سقوط دعوا

براساس قوانین حاکم در حقوق کشور ما، اقامه دعوا حق مسلم هر فرد است.
به همین دلیل، امکان حرمت دادن از اقامه دعوا در دادگاه برای هیچ کس وجود ندارد.
با این حال، در برخی شرایط، نمی‌توان دعوا را در دادگاه مطرح کرد و درخواست بررسی آن را کرد.
این وضعیت در اصطلاح حقوقی به سقوط دعوا مشهور است.

با توجه به قوانین مربوط به روند دادرسی در حوزه حقوق مدنی، می‌توانیم مفاهیم "از بین رفتن دعوا" را شامل صدور "حکم قطعی"، "ضائع شدن حق اصلی" و "از بین رفتن دعوا به دلیل پاکسازی دعوا" یا به عبارت دیگر "صدور رأی درخصوص از بین رفتن دعوا" در نظر بگیریم.
بنابراین، آشنایی با مفهوم "از بین رفتن دعوا" و "صدور رأی درخصوص از بین رفتن دعوا" ضروری است.
به همین دلیل، در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم "از بین رفتن دعوا" و موارد مختلف آن بپردازیم.

سقوط دعوا چیست

به طبق قانون اساسی، هر فرد حق دادخواهی را دارد و می‌تواند به دادگاه‌های صالح مراجعه کند.
این حق برای تمام افراد کشور باید قابل دسترس باشد و هیچ کس را نمی‌توان از استفاده از دادگاهی که به احکام قانون، حق مراجعه دارد، محروم کرد.

یکی از انواع قرارهای قضائی قطعی، قرار سقوط دعوا است.
اما در برخی موارد، حق اقامه دعوا به دلایلی از شخص مدعی سلب می‌شود.
در اصطلاح حقوقی به آن زوال دعوا یا سقوط دعوا گفته می‌شود که در این نوع موارد، دادگاه قراری تحت عنوان قرار سقوط دعوا صادر می‌کند.
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، قرار سقوط دعوا در شرایطی صادر می‌شود که دعوا پیش از صدور حکم از بین برود.

موارد سقوط دعوا

سقوط دعوا بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی می‌تواند در شرایط مختلفی روی دهد.
هنگامی که دعوا از بین برود، دادگاه یک قرار سقوط دعوا صادر می‌کند.
سقوط دعوا ممکن است به دلیل سه عامل رخ دهد.

مورد اول: سقوط دعوا به دلیل صدور حکم قطعی

رسیدگی به دعوا در دادگاه و صدور یک حکم قطعیسبب خواهد شد که اختلاف بین دو طرف به پایان برسد.
اگر از سوی دادگاه حکمی صادر شده و حکم قطعی شود، دوباره رسیدگی به این دعوا غیرممکن خواهد بود و به اصطلاح به اعتبار امر مختومه می‌باشد.

مورد دوم: ضعف حق اصلی منجر به سقوط دعوا می‌شود.

"پایان دعوا" یکی از شرایطی است که باعث سقوط دعوا می‌شود.
در مواردی که حق یک فرد به دلایلی از بین برود، در نتیجه دعوا نیز لغو می‌شود.
"پایان دعوا" را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: پایان ارادی و پایان غیرارادی.
به طور مثال، زمانی که فردی به صورت ارادی از حق خود صرف نظر کند و بدین ترتیب خود را از آن حق محروم کند، دیگر قادر نیست از این حق استفاده کرده و دعوایی در دادگاه ارائه دهد.

سقوط دعوا به دلیل صدور قرار سقوط دعوا نتیجه می‌گیرد.