مصوباتی که تأخذۀ انجام کارها و تعهدات مالی را تأیید می‌کنند، به عنوان چک شناخته می‌شوند و یکی از سند‌های مهم تجاری به حساب می‌آیند. در بسیاری از موارد، چک به عنوان یک جایگزین برای پرداخت نقدی استفاده می‌شود و گاهی نیز به عنوان اثباتی از تضمین انجام درست کار و یا تعهد، به کار می‌رود. انواع چک‌های مختلفی وجود دارند که دارای قواعد و مقررات خاص خود هستند. با توجه به استفاده گسترده از چک و خطر سوء استفاده از آن، قوانین صدور چک قواعدی را برای انواع مختلف آن در نظر گرفته‌اند.

یکی از مواردی که قانونگذار درباره چک در نظر گرفته است، امکان اعلام مفقودی یا سرقت چک است؛ به این معنی که اگر چک به هر دلیلی مفقود شده یا به واسطه سرقت در دسترس نباشد، این امر به قانونگذار اعلام می‌شود. اما به دلیل اینکه بعضی از افراد به دروغ اعلام مفقودی یا سرقت چک می‌کنند، تا از پرداخت همان چک به موقع جلوگیری کنند، قانونگذار جرم اعلام دروغ مفقودی یا سرقت چک را تعیین کرده است. این جرم جرمی سنگین است و در صورتی که شاکی شکایت کند و تمامیت دروغ بودن ادعای سرقت یا مفقودی چک ثابت شود، مجازاتی سنگین به مدعی تعلق می‌گیرد.

در این مقاله، می‌خواهیم به سوالی از اهمیت حقوقی پرداخت کنیم. این سوال این است که آیا اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ جرم محسوب می‌شود یا خیر؟ در ادامه، می‌خواهیم به تفصیل در مورد تبعات و عواقب انجام این عمل برای فرد دروغین توضیح دهیم. برای دست‌یابی به اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، ما را همراهی کنید.

آیا اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ جرم است

در صورتی که فردی تصمیم به صدور یک چک دارد، باید به موقع و مطابق با تاریخ مقرر، وجه مورد نظر را به صورت چک پاس کند. در غیر این صورت، این اقدام می‌تواند منجر به مشکلات حقوقی و عواقب جدیدی مانند توقیف اموال یا صدور حکم جلب شود. همچنین، ممکن است با شکایت کیفری در مورد صدور چک بلا محل مواجه شود.

بعضی از افراد به منظور اجتناب از پرداخت وجه چک، با استفاده از دروغ، اعلام مفقودی یا سرقت چک را به روشنی میکنند و در نتیجه از پرداخت وجه چک در زمان مقرر خودداری میکنند. در این شرایط، این سوال برای شخصی که درگیر این عمل شده است، پیش میآید که آیا اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ جرم است یا خیر و چه مجازاتی برای آن دارد؟

برای پاسخ به این دو سؤال، یعنی آیا ارائه اظهارنامه‌ی مفقود یا سرقت چک به دروغ جرم است یا نه و اگر جرم است، چه عواقب و مجازاتی دارد، باید به قانون صدور چک مراجعه کنیم و ابتدا به طور کامل درباره مبحث ارائه اظهارنامه مفقود یا ارائه اظهارنامه سرقت چک توضیح داده و کاربردهای آن را شرح دهیم. همچنین بررسی کنید که چرا قانون گذار ممکن است این نوع حقوقی را درباره انواع چک، از جمله چک صیاد یا چک عادی، پیش‌بینی کند؛ سپس براساس توضیحات اولیه، بگویید آیا انجام این عمل با دروغ گفتن جرم است یا نه و چه عواقب و مجازاتی در صورت وجود جرم دارد.

ماده 14 قانون صدور چک، وظایف و مقتضیاتی را مربوط به اعلام مفقودی یا سرقت چک تعیین می‌کند. این ماده به واضحیت چگونگی استفاده از این اعلام، بررسی جرمی یا غیرجرمی بودن اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ پرداخته است. برای اطلاعات بیشتر، به ماده مذکور در قانون صدور چک مراجعه نمایید.

بنابراین، طبق آنچه در ماده 14 قانون صدور چک ذکر شده است، مفهوم "اعلام مفقودی یا سرقت چک" به زمانی اشاره دارد که فرد صادرکننده چک، در اطلاعیه هایی که به صراحت آمده است، از فراهم شدن شرایطی آگاهی پیدا می کند که نشان دهنده گم شدن چک به هر دلیلی و یا سرقت آن است و دیگر در اختیار دارنده قرار نگرفته است.

در شرایط فعلی، می‌توانید با مراجعه به بانک مربوطه، درخواست کنید که مفقودی چک یا سرقت آن را اعلام کنید و از بانک بخواهید که پرداخت وجه چک را به دارنده آن متوقف کند. بانک نیز تا مدت یک هفته به این درخواست پاسخ خواهد داد و تنها در صورتی که دارنده چک، حداکثر تا مدت یک هفته از زمان درخواست، شکایت مربوط به سرقت یا مفقودی چک را به بانک ارائه کند، اقدامات را ادامه خواهد داد.

حال، در صورتی که دارنده یک چک پس از انقضای موعد پرداخت به بانک مربوطه مراجعه کند و متوجه شود که صادرکننده چک با ادعای دروغ مفقود شدن یا دزدیدن چک، مانع پرداخت وجه چک در زمان مقرر شده شده است، او می‌تواند برای شکایت از صادرکننده به دلیل ادعای دروغین، اقدام کند و علاوه بر درخواست صدور حکم جرمی برای او که همانا صدور چک بدون میزان معین محکوم حکومت می‌شود، درخواست خسارت ناشی از تأخیر در پرداخت وجه چک نیز مطرح نماید.

مجازات اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ

در بخش قبل، توضیح داده شد که اعلام مفقود یا سرقت چک به دروغ، جزء جرم‌های محسوب می‌شود و فرد متخلف با مجازات جرم اعلام مفقود یا سرقت چک به دروغ، مواجه خواهد شد. بنابراین در این قسمت از مقاله، قصد داریم با مطالعه قانون صدور چک، درباره این مجازات صحبت کنیم.

مطلب 14 قانون صدور چک در خصوص حکم جرم اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ، تنظیم می‌کند: "دارنده چک می‌تواند، در برابر فردی که دستور عدم پرداخت داده، شکایت کند و در صورت ثابت شدن خلاف ادعایی که به عدم پرداخت منجر شده، دستور دهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده 7 این قانون، مجبور به پرداخت تمام خسارت‌ها به دارنده چک خواهد شد."

با توجه به این ماده، قانونگذار، "اقدام به اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ" را با مجازاتی که در ماده ۷ قانون صدور چک یا به عبارت دیگر "صدور چک بلامحل" تعیین شده است، تحت مجازات قرار می‌دهد. ماده ۷ قانون صدور چک، درباره مجازات صدور چک بلامحل و همچنین "اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ" نیز تعیین کرده است.

بر اساس مبانی و اطلاعات فوق، جرم اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ به تاثیرات مختلفی بستگی دارد. حکم مرتکب این جرم، بنا به مبلغ مذکور در چک، می‌تواند تا دو سال حبس باشد و در برخی موارد، به مدت حداکثر دو سال، ممنوعیت از حمل و نگهداری چک نیز اعمال شود. همچنین، مرتکب باید مسئولیت تحمیل شده و خسارات ناشی از این عمل را نیز به صاحب چک تعهد کند. اکنون به بررسی آثار و پیامدهای اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ می‌پردازیم.

آثار و عواقب اعلام مفقودی یا سرقت چک به دروغ

یکی از سؤال‌های شایع درباره اعلام غیر واقعی مفقودی یا سرقت چک، این است که عواقب و پیامدهای انجام این کار برای فرد مجرم چیست؟ لذا در این بخش از مقاله، با بازبینی قانون صدور چک، دربارهٔ عواقب و پیامدهای اعلام غیر واقعی مفقودی یا سرقت چک، توضیح خواهیم داد که به شرح زیر است:

اﺳﺖ ﭘﺮیشانی اول و اﺳﺖ ﻣﻬﻤﺖ ترین ﺁﺗﻪ از آثار و ﻋﻬﻮاﻗﺖ اعﻻﻣﻪ ﻣﻔﻘﻮدی یا ﺳﺮقت ﭼﻜﺎت است که ﻣﻮاﺟﻊ ﺻﻮدن ﻣﺮﺗﻜﺰ، ﺑﺼﺎدت کیﻓﺎری، اﺻﺪ سوی دارﻧﻪ ﭼﻜﺲ، مﺑﻨﻰ ﺻﺪور چک ﺑﻠامحل می باﺧﺘﻨﺪ.

در فعالیت هنری دوم، با شاهد شدن یک تظاهر تقلبی مواجه خواهیم شد و فرد مجرم به جرم صدور چک بدون موجودی با مجازات حبس روبرو خواهد شد.