مجازات تعزیری چیست

حکم تعزیری چیست؟

در بخش قبل، ما توضیح دادیم که چه چیستی جرایم تعزیری است و اشاره کردیم که قانونگذار برای آن‌ها مجازات‌های تعزیری تعیین کرده است.
در این قسمت، می‌خواهیم به این سؤال پاسخ دهیم که چه معنایی دارد حکم تعزیری و در چه شرایطی صادر می‌شود.
برای پاسخ به این سؤال، باید مفهوم حکم را از دو جنبه‌ی مختلف مورد بررسی قرار دهیم:۱.
حکم در قوانین قضایی: در این مفهوم، حکم به معنای تصمیم یا فرمانی است که توسط دادگاه یا نهاد قضایی برای تنبیه فردی که متهم به جرمی است، صادر می‌شود.
این حکم شامل مجازات‌های متنوعی مانند زندان، جریمه، توبیخ عمومی و غیره می‌شود.
۲.
حکم در قوانین دینی: در این مفهوم، حکم به نوعی پیروی از دستورات و قوانین دینی است که به عنوان راهنمایی و تنظیم کننده رفتار انسانی در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این حکم‌ها بر اساس اعتقادات مذهبی و اصول دینی تعیین می‌شوند و در کسانی که این عقاید را می‌پذیرند، اعمال می‌شوند.
بنابراین، حکم تعزیری در قوانین قضایی به تصمیمی اشاره دارد که توسط دادگاه صادر می‌شود و به عنوان مجازاتی برای متخلفان از قوانین تعیین می‌شود.
اما از منظر دینی، حکم تعزیری به پیروی از دستورات و قوانین دینی به عنوان راهنما برای رفتار انسانی اشاره دارد.

تعریف حکم در قانون: تعبیر "حکم" در قانون به معنای رای قاضی است.
پس از بررسی دقیق پرونده توسط قاضی، حکم صادر می‌شود.
اگر حکم مربوط به جرایم تعزیری، یعنی جرایمی که در قانون مجازات اسلامی تحت تعزیر قرار دارند، باشد، به آن حکم تعزیری خواهیم گفت.

حکم به عنوان یک اصطلاح حقوقی، به معنای مجازاتی است که برای جرایم تعزیری در قوانین مجازات اسلامی تعیین شده است.
این مجازات‌ها شامل انواع تنبیه‌ها مانند حبس، شلاق، محرومیت از حقوق اجتماعی، صدور حکم مصادره کلیه اموال و سایر مواردی است که در ماده 19 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است.
حکم در حقوق اسلامی اهمیت بسیاری دارد و نقش مهمی در حفظ نظم و امنیت جامعه بازی می‌کند.

مجازات تعزیری چیست ؟

در جواب به سؤال مطرح‌شده که "مجازات تعزیری چیست؟"، می‌توان به ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی ارجاع کرد.
این ماده اعلام می‌کند که تعزیر، یک نوع مجازات است که شامل حد، قصاص و دیه نمی‌شود، و براساس قانون در مواردی که شخص محرمات شرعی را نقض کرده یا مقررات حکومتی را نقض کرده است، تعیین و اجرا می‌شود.
نوع، مقدار، روش اجرا و جزئیات دیگری از مجازات تعزیر، براساس قوانین تعیین می‌شود.

بر اساس این بند، مجازاتی که نه قصاص، نه دیه، و نه حد باشد، به عنوان مجازات تعزیری در نظر گرفته می‌شود و همه اقدامات مربوط به آن توسط قانونگذار تعیین می‌شود.
مجازات دیه، قصاص و حد، مجازات‌هایی هستند که بر اساس احکام شرعی تعیین شده‌اند.
به عنوان مثال، در شرع آمده است که مجازات جرم قتل، قصاص است.
قانونگذار هم این حکم را از شرع دریافت کرده و در قالب یک قانون به اجرا درآورده است.

با توجه به عدم پیش بینی همه جرایم در قوانین شرع، وجود برخی اعمال و افعال که صرفاً به عنوان حرام تلقی شده اند و مجازاتی برای آنها وارد نشده است، قانونگذار در جوامع امروز، یک دسته از جرایم را به عنوان جرایم تعزیری شناخته و تعیین مجازاتی برای آنها انجام داده است.
این مجازات‌ها به عنوان مجازات تعزیری شناخته می‌شوند.
به عنوان مثال، جرایم مرتبط با راهنمایی رانندگی.

انواع مجازات تعزیری

توضیحاتی در قسمت قبل داده شد که در آن تعریف شد که حکم تعزیری به چه تعریفی می‌انجامد و بیان شد که مجازات جرایم تعزیری شامل هرگونه مجازاتی به جز حدود، قصاص و دیه است.
در این بخش، قصد داریم درباره انواع مجازات‌های جرایم تعزیری، بر اساس قانون مجازات اسلامی، صحبت کنیم.

ماده 19 قانون مجازات اسلامی، تعیین تکلیف جرائم تعزیری را به 8 درجه تقسیم می‌کند.
هر درجه از این تقسیم‌بندی، شامل مجازاتی است که ممکن است شامل حبس، جزای نقدی یا دیگر مجازات‌های نقدی باشد.
درجه‌های جزای نقدی شامل درجه یک، دو، سه، چهار، پنج و شش، هفت و هشت هستند.

شلاق کشیدن، تصاحب تمامی دارایی‌ها، حل شدن شخص حقوقی، موقت یا دائم از خدمات عمومی و دولتی محروم شدن، ممنوعیت اشتغال به یک یا چند شغل به صورت موقت یا دائم، ممنوعیت صدور برخی اسناد تجاری، ممنوعیت دعوت به افزایش سرمایه برای شخص حقوقی و سلب حقوق اجتماعی، همگی به عنوان انواع مجازات تعزیری در نظر گرفته می‌شوند.

نحوه تعیین مجازات تعزیری

در قسمت‌های قبل، توضیح داده شده است که حکم تعزیری به مجازات‌هایی گفته می‌شود که برای جرایم تعزیری تعیین شده‌اند.
این مجازات‌ها توسط قانون‌گذار در نظر گرفته شده و برای جرایمی که با توجه به نیاز روز، پیش بینی و شناخته شده‌اند به کار می‌روند.
همچنین، برای محرماتی که در شریعت حکم یا مجازاتی برای آن‌ها ذکر نشده است، نیز این مجازات‌ها تعیین می‌شوند.

بعد از شرحی که درباره تعریف "حکم تعزیری" و انواع "مجازات جرایم تعزیری" دادیم، در اینجا قصد داریم در مورد روش‌های تعیین "مجازات جرایم تعزیری" بحث کنیم.
بر اساس تبصره ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی، در تعیین "مجازات جرایم تعزیری" باید موارد زیر را در نظر گرفت: ۱.
عوامل مرتکب، اعم از محاربه‌کننده، مجرم بلاغتی، مجرم جهالتی و یا هر نوع عامل دیگری که در جرم دخیل است.
۲.
مشخصات جریمه ها و تنبیهاتی که در قوانین مربوطه تعیین شده است، مانند محرومیت از حقوق اجتماعی، تنبیه بدنی، خسارت جبرانی و غیره.
۳.
میزان ضریب تشدید یا تخفیف مجازات بر اساس شرایط خاصی مانند تکرار جرم، عدم تسامح، خسارت جبران شده، رفتار نیک و اصلاحی مرتکب و دیگر عوامل تشدید یا تخفیف کننده.
این معیارهای تعیین "مجازات جرایم تعزیری" باید به صحت و سقم اثبات شوند و جلب اطلاع ذهن قاضی باشند تا به طور مناسب و منصفانه، مجازات نهایی را تعیین کند.
تاکید قانونگذار بر این است که در تعیین مجازات، عدالت و توازن باید حاکم باشد تا در اجرای عدالت، ملتی سالم و امن به وجود آید.

با توجه به مواردی که در هنگام تعیین مجازات در نظر گرفته می‌شود، از جمله "انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم"، می‌توانیم دریابیم که انگیزه فرد در ارتکاب جرم و همچنین وضعیت روانی وی در زمان ارتکاب قرارگیرد.
به عنوان مثال، اگر انگیزه مرتکب شرافتمندانه بوده یا در حالت جنون قرار داشته باشد، ممکن است تأثیر قابل توجهی در تعیین حداقل مجازات داشته باشد.

« "شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن": یکی از عوامل موثر در تعیین مجازات تعزیری، شیوه و روشی است که متخلف در انجام جرم انتخاب کرده است.
»

اقداماتی که فرد متهم پس از ارتکاب جرم انجام می‌دهد، تأثیر بسیاری در تعیین مجازات تعزیری وی دارد.
این اقدامات می‌توانند دلیلی بر کاهش یا افزایش حداقل یا حداکثر مجازات فرد شود.
از این رو، در نظر گرفتن اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم در تعیین مجازات بسیار حائز اهمیت است.

جايگاه اجتماعي يک فرد، تاثير تعزير بر رفتار و شخصيت وي و نيز اصلاح و تنبيه او را مشخص مي‌کند.
عواملي همچون سابقه جنايي، وضعيت فردي، خانوادگي و اجتماعي و همچنين اعمال مجازات قبلي مي‌توانند در تعيين تعزير نقش بسزايي داشته باشند.
استفاده از تگ‌هاي قوي و تاکيد بر برخي عبارات مي‌توانند برجستگي و تاثيرگذاري اين موارد را افزايش دهند.

اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر درباره تاریخچه جرائم تعزیری هستید، توصیه می‌شود مقاله‌ای که در ادامه می‌خوانید را مطالعه کنید.
در این مقاله، به جزئیات بیشتری پرداخته شده و مفصل‌ترین اطلاعات مربوط به این حوزه را خواهید یافت.

تخفیف در مجازات تعزیری

در ابتدا، توضیح دادیم که چگونه مجازات‌های جرایم تعزیری تعیین می‌شود و انواع آن‌ها چیست.
حال در این بخش، قصد داریم به این موضوع پرداخته و بگوییم که آیا تخفیف در مجازات‌های جرایم تعزیری امکان پذیر است یا خیر و این تخفیف‌ها به چه صورت و با چه منظوری اعمال می‌شوند.
یکی از مواردی که قانون در قبال جرایم و مجازات‌های تعزیری در نظر گرفته است، امکان اعمال تخفیف برای این نوع مجازات‌هاست.
تخفیف مجازات جرایم تعزیری، به شرط وجود شروط تخفیف، قابل اعمال است.
مشروط بر اینکه شروط تخفیف مشخص شده رعایت شود، می‌توان در مجازات جرایم تعزیری تخفیف اعمال نمود.
این تخفیف‌ها ممکن است بر اساس معیارهایی مانند همکاری با مراجع قضایی، اعتراف از جرم یا رفتارهای خوب در زمان اجرای مجازات باشند.
با استفاده از تخفیف در مجازات‌های جرایم تعزیری، افراد محکوم به مجازات می‌توانند مدت زمان اجرای مجازات خود را کاهش داده و از تاثیرات مجازات در زمان و فضای بیرون از زندان کاسته شود.
باید توجه داشت که تخفیف در مجازات‌های تعزیری صرفاً در صورت رعایت شروط تخفیف و با اجازه مراجع قضایی قابل اعمال است.
همچنین، نوع و مقدار تخفیف ممکن است بسته به شرایط و ویژگی‌های هر جرم و هر متهم متغیر باشد.

جهات تخفیف، شرایط و مواردی وجود دارند که قانونگذار، در ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی، تعیین کرده است.
این موارد شامل عواملی می‌باشند که می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر روی تعیین نحوه مجازات متهم داشته باشند.
این عوامل شامل حسن سابقه متهم، نقش و تأثیر کمک کننده یا همکار در ارتکاب جرم، اثر کمتر خسارت ناشی از جرم، آسیب کم برروی قربانی، پندار و پشیمانی متهم، رضایت شاکی اختصاصی، همکاری مؤثر در مرحله شناسایی جرم، داشتن انگیزه ارتکاب جرم با شرافت و یا تحریک شدیدی که در رفتار شاکی بروز می‌دهد، می‌باشد.

تخفیف های موجود در مجازات تعزیری، به صورت زیر خواهد بود:اگر قاضی تبدیلی را تصویب کند، می تواند حبس تعزیری متهم را به مدت یک تا سه درجه کاهش دهد.
همچنین، اگر متهم محکوم به مصادره اموال شود، قاضی ممکن است این مجازات تعزیری را به جزای نقدی درجه یک تا چهار تبدیل کند.
علاوه بر این، قاضی می تواند مدت زمان جدا کردن دائمی را به مدت 5 تا 15 سال تغییر دهد و می تواند دیگر انواع مجازات تعزیری را به میزان یک تا دو درجه کاهش دهد.

مجازات‌های تعزیری، در عین حدود قانونی، امکان تغییر به مجازات دیگر را دارند.
با این تفاوت که در صورت وجود عوامل تخفیف، مجازات تعزیری می‌تواند به شکلی تبدیل شود که با وضعیت متهم بهتر سازگاری داشته باشد.
اگر عوامل تخفیف موجود باشند، امکان تبدیل حکم حبس یا شلاق به پرداخت جریمه نقدی نیز وجود دارد.

ماده 37 از قانون مجازات اسلامی، در خصوص تغییر مجازات‌های تعزیری، بیان می‌کند: در صورتی که یک یا چند عامل از عوامل تسهیل کننده وجود داشته باشد، دادگاه مجاز است مجازات تعزیری را به گونه‌ای تغییر دهد یا تخفیف دهد که حالت شخص متهم را مناسب‌تر کند.
.
.
بر اساس این قانون، قاضی حق تغییر یا تخفیف مجازات را دارد و البته، تغییر مجازات تابع وجود عوامل تسهیل کننده بوده و فقط در این صورت ممکن است.