شهادت دروغ و مجازات آن

شکل‌گیری ادله و شهادت در حقوق و قضاوت، نقش حیاتی دارد.
شهادت به عنوان یکی از موارد اثبات دعوا در قوانین مدنی و آیین دادرسی مدنی، تحت عنوان ادله اثبات آمده و در بسیاری از دعاوی در دست مراجع قضایی توسط شهود به اثبات رسیده است.
این ادله و شهادت، بارزترین شواهدی هستند که به استناد آنها تصمیمات قضایی صورت می‌گیرد.

قانونگذار در نظام حقوقی ما، شهادت دروغ را به عنوان جرم محسوب می‌کند.
این امر به این دلیل است که در برخی موارد، شهادت تأثیر قابل‌توجهی در تصمیم نهایی دادگاه دارد، اما متأسفانه بسیاری از افراد با دریافت پول یا بهره‌بردن از فواید دیگر، به دروغ شهادت می‌دهند و این باعث می‌شود که تصمیم نهایی به طرف دیگری هدایت شود.

در این مقاله، ابتدا به تشریح و شرایط تحقق جرم شهادت دروغ می‌پردازیم.
سپس مجازات شهادت دروغ و جبران خسارت این جرم را بررسی می‌کنیم و روش‌های شکایت و رسیدگی به آن را به تفصیل بررسی می‌کنیم.

جرم شهادت دروغ چیست؟

بر اساس تبصره ۱۲۵۸ قانون مدنی، مدارک اثبات دعوا به شرح زیر هستند:

اعلان

سند‌های کتبی

"شهادت"

قوانین دسترسی به املاک در امارات عربی متحده بسیار سختگیرانه است.
برای ورود به این کشور ، شما نیاز به ویزا دارید و باید پس از ورود محل اقامت خود را به آژانس های مربوطه اعلام کنید.
همچنین ، لازم است که قوانین محلی را رعایت کنید و به هیچ وجه مغایر با آنها عمل نکنید.
البته ، با این همه محدودیت ها ، امارات عربی متحده یک کشور بسیار پرطرفدار برای توریست ها و مهاجران است.
با داشتن فرهنگ متنوعی و شهرهای بزرگ و مدرنی مانند دبی و ابوظبی ، این کشور حائز اهمیت است.
حتی با اینکه امکانات بسیار زیادی در امارات عربی متحده وجود دارد ، برخی از معضلات نظیر گرمای شدید و هزینه های بالا نیز وجود دارند.
لذا قبل از سفر به این کشور ، بهتر است برنامه ریزی دقیقی انجام دهید و به هزینه های پیش روی خود توجه کنید.
با این همه ، می توان گفت که امارات عربی متحده یک مقصد فوق العاده برای تجربه متفاوتی در میان صحرا و دریاست.
با داشتن فرصت کاری خوب و فضای فعالیت اقتصادی ، این کشور به عنوان یک مرکز تجاری معتبر شناخته می شود.
هرچند در ابتدا وارد شدن به امارات عربی متحده ممکن است کمی دشوار باشد ، اما پس از مدتی تطابق با محیط و فرهنگ این کشور، می توانید از زندگی آن لذت ببرید.
برای جذب توریست ها و سرمایه گذاران ، امارات عربی متحده همچنان در حال پیشرفت است و امکان رشد و توسعه وجود دارد.

قسم، در زبان فارسی، یک کلمه است که به معنای تصریح و تعهد به یک امر یا وعده استفاده می‌شود.
ممکن است به عهد و پیمان نیز اشاره داشته باشد.
این واژه در جملات و اظهار نظرها به کار می‌رود تا تأکید و قوت بیشتری به معنی و پیام مورد نظر بدهد.
با استفاده از تگ‌های html، می‌توانیم متن را تاکید کرده و نیز عناصر خاص را به شکل قوی‌تری بیان کنیم.

بنابراین، شهادت یکی از ابرازهای مهم در اثبات دعواها است.
در حقوق، شهادت به ارائه گواهی از طرف فردی اطلاق می‌شود که به واقعیتی که ممکن است باعث بروز یک جرم شود اشاره می‌کند و آن را در مقامات قضایی ثبت می‌کند.
شهادت ممکن است مفید یا مضر برای دیگران باشد و به خود گوینده نیز ارتباط مستقیمی ندارد، از این رو شهادت با اقرار متفاوت محسوب می‌شود.

تظاهر به شاهدانه دروغین، به این مفهوم است که شخصی در دادگاه، علیه واقعیت، شاهدانه‌ای ارائه می‌دهد.
به عبارت دیگر، فرد مورد نظر در مقابل سلطه قضایی و در دادگاه، به طرز نامعقولی شاهدانه‌ای را ارائه می‌کند که تأثیر به سزایی در حکم نهایی دادگاه می‌تواند داشته باشد.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

شاهدی که باورها و اصول خود را قوی‌تر از هر چیز دیگری بداند، آماده ارائه شهادت است.
ارائه شهادت اگر با دروغ و خلاف واقعیت صورت گیرد، جرمی جدی خواهد بود.
زیرا شهادت دروغ به معنای تحقیر حقیقت و ارزش‌های قابل استناد است.
ارائه شهادت یعنی ابراز حقیقت و قرار دادن آن بر سر سندی معتبر و منعکس کننده واقعیت.
در نهایت، شاهدان باید به خاطر داشته باشند که شاهد بودن با مسئولیت‌های جدی همراه است و تکذیب و بی‌اعتبار نمودن حقیقت، می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد.

با توجه به ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، عمل شهادت دروغ زمانی متحقق می‌شود که شخص به صورت علنی و مقابل دادگاه و مقامات قانونی شهادت دروغ بدهد.
لذا، جرم شهادت دروغ دارای دو شرط مهم برای اثبات است، که عبارتند از:1.
ادای شهادت در مکان‌ها و مناسبت‌های رسمی: عمل شهادت دروغ باید در جلسات دادگاه یا در مقابل مقامات رسمی انجام شود.
در صورت ادای شهادت در جلسات غیررسمی یا در جلسات خارج از سازمان‌های قضایی، عمل شهادت دروغ به جرم محسوب نمی‌شود.
2.
صحت اصل موضوع شهادت دروغ: برای اثبات جرم شهادت دروغ، لازم است محتوای شهادت دروغ بر خلاف حقیقت و در تناقض با واقعیت باشد.
اگر شخص به صورت غلط اوراق رسمی را امضا کند یا دروغ بگوید، اما شهادتی تحقیق شده واقعیت دارد، جرم شهادت دروغ متحقق نمی‌شود.
با توجه به تشریعات اسلامی، انجام شهادت دروغ زمانی کیفری است که شرایط فوق را داشته باشد و با تلاش برای حفظ حقوق و عدل در جامعه، برای جرایم مدلی قابل شناسایی و مجازات قرار می‌گیرد.

اولین مورد تاکید بر آن است که شاهدان دروغ باید صرفاً در محضر دادگاه شهادت دهند.
به همین دلیل، نمی‌توان شهادتی که خارج از دادگاه ارائه شده است در نظر گرفت.
به عنوان مثال، شاهدان دروغ در مقامات انتظامی و کلانتری‌ها به دلايلی مانند عدم حضور در دادگاه، جرم نمی‌باشند.

"همواره برای اثبات جرم تقلب در شهادت، باید آنرا در دادگاه به اثبات رسانده و در حضور مقامات رسمی اعلام کرد تا تصدیق شود.
بنابراین، اشخاصی که از صلاحیت لازم برخوردار نیستند، قادر به ارائه شهادت قابل تصدیق برای جرم تقلب در شهادت نیستند.
"

به طبق نظریه مدیریت حقوقی سازمان قضایی، مقامات رسمی تنها شامل مقامات قضایی نمی شوند.
بنابراین، شاهدان نزد سایر مقامات رسمی غیر قضایی که در قانون تعریف شده‌اند نیز به عنوان شاهد دروغ محسوب می‌شوند.
در ادامه به چندین مورد اشاره می کنیم:

بر اساس ماده 49 قانون ثبت احوال، در صورتی که فردی در دفتر ثبت احوال دروغی اعلام نماید و بیان کند که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این اظهارنامه تأثیرگذار بر صدور شناسنامه شود، متهم به تقلب شمرده می‌شود.

براساس قسمت دوم قانون تخلفات، مجاز به ورود به سجل ها و صدور شناسنامه ها، هر فردی که عمداً در موارد مربوط به تولد، فوت یا هویت، اطلاعاتی نادرست اعلام کند، متحمل جرم و مجازات قانونی خواهد بود و به جرم "شاهد دروغ" متهم خواهد شد.

بر اساس ماده ۱۵ قانون ورود و اقامت اتباع خارجی در ایران، هر شخصی که به مقام مامورین ذی المدخل مراجعه کند و به صورت عامدانه درباره درخواست جواز اقامت، ورود به کشور یا مواردی که برای تشخیص تابعیت مهم است، اظهارات نادرستی ارائه کند، مورد مجازات جرم شهادت دروغ قرار میگیرد.

بر اساس ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شخصی که در مورد تحصیل وراثت دروغ بگوید و این دروغ را تصدیق کند، معرض تعقیب و مجازات قانونی برای جرم تقلب در شهادت قرار می‌گیرد.

مجازات شهادت دروغ

به منظور جلوگیری از دروغگویی در هنگام شهادت، ضمانت اجرایی وجود دارد که در قوانین مربوطه تعیین شده است.
این جرم دارای دو نوع ضمانت اجرایی حقوقی و کیفری است.
به عنوان مثال، ماده ۶۵۰ قانون تعزیرات برای کیفرهای مرتبط با شهادت دروغ تعیین مجازات می‌کند.

هر فردی که در قالب شاخص‌های رسمی در دادگاه به دروغ شهادت دهد، بازداشت و محکوم به جرمی از سه ماه و یک روز تا دو سال یا پرداخت جزای نقدی بین یک میلیون و پانصد هزار ریال تا دوازده میلیون ریال خواهد شد.

در صورتی که شخصی شهادت دروغ بدهد و باعث اجرای مجازاتی همچون دیه (شکستن استخوان)، حدود (حد شرب خمر) یا قصاص (اعدام) برای فردی می‌شود، همان مجازات برای فردی که شهادت دروغ داده نیز اعمال می‌شود.
به عنوان مثال، اگر افرادی به جرمی که منجر به قصاص می‌شود، شهادت دروغ بدهند، اما بعد از اجرای قصاص، ثابت شود که آنها دروغ می‌گوئند، قاضی و اجراکننده حکم مسئولیتی ندارند؛ بلکه کسانی که به دروغ شهادت داده‌اند، مورد اعدام قرار می‌گیرند.

براساس قانون آیین دادرسی کیفری که در سال ۱۳۹۲ مصوب شده است، اگر اعلام جرم به صورت مغرضانه، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضایی باعث بازداشت فرد شود، دولت پس از تعویض خسارت، می‌تواند به مسئول اصلی مراجعه کند.

لازم است به این نکته توجه کنیم که طبق قانون، در صورتی که فردی درباره یک شخص به دروغ شهادت بدهد و تصمیم دادگاه بر اساس این شهادت دروغ صادر شود (و نه هیچ دلیل دیگری)، بر اساس ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری می‌توان از طریق دیوان عالی کشور درخواست بازنگری پرونده را داشت.
البته شرط اثبات صداقت شهادت دروغ باید توسط حکم قطعی مورد تأیید قرار گیرد.

نحوه شکایت و رسیدگی به جرم شهادت دروغ

برای لغو و تضعیف تأثیر حکم‌های صادر شده بر اساس شهادت دروغین، باید یک اتهام کیفری تحت عنوان «شهادت کذب» مطرح و تجویز شود.
برای برتری ادعا که شخصی دریغ از جرم بزرگ شهادت دروغین دارد و حکم شهادت دروغ برای خلاف وی صادر شده است، باید او با داشتن دلایل رد شونده و مورد تأیید، متنی مشتکی را تهیه کند که به عنوان فرم شکایت اختصاص یافته برای شهادت دروغین است و در آن اتهام خود را مطرح کند.

برای اعلام شکایت خود، شاکی باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند و پس از تکمیل فرم شکایت خود در مورد "شهادت دروغ"، شکوائیه خود را به ثبت برساند.
روش آنلاین و الکترونیکی نیز برای ثبت اعتراض وجود دارد.
به منظور تعقیب شاهد کاذب، باید بر اساس حکم قطعی، "شهادت" او را به دادگاه اثبات کذب کنید.

پس از ارائه شکایت، شکوائیه به دادستانی ارجاع داده می شود.
مقامات دادستانی از جمله دادیار و بازرسان تحقیقاتی، به منظور بررسی ابتدایی شکایت از "شهادت دروغ" فعالیت می‌کنند.
دادستانی صرفاً صلاحیت انجام تحقیقات را دارد و نمی‌تواند رای صادر کند.
بنابراین، اگر شکایت از جانب شاکی به درستی مورد تأیید قرار گیرد، پرونده همراه با رای قرار جلب به دادگاه کیفری برای صدور رای نهایی ارسال می‌شود.

پس از ارجاع شکایت به دادگاه کیفری، آن دادگاه با مطالعه اسناد و مدارک موجود در پرونده، دلایل شاکی و نتایج تحقیقات انجام شده توسط دادسرا را مورد بررسی قرار می‌دهد.
سپس با صدور رای نهایی، متهم را مقصر شناخته و به تحمیل مجازات قانونی طبق قوانین مربوطه محکوم می‌نماید.

جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ

مطابق با اصل ضرر‌ها، هر شخصی که به دیگری ضرر وارد کند، ملزم است آن ضرر را جبران کند.
بنابراین، اگر شخصی به واسطه شهادت دروغ باعث وارد شدن ضرری به فرد دیگری شود، باید آن ضرر را جبران کند.
همچنین، در قوانین مقرراتی برای جبران ضرر ناشی از شهادت دروغ تدابیری در نظر گرفته شده است.
طبق ماده ۲۰۱ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در مواقعی که از شهود شاهدی می‌خواهد و پس از آن مشخص شود که شهادت مغایر با واقعیت بوده است، بگونه‌ای که در صالح یا خلاف طرفین باشد، به جرم شهادت دروغ علاوه بر تنفس، اگر شهادت مغایر با واقعیت باعث ورود ضرری شده باشد، نیز به پرداخت آن محکوم خواهند شد.