بیان کرد که در ماده ۳۸۷ قانون مجازات اسلامی، جنایاتی به نام "اذیت و آزار جسمی" یا همان "جنایات علیه بدن دیگران" تعریف شده است.
بر اساس این ماده، جنایت بر عضو هرگونه آسیبی به اعضای بدن که کمتر از قتل باشد، شامل می‌شود.
این شامل عملیاتی مانند قطع عضو، تحمیل زخم بر روی اعضای بدن و یا ایجاد آسیبی که به منافع اعضای بدن آسیب می‌رساند می‌شود.
بنابراین، می‌توان گفت که جنایت علیه بدن در دو شرایط اتفاق می‌افتد.

به معنای حرف "نخست"، زمانی رسیده است که فردی به شخص دیگری آسیبی برساند که منجر به قطع، شکستگی، نقصان، از کار افتادن یا تغییر شکل عضو بدن شود.
به عنوان مثال، در حالی که به طور قصدی فردی را ضرب و جرح کنید، او ممکن است دچار شکستگی یا نشستگی استخوان شده، یا حتی نخاعی قطع شود.

«صدم، تأثیری است که آسیب به سایر اعضای بدن می‌رساند و باعث ایجاد بیماری مزمن یا نقص در یکی از حواس افراد می‌شود.
» به‌طور مثال، آسیبی که به گوش وارد می‌شود، می‌تواند منجر به اختلال در شنوایی و سایر حواسی مانند بویایی، چشایی، بینایی و غیره شود.
در ادامه، تعریف و توضیح مفصلی از جرم مادون نفس و مجازات آن را ارائه خواهیم داد.

مجازات جنایت مادون نفس چیست

در اجزای قبلی، به تحلیل ماهیت "هیجان" و "جرایم هیجانی" پرداخته شد.
همانطور که مطرح شد، جرایم هیجانی جرایمی هستند که به بدن و منافع آن آسیب وارد می‌کنند.
اما همانند سایر جرم‌ها، این جرایم نیز باید با مجازاتی همراه شوند.
بنابراین، سوال پیش می‌آید که مجازات جرایم هیجانی چیست؟

در جواب به این سوال باید اشاره کرد که تنبیه جنایت مادون نفس در ماده 386 از قانون تنبیه اسلامی آمده است و طبق این ماده، در صورت تقاضای بزه دیده یا والی او، تنبیه جنایت ارتکاب شده با عمد بر روی اعضای بدن، در صورت اینکه شرایط قانونی مقرر شده حاکم باشد، تنبیه قصاص است.
البته اگر شرایط مربوط به قصاص عضو طبق قانون فراهم نباشد، طبق قانون، تنبیه دیه یا تعزیر اعمال خواهد شد.

مانند اسباب‌بازی‌هایی که در گذشته اشاره شد، تماشای عروسک محدوده زمانی بسته به حلقه و حدود زمانی داده شده، در ابتدا به تماشاگر مربوط می‌شود.
یعنی هر چیزی که تماشاگر انجام می‌دهد، به خودش برمی‌گردد، به طور مشابه تماشای خودزندگی.
طبق ماده ۳۹۳ در قانون استعمال و ضربه‌زدن اسلامی، یکی از شرایط تماشای حدی برای عروسک‌های محدوده زمانی، این است که: "

مکان انتخاب شده برای انتقام از فرد مجرم باید با محل ارتکاب جنایت، به ویژه جنایت با جانی، همخوانی داشته باشد.
قصاص باید به نسبت جنایت انجام شده برابری داشته باشد.
همچنین باید مطمئن شد که انجام عمل قصاص منجر به کشته شدن شخص مورد نظر و یا صدمه دیدن اعضای بدن او نشود.
عضو سالم بدن قابل قصاص کردن نیست و در مقابل عضوی که ناسالم یا معیوب است، قصاص امکان‌پذیر نیست.
همچنین قصاص یک عضو کامل، در برابر قصاص یک عضو ناقص نیز مقبول نیست.

براساس این مبنا، در بعضی موارد امکان اجرای جرم خودکشی وجود ندارد؛ زیرا وجود نگرانی درباره آسیب دیدن به سلامتی فرد وجود دارد.
به همین دلیل، در ماده 401 از قانون تنبیهات اسلامی، تصریح شده است که در جنایت خودکشی، آسیب دیدگی، جریمه، هاشمه و قتل عمد، شکستگی استخوان و همچنین صدماتی که منجر به تغییر رنگ پوست و یا ورم کردن بدن می‌شود، اعمال قصاص غیر مجاز است و متجاوز به پرداختدیه اعضای بدن محکوم می‌شود.

بر پایه این اصل، یکی از انواع مجازات جنایت مادون نفس، پرداخت دیه است.
دیه زمانی مرتبط است که به دلایل ذکر شده، قصاص از متهم ممکن نباشد.
به جز قصاص و دیه، در برخی موارد، ممکن است مجازات جنایت مادون نفس، حبس تعزیری متهم باشد که این مجازات در ماده 614 قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده است.
بر اساس این ماده: