مهلت برگشت زدن چک

در امروزه، استفاده از چک به عنوان روش پرداخت رایج شده است.
بسیاری از افراد می‌توانند با داشتن دسته چک، از آن برای انجام معاملات خود استفاده کنند.
اما به دلیل رایج شدن چک‌های برگشتی و جرایم مرتبط با آن، افراد باید با آگاهی کامل اقدام به صدور و دریافت چک کنند تا از عواقب ناگوار آن جلوگیری کنند.

اهمیت عودت چک‌های برگشتی یا بلا محل در قوانین مربوطه وجود دارد.
علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی، صدور چک بلا محل به عنوان جرم محسوب می‌شود.
برای عودت چک، قوانین مشخصی وجود دارد که از جمله آنها مهلت صرفاً برگشت زدن چک است.
داشتن اطلاعات درباره جزئیات عودت چک در مهلت مقرر، به دارنده چک این امکان را می‌دهد تا علیه صادر کننده شکایت کیفری کند و در غیر این صورت، چک ارزش کیفری خود را از دست خواهد داد.

به مناسبت فوق، در این مقاله قصد داریم به بررسی مدت زمانی که برای برگشت دادن چک نیاز است، و همچنین درباره چک های متصل به کلاهبرداری و چک های که به حساب ها خوابیده اند، تا چه مدت می‌توان آنها را برگشت زد.
همچنین، به سوال اینکه اگر چک تا تاریخ آن برگشت داده نشود، چه اتفاقی می افتد و آیا می توان چک را در روز مذکور برگشت داد، پاسخ خواهیم داد.

مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است

بر اساس تعریف قانونی، چک یک نوشته است که توسط صادر کننده صورت می‌گیرد و به طور کامل یا بخشی مبالغی را که در بانک یا نزد طرف مقابل دارد، به شخص دیگری به نام دارنده چک واگذار می‌کند.
امروزه، چک در کنار سایر اسناد تجاری مانند سفته و برات، یک وسیله پرداخت برای انتقال وجه به شخص دیگر در نظر گرفته می‌شود.
به دلیل اهمیت آن، قوانین مهمی در حوزه چک تصویب شده‌اند؛ از جمله قانون تجارت و قانون جدید صدور چک.

در هر صورت، چک باید پس از صدور آن، پرداخت یا وصول شود و به همین دلیل، اگر چک به شکل چک بلامحل صادر شده باشد و صادر کننده مبلغ کافی برای پرداخت چک در حساب خود نداشته یا به دلایل دیگری قابل پرداخت نباشد، دارنده چک باید با استفاده از روش‌های قانونی برای ادعای حق خود اقدام نماید.
توجه به شرایط خاصی که در قانون برای وصول چک برگشتی مشخص شده است، ضروری است.

یکی از شرایط حیاتی مربوط به وصول چک‌های بلامحل، مدت زمان لازم برای انجام اقدامات قانونی است.
دارنده چک می بایست اقدامات قانونی مناسبی مانند برگشت زدن چک یا دریافت گواهی عدم پرداخت را در زمان مقرر انجام دهد.
در این راستا، سوال مهمی مطرح می شود؛ یعنی چه مدتی برای برگشت زدن چک تا حداکثر زمان قابل قبول است و دارنده چک برگشتی تا چه بازه‌ی زمانی می‌تواند برای انجام این اقدام و دریافت وجه چک برخوردار باشد؟

به این سؤال پاسخ دادن نیاز است که به طور کلی بگوئیم می توان چک را به صورت حقوقی و ثبتی و همچنین به صورت کیفری مطالبه نمود.
اما اگر صاحب چک قصد داشته باشد در برابر صادر کننده‌ی آن، اقدام به رفع شکایت کیفری نماید و از او به عنوان متهم صدور چک بدون پوشش شکایت کند، حتما باید در مدت زمان قانونی برگشت چک که در قانون صدور چک ذکر شده، اقدام کند تا او به تحمل مجازات صدور چک برگشتی محکوم شود.

بر اساس ماده 11 قانون جدید صدور چک، اگر شخصی که چک را در اختیار دارد، تا شش ماه پس از تاریخ صدور چک، به بانک رفته و گواهی عدم پرداخت را دریافت نکند، دیگر امکان شکایت کیفری را ندارد و فقط با استفاده از راه حقوقی، می تواند وجه چک برگشتی را مطالبه کند.
به عبارت دیگر، مهلت برگشت زدن چک از طریق بانک، شش ماه از تاریخ صدور چک است و ظرف این مدت، باید در دادگاه دعوی خود را ثبت کند.

مهلت زمانی دیگری نیز وجود دارد که برای پیگیری قانونی ادعا علیه ضامن و نویسنده چک مشمول قوانین تجارت مقرر شده است.
طبق این قانون، اگر چک در همان محل صدور باید پرداخت شود، صاحب چک باید در طول 15 روز، و اگر از یک محل به محل دیگر صادر شده باشد، در طول 45 روز از تاریخ صدور، با مراجعه به بانک، مبلغ چک را دریافت کند.
در غیر این صورت، او نمی‌تواند از مزایای تجارتی چک، از جمله پیگیری قانونی علیه ضامن و نویسنده چک، استفاده کند یا به طریقی بدون پرداخت خسارت ممکن به تأمین درخواست چک بپردازد.

مهلت برگشت زدن چک صیادی

در بخش قبل، به این پرسش پاسخ داده شد که چه زمانی می توان چک را بازپس داد.
شناختن مهلت بازپس دادن چک و بازپس دادن چک در همان روز بسیار مهم است زیرا طبق قانون، شکایت کیفری علیه صادرکننده چک تنها در مهلت زمانی مشخصی قابل استفاده است و در غیر این صورت، باید از روش های دیگری برای تحصیل چک برگشتی استفاده کرد.

توجه داشته باشید که در مورد مهلت برگشت زدن چک صیادی سوالاتی ایجاد میشود.
اینکه چقدر زمان برای برگشت زدن چک صیادی قرار داده شده است؟ در حقیقت، در تازه‌ترین قوانین، چک‌هایی که صادر می‌شوند، باید توسط صادرکننده در سامانه صیاد به ثبت رسیده و توسط صاحب چک تایید شوند، در غیر این صورت اعتباری نداشته باشند.
اما پرسشی که ذهن را به خود مشغول می‌کند، این است که آیا مهلت برگشت زدن چک صیادی مانند چک‌های قدیمی است؟

به سوال پاسخ داده می‌شود که صاحب یک چک صیادی می‌تواند در همان روز، چک را برگشت دهد.
او می‌تواند با مراجعه به بانک و عدم پرداخت مبلغ چک، گواهی عدم پرداخت را دریافت کرده و سپس با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست صدور اجراییه برای چک صیاد را داشته باشد.
در این صورت، صادرکننده چک مکلف است تا ظرف 30 روز از تاریخ صدور اجراییه، مبلغ چک را پرداخت کند.
بنابراین، در مقایسه با گذشته که صاحب چک مجبور بود برای دریافت وجه چک برگشتی به دادگاه دادخواست کند و تشریفات رسیدگی به دعوا را طی کند، وصول چک‌های صیادی آسان‌تر شده است.

نکته: در متن زیر از تگ‌های HTML مانند `` و `` استفاده شده است.
مهلت برگشت چک‌های صیادی به همان شکل چک‌های قبلی است.
به این معنا که فردی که چک را در اختیار دارد، می‌تواند در هر زمانی به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت آن را دریافت کند.
اما اگر قصد دارد علیه صاحب چک اقدام کیفری نماید، باید در طول شش ماه از زمان دریافت چک به بانک مراجعه کرده و گواهی را دریافت کند.
در این صورت، همچنان طول شش ماه برای اقامه دعوای کیفری در دادگاه وجود خواهد داشت.

مهلت برگشت زدن چک خوابیده به حساب

قبل از توضیح قانون جدید صدور چک و مهلت برگشت آن بر اساس آن، لازم است بدانیم که خواباندن چک به حساب به معنای سپردن چک شخص دیگری که معمولاً برای تاریخی بعد از تاریخ حال صادر شده به بانک است، تا بانک پس از پاس کردن آن، وجه آن را بر اساس حسابی که مشتری مشخص کرده است، واریز نماید.

قبول کردن چک خوابیده به حساب و مسئله برگشت آنعندالحاجة إلى سحب الشيك المودع في الحساب المصرفي أو العدم الكافي للأموال في الحساب أو الغير مقروءة أو التناقض في التوقيع أو الخدش أو قضايا مشابهة، قد تتعرض الشيك المودع في الحساب للرفض.
ولكن السؤال الذي يطرح هو: ما هو مدى الوقت المسموح به للرفض المباشر للشيك المودع في الحساب؟ للإجابة على هذا السؤال، يجب التعرف على أنّه عمومًا، لا يمكن تقديم شكوى جنائية بخصوص الشيك المودع في الحساب.


تأثير رفض الشيك المودع في الحساب

عندما يتم رفض الشيك المودع في الحساب، يتعين على المستفيد أن يتصرف بحزم.
ومن أجل ضمان حصوله على المبلغ المستحق، ينبغي للمستفيد أن يتواصل مع المدين فورًا ويطلب منه تسديد الدين.
إذا لم يتم الرد أو تم رفض الدفع، يمكن للمستفيد رفع دعوى قضائية ضد المدين لتعويضه عن قيمة الشيك والأضرار التي تكبدها نتيجةً لرفض الدفع.


الاستفادة من الشيك المودع في الحساب

على الرغم من صعوبة الحصول على تعويض بخصوص الشيك المودع في الحساب، يمكن استفادة المستفيد منها بطرق أخرى.
فعلى سبيل المثال، يمكن للمستفيد أن يحتفظ بالشيك كدليل على التزام المدين بسداد الدين المستحق.
قد يتم استخدام الشيك أيضًا كسند للتعاقد والتفاوض في المستقبل.
ومع ذلك، يجب أن يتذكر المستفيد أن الشيك المودع في الحساب لا يشكل وثيقة تقدم ضمانًا قانونيًا تلقائيًا بالسداد.

با توجه به این علت، در خصوص بازگشت دادن چک به حساب، نمی توان زمان خاصی تعیین کرد؛ بلکه هر زمان که فرد صاحب چک بخواهد، می تواند به بانک مراجعه کرده و چک را در همان روز یا روزهای بعد بازگرداند.
سپس می تواند مراحل بازپرداخت چک برگشتی را انجام دهد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

اگر چک تا تاریخش برگشت نخورد چه می شود

با توجه به مهلت برگشت زدن چک، ممکن است پرسشی به وجود آید که اگر چک تا تاریخ برگشت داده نشود، چه اتفاقی می افتد؟ طبق قوانین صدور چک، برای اقامه شکایت کیفری نسبت به چک برگشتی، دارنده چک باید ظرف مهلت شش ماه از تاریخ صدور، اقدام به برگشت زدن چک از طریق بانک کند.
در غیر این صورت، امکان اقامه شکایت در خصوص صدور چک برگشتی وجود ندارد.

بنابراین، در صورتی که مهلت پرداخت چک طی ۶ ماه گذشته به پایان رسیده و چک برگشت نشده است، صاحب چک می‌تواند به طریق قانونی، اقدامات لازم برای دریافت وجه چک خود را انجام دهد.
در ضمن، با توجه به صدور چک‌های صیادی و تصویب قانون جدید صدور چک، بانک موظف است در صورت برگشت چک، مبلغ موجود در حساب را به درخواست صاحب چک پرداخت کرده و کسری مبلغ آن را در سامانه بانک مرکزی ثبت نموده و با ارائه کد رهگیری، گواهی عدم پرداخت را به صاحب چک تحویل دهد.

دریافت کننده‌ی یک چک، پس از دریافت این گواهی، می‌تواند برای مطالبه وجه نسبت به آن اقدام حقوقی و ثبتی کند.
به این شکل که با درخواست صدور اجراییه از یک دادگاه صالح تقاضا کند و پس از تأیید بانک که چک مشروط به تحقق شرط نبوده و برای تضمین انجام معامله یا تعهد نبوده، دادگاه اجراییه را صادر می‌کند.
در این حالت، بدهکار باید ظرف مدت ۳۰ روز وجه چک را پرداخت یا روش پرداخت آن را بدهد؛ در غیر این صورت، براساس قوانین مربوط به اجرای محکومیت‌های مالی، ممکن است اموال او توقیف شود.

به علاوه، به دلیل آن که چک یک سند لازم‌الاجرا است، امکان مطالبه مبلغ چک به شیوهٔ ثبتی نیز وجود دارد.
در این صورت، صاحب چک با ارائهٔ اصل چک و گواهی عدم پرداختی که از بانک دریافت کرده، به مرجع ثبت اسناد می‌رود و بعد از پرداخت هزینه موردنیاز، دستور اجرای ثبت را دریافت می‌کند و مبلغ چک از صادرکنندهٔ آن مطالبه می‌شود.

برگشت زدن چک در همان روز

یکی از مسائل مهمی که درباره آن بحث شده است، مربوط به زمان مجاز برای بازگرداندن چک می باشد.
در این باره، امکان بازگرداندن چک در همان روز صدور نیز مطرح می شود.
همچنین، موضوع صدور چک بدون تاریخ نیز مورد توجه قرار گرفته است.
بر اساس قانون، یکی از شرایط لازم برای استفاده از ضمانت اجرای کیفری برای چک های برگشتی، این است که چک برگشتی باید یک چک روز باشد و نه چکی با مدت دارایی.

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، در صورتی که تاریخ درج شده بر روی چک، با تاریخ واقعی صدور آن مغایرت داشته باشد، چک به عنوان یک وثیقه مدت دار محسوب می‌شود و امکان تجاوز کیفری را ندارد.
به عنوان مثال، اگر چکی در تاریخ ۳۰ آبان ۱۴۰۰ صادر شده و در بالای آن تاریخ ۳۰ اسفند ۱۴۰۰ ذکر شده باشد، چک به عنوان یک وعده محسوب می‌شود و صرفاً با روش‌های قانونی می‌توان مبلغ آن را دریافت کرد و امکان اقدام کیفری علیه صادرکننده امکان‌پذیر نمی‌باشد.

البته، اصل موضوع این است که چک، یک اعلامیه روزانه است؛ نه یک چک با وعده و مدت زمان تعیین شده و باید مدعی اثبات کند که چک می‌تواند معتبر باشد.
همچنین، باید اضافه کرد که مهلت برگشت زدن چک برای اقدام قانونی علیه آن، شش ماه است و بنابراین، لزوما نیازی به برگشت زدن چک در همان روز نیست.
علاوه بر این، در مورد چک های قدیمی، حتی اگر ظرف مهلت شش ماه از تاریخ صدور چک، به بانک مراجعه نکرده و گواهی عدم پرداخت آن را دریافت نکرده باشید، همچنان می توانید با استفاده از راهکارهای حقوقی و ثبتی به دست یافتن وجه چک اقدام کنید.