حقوق و تکالیف خواهان و خوانده در جلسه اول دادرسی

رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگاه‌ها، با رعایت تشریفات خاصی انجام می‌شود که در قوانین مربوطه مانند قانون آیین دادرسی مدنی به‌طور دقیق تعیین شده است.
طرف خواهان و خوانده دعوی با رعایت قوانین شکلی مشخص شده در این قانون، می‌توانند بهترین نحو ممکن از حقوق قانونی خود در دادگاه دفاع کنند.

براساس قانون وجود دارد که استفاده از بعضی از حقوق قانونی مرتبط با طرح دفاعیات، به نیت نمودن طرف خوانده و خواسته کننده، بستگی دارد که در یک بازه زمانی مشخص، مانند جلسه اول دادگاه، اقدام نمایند.
به همین دلیل، آشنایی با حقوق و تکالیف طرف خوانده و خواسته کننده در جلسه اول دادگاه و شرایط آن، بسیار حیاتی به نظر می‌رسد؛ به این دلیل است که در غیر این صورت، احتمالاً طرفین از امکان دفاع خود محروم می‌شوند.

با توجه به این مناسبت، در ادامه این نوشتار، نیت داریم در ابتدا به بحث در مورد تعریف جلسه اول دادرسی چیست بپردازیم.
پس از آن، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، به حقوق و وظایف خواهان و خوانده در جلسه اول دادرسی پرداخته و تشریح خواهیم نمود.

منظور از جلسه اول دادرسی چیست

زمانی که فردی که خواهان نامیده می‌شود، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند و دادخواست خود را ثبت می‌کند، زمان رسیدگی به دعوی توسط یک دادگاه صالح تعیین می‌شود.
خواهان و خوانده دعوی حق حضور در جلسه دادرسی را دارند و می‌توانند به نحو مناسبی از خود دفاع کنند.
دفاع‌های خواهان و خوانده دعوی نقش مهمی در صدور حکم دادگاه ایفا خواهند کرد.

بسیاری از افراد به دنبال صدور حکم حضوری در دعاوی حقوقی خود هستند، بنابراین تمایل دارند تمام ادله و مدارک خود را در فرایند دادرسی دادگاه ارائه کنند.
اما باید توجه داشت که حقوق و تکالیف حقوقی خواهان و خوانده در دعاوی حقوقی به صورت کاملا قانونی مشخص شده‌اند.
برخی از این حقوق نیازمند اقدامات ترتیبی توسط طرفین در یک بازه زمانی خاص هستند و بعد از آن دیگر امکان استفاده از این حقوق وجود ندارد.

در این راستا، قانون آیین دادرسی مدنی تعبیرهایی از عباراتی مانند "اولین جلسه دادرسی" یا "جلسه اول دادرسی" را در برخی از مواد خود استفاده می‌کند.
این عبارات حاوی حقوق و تکالیف مرتبط با طرفان دادخواست هستند.
به عنوان مثال، ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی حقوقی را در باره مدت زمان اعمال این عبارات تعیین می‌کند.
از این رو، سوالی که مطرح می‌شود این است که اصطلاح "جلسه اول دادرسی" به چه معناست؟

درباره معنی "جلسه اول دادرسی" باید به تصمیم هیأت عمومی دیوان عالی کشور توجه کرد.
طبق این تصمیم، جلسه اول دادرسی یا اولین جلسه دادرسی به جلسه ای اشاره دارد که موجبات قانونی برای ارائه و شنیدن دعوای طرفین، یعنی خواهان و خوانده دعوی، فراهم می‌کند.
اگر به دلایلی جلسه دادگاه تجدید شود، جلسه بعدی دیگر به عنوان جلسه اول دادرسی شمرده نمی‌شود.

اداره حقوقی قوه قضاییه نیز، درباره تعریف جلسه اول دادرسی توضیح داده است که جلسه اول دادرسی زمانی رخ می‌دهد که وقت اولین رسیدگی دادگاه به درخواست کننده و خوانده دعوا از طریق سایت ابلاغ قضایی اطلاع‌رسانی و رسیدگی به دعوا آغاز شود.
البته اگر جلسه برای ابلاغ وقت رسیدگی به درخواست کننده و خوانده دعوا تجدید شود، آن جلسه به‌عنوان جلسه اول دادرسی شمرده نمی‌شود.

بنابراین، لازم است به صورت واضح کنار نگه داشته شود که جلسه اول دادرسی به جلسه ای اطلاق می شود که آمادگی شرایط و شرایط صدور حکم توسط دادگاه فراهم شده باشد.
در این جلسه اولیه ، به جز بیان ادعاهای خواهان، خواهان دعوی نیز حق دفاع از خود را در مقابل درخواست خواهان دارد.
از همینرو، برای درک بهتر تاکید می شود که جلسه اول دادرسی به مرحله ای اشاره دارد که شرایط و موجبات در جهت رسیدگی به دعوی ایجاد شده است.

لذا اگر پس از تقدیم دادخواست و دعوت طرفین، به دلایلی، یک جلسه دیگر تشکیل شود، این جلسه به عنوان جلسه جدیدی در نظر گرفته نخواهد شد.
همچنین، در صورتی که خوانده، در جلسه اول فرصت مناسبی برای دفاع از خود پیدا نکند و به دلیل اظهارات طولانی خواهان، جلسه برای ادامه تمدید شود، جلسه بعدی نیز به عنوان ادامه جلسه اول دادرسی در نظر گرفته خواهد شد.

"در صورتی که زمان مقرر برای رسیدگی به امری که خوانده دریافت کرده است، فرا رسیده باشد، ولی او بدون داشتن عذر موجه در جلسه دادگاه غایب شود یا به هر علتی عملی به دفاع خود در این جلسه نکند، زیرا که دادگاه فرصت دفاع را به او داده است اما خود خوانده از این فرصت استفاده نکند، آن جلسه به عنوان جلسه اول دادرسی در نظر گرفته می‌شود.
"

نکته مهمی در مورد اولین جلسه دادرسی وجود دارد که در برخی مواد قانون آیین دادرسی مدنی، حقوق و تکالیف خواهان و خوانده دعوی را تا اولین جلسه دادرسی مشخص می‌کند.
در حالی که در برخی دیگر این حقوق و تکالیف تا پایان اولین جلسه دادرسی اعمال می‌شوند.
این دو مفهوم در نزدیکی هم قرار دارند و اختلافاتی با هم دارند.

عبارت "تا اولین جلسه دادرسی" به بازه زمانی اشاره دارد که از زمان ارائه دادخواست توسط خواهان شروع شد و تا زمان انجام هر اقدامی در اولین جلسه دادرسی ادامه دارد.
اما عبارت "تا پایان اولین جلسه دادرسی" به بازه زمانی اشاره دارد که شروع تا زمان پایان جلسه اول دادرسی همچنان ادامه دارد.
در ادامه، با توجه به این بازه‌های زمانی، حقوق و تکالیف خواهان و خوانده دعوی را توضیح خواهیم داد.

حقوق و تکالیف خواهان در جلسه اول دادرسی

خواهان یا دعواکننده، فردی است که با ارائه دادخواست به دادگاه، تقاضای رسیدگی به دعوای خود را مطرح می‌کند.
سپس دادگاه زمان رسیدگی را تعیین و طرفین را به حضور دعوت می‌نماید.
در صورتی که شرایط قانونی برای مطرح کردن و شنیدن دعوا توسط خواهان و خوانده فراهم باشد، جلسه اول دادرسی برگزار می‌شود.

برای درک بهتر و صرفه‌جویی در زمان، می‌توان از بعضی حقوقی که در قانون وجود دارند، صرفاً در جلسه اول دادگاه و با برخی شرایط خاص بهره‌برداری کرد.
بنابراین، سوال می‌پیچد که حقوقی که خواهان در جلسه اول دادگاه دارد چیست و او چه تکالیفی دارد؟

یکی از مسئولیت‌ها و حقوق مهم خواهان در جلسه اول دادرسی، این است که می تواند مسائل و موانع رسیدگی به دعوی را که در مواد ۸۴ تا ۹۲ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است، مطرح کند؛ مانند مشکلات ارتباطی با طرف مقابل.
البته، اگر این مسائل تا پایان جلسه اول دادرسی اعلام نشوند، دادگاه ملزم به صدور رای مربوط به آنها نیست جدا از اصل دعوی.

یکی از حقوق خواسته‌کننده در جلسه اول دادرسی، امکان تغییر خواسته، درخواست یا نحوه دعوی است.
بر این اساس، دادگاه مکلف است بر اساس خواسته جدید خواسته‌کننده، صدور رایی انجام دهد.
همچنین، اگر تغییر یا افزایشی در خواسته اصلی وجود داشته باشد، باید تا پایان اولین جلسه دادرسی مطرح شود و مرتبط با خواسته عرضه شده باشد.

همچنین ، طبق قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست کننده می تواند تا اولین جلسه دادرسی، درخواست خود را که ثبت کرده است، لغو کند.
این اقدام باعث ابطال درخواست توسط درخواست کننده می شود و دادگاه موظف است درخواست را لغو کند.

در جلسه اول دادرسی، متقاضی حقوق و وظایف زیر را دارد:- متقاضی می‌تواند تا پایان این جلسه، با بیان دلایل و موارد قانونی، درخواست جلب شاهد ثالث را ارائه دهد.
- این درخواست باید به صورت کتبی و در ظرف سه روز به دادگاه تقدیم شود.
- متقاضی می‌تواند در صورت لزوم، در جلسه اول دادرسی، با استفاده از تگ‌های "strong" یا "em"، این درخواست را تأیید و توجیه کند.

حقوق و تکالیف خوانده در جلسه اول دادرسی

زمانی که شرایط قانونی برای بررسی اظهارات خوانده دعوی مهیا شود، باید اولین جلسه دادگاه برگزار شود.
خوانده دعوی نیز، مانند خواهان، از حقوق قانونی خاصی برخوردار است که فقط در جلسه اول دادگاه می‌تواند آن‌ها را مورد استفاده قرار دهد.
در نتیجه، در این قسمت قصد داریم بررسی کنیم که حقوق و تکالیف خواسته در جلسه اول دادگاه چیست.

یکی از حقوق و تکالیف مهمی که در جلسه اول دادرسی باید خوانده شود، این است که متهم تنها تا جلسه اول دادرسی مجاز است درخواست‌هایی که خواسته‌ها در دادخواست مشخص کرده است اعلام کند.
در صورتی که درخواست کاهش خواسته‌ها توسط متهم در هر مرحله‌ای از دادرسی قابل قبول است.

از جانب دیگر، حقوق و تعهدات نشان‌داده شده در جلسه دادرسی اولیه، می‌تواند شامل مسائلی باشد که در مواد ۸۴ تا ۹۲ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است.
این مسائل شامل اعتراضاتی می‌شود که می‌توان به عدم صلاحیت دادگاه، عدم اهلیت طرف مقابل، عدم صلاحیت قرارگاه و سایر موارد اشاره کرد.
البته، اگر این اعتراضات پس از جلسه دادرسی اولیه مطرح شوند، همچنان می‌توان آنها را مطرح کرد.

طرح دعوای متقابل، از حقوق و تکالیف خوانده دعوا است که باید در ابتدای جلسه دادرسی ارائه شود.
اگر خوانده، قصد دارد دعوایی که از دعوای اصلی خواهان مشتق شده است را در برابر خواهان مطرح کند، باید تا پایان اولین جلسه دادرسی این موضوع را اعلام کند.

"جلب یک فرد سوم در دادگاه، یکی از حقوق دیگری است که خوانده دعوی می‌تواند استفاده کند و باید آن را تا پایان جلسه اول دادگاه به صورت شفاهی بیان کند.
علاوه بر این، دادخواست مربوط به جلب فرد سوم را باید ظرف سه روز تهیه کرده و به شعبه دادگاه ارائه دهد.
"