در توضیحیه‌ای درباره‌ی «حق حبس» اظهار کرده‌ایم که وقتی یکی از طرفین در یک «عقد معوض» تعهد خود را به طرف دیگر واگذار کند، «حق حبس» ایجاد می‌شود. هدف این اقدام بر اجبار طرف دیگر به اجرای تعهد است. یکی از مزایای «حق حبس» این است که فرد می‌تواند از آن استفاده کند بدون اینکه قرارداد را لغو یا لغو کند. در این صورت، قرارداد همچنان اعتبار خود را حفظ می‌کند، اما با عدم اجرای تعهد در حالت تعلیق قرار می‌گیرد. البته، در برخی موارد، «حق حبس» از بین می‌رود و طرفین قرارداد نمی‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. در این مقاله، به بررسی این موارد، از جمله «عدم وجود توافق در مورد حق حبس»، «اجرای تعهد» و «حذف بدهی متقابل تعهد»، پرداخته‌ایم.

توافق طرفین در نداشتن حق حبس

اصول حاکمیت اراده در حوزه قراردادها به این مفهوم است که دو طرف می‌توانند قرارداد خود را تا جایی که با قوانین و مقررات غیرقابل نقض در قوانین (قواعد اجباری) و اخلاق در جامعه مغایرت نکند، به دلخواه خودتان ابراز کنند. حق حبس نیز نتیجه‌ای از قرارداد و توافق طرفین است، بدین ترتیب دو طرف می‌توانند توافق کنند که هیچ کدام از آن‌ها از این حق محروم نشوند (این توافق دارای مغایرت قواعد اجباری و اخلاق نیست). بنابراین، اگر طرفین قرارداد به صورت صریح یا ضمنی حق حبس را از خود سلب کنند، هیچ یک از آن‌ها نمی‌تواند اجرای تعهدات خود را بر عهده طرف مقابل قرار دهد. بنابراین، یکی از شرایطی که حق حبس از بین می‌رود، توافق طرفین در نبودن حق حبس است.

انجام مورد تعهد

هرگاه فردی به تعهدات خود عمل کند و قرارداد را به اجرا بگذارد وظیفه خود را انجام دهد، نمی‌تواند ادعا کند که به انگیزه‌ای از حبس با او استناد کند و قصد داشته باشد مالی را از او بازپس گیرد. به عبارتی دیگر، انجام تعهدات باعث می‌شود که امکان بازپس گیری وجود نداشته باشد. به طور مثال، در قرارداد خرید و فروش یک خانه، اگر فروشنده قبل از دریافت پول، خانه را تحویل خریدار دهد، دیگر نمی‌تواند به دلیل عدم پرداخت خریدار، خانه را از او بازپس گیرد و از حق حبس استفاده کند. بنابراین، زمانی که یکی از طرفین قرارداد وظیفه خود را در قبال طرف دیگر انجام می‌دهد، در واقع باید گفت که از حق حبس خود صرف نظر کرده است، حتی اگر طرف مقابل عمل به تعهدات خود را نکرده باشد.