ماده 697 قانون مجازات اسلامی

حفظ آبرو و احترام به دیگران، یکی از مواعظ مهم دینی اسلام است و به همین دلیل، بر اساس قوانین جرم و جنایت اسلامی، افرادی که به دیگران اتهام می‌زنند، بدون ارائه دلیل قانع کننده، متهمانه شناخته می‌شوند و طرف متضرر می‌تواند درخواست بازپرسی کند و آنان را به مجازات محکوم کند.

در ساختار قانونی ایران، در بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، ماده 697 به پیچیدگی جرم افترا اشاره دارد.
این جرم برای مواقعی که طرفین در پرونده‌های کیفری به یکدیگر اتهام جعلی وارد کنند، تنظیم شده است.
به منظور جلوگیری از این اتهامات غیرمنصفانه، آشنایی دقیق با تفسیر و مفاهیم حقوقی ماده 697 قانون مجازات اسلامی در خصوص جرم افترا به‌طور ضروری به نظر می‌رسد.

با مناسبت فعلی در اینجا، تصمیم داریم به شرح ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی بپردازیم و سپس تفسیر این ماده را بیان کنیم.
در ادامه، موردنکات حقوقی مرتبط با این ماده را شرح خواهیم داد.

متن ماده 697 قانون مجازات اسلامی

با توجه به اصول شرعی و قانونی، محافظت از آبرو و حرمت دیگران یک وظیفه و الزام اخلاقی است.
در این راستا، اگر فردی با اقداماتی سعی کند تا آبرو و حرمت فرد دیگری را تهدید کند و او را به اتهاماتی بی اساس بکشاند و نتواند صحت آن را ثابت کند، همانند زمانی که شخصی با بدخواهی به پرونده سازی برای دیگران می‌پردازد، می‌توان او را به جرم افترا محاکمه کرد.

با توجه به این مقدمه، ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، انسانی که سعی در افترا و تهمت به دیگران داشته باشد، به ارتکاب جرم انگاری متهم می‌شود.
در این قسمت، به منظور شرح کردن متن ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی و در ادامه، بیان تفسیر و نکات حقوقی مربوط به آن، این قصد را داریم.
متن کامل ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی به شرح زیر می‌باشد:«انسانی که با هدف ایجاد افترا و اتهام زنی به دیگران، تلاش می‌کند، به ارتکاب جرم انگاری متهم می‌شود.
»

همانطور که می‌توان مشاهده نمود، قانون مجازات اسلامی، در مورد جرم افترا و تهمت زدن در برابر دیگران، ماده ۶۹۷ را تنظیم می‌کند.
لازم به ذکر است که این ماده قانونی موجب تعديل شده و مجازات این جرم نیز، به تفصیل در ادامه قابل بررسی است.

تفسیر ماده 697 قانون مجازات اسلامی

"توهمات و افترا کردن درباره دیگران، به عنوان یک جرم بر اساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی تعریف شده است.
بنابراین، اگر شخصی به اتهاماتی به یک فرد دیگر اتهام وارد کند و نتواند آن را ثابت کند، مجازات افترا را در پی خواهد داشت و طرف مقابل می تواند به اعاده حیثیت درخواست کند.
در همین راستا، قصد داریم به توضیح و تفسیر ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی بپردازیم و همچنین نکات حقوقی مربوط به آن را نیز بیان کنیم.
"

یکی از موارد قانونی حائز اهمیت مربوط به تفسیر تبصره ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، این است که هرگونه ادعا یا تهمت باید به عمل خاصی متصل باشد که در قوانین مجازات اسلامی به عنوان جرم تلقی می‌شود.
به عنوان مثال، اگر فردی به اشتباه به جرم دزدی متهم شود و فرد دیگری را به ارتکاب عمل سرقت متهم کند، در این صورت تهمت زننده باید ارتکاب عمل خاصی را به آن فرد نسبت دهد که در قانون مجازات اسلامی به عنوان جرم تلقی شده است.

تفسیر ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، بیانگر این است که فرد متهم باید به طور صریح جرم را بر شخصی دیگر نسبت دهد، اما نمی‌تواند صحت آن را اثبات کند.
بنابراین، اگر فرد در دادگاه بتواند جرم دزدی یا رابطه نامشروع را ثابت کند، او را نمی‌توان به جرم افترا محاکمه کرد.

همچنین، در تفسیر این ماده واقع شده، تأکید می‌شود که ایجاد دروغ و اتهام به دیگران، به هر وسیله‌ای می‌تواند انجام شود.
در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، برخی از روش‌هایی که می‌توان به عنوان اتهام زدن یا افترا در نظر گرفت، از جمله انتشار اسناد چاپی یا نوشتاری، درج آنها در روزنامه‌ها، بیان آنها در مجامع و سایر موارد مشابه ذکر شده است.

با این وجود، افترا به صورتی لفظی نیست.
بلکه می‌تواند از طریق انجام اعمالی نیز رخ دهد.
به عنوان مثال، پرده‌دوزی برای شخص دیگری نیز که در قانون مجازات اسلامی تبیین شده است، با قانون مجازات اسلامی مرتبط است.
در صورتی که فرد، ابزار و وسایل مرتبط با جرم را در منزل یا محل کار شخص دیگری قرار داده و از این طریق او را به سرقت یا قتل متهم کند، افترا عملی نیز رخ داده است.

نکات حقوقی ماده 697 قانون مجازات اسلامی

«بند ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، درباره‌ی تنبیه جرم افترا صحبت می‌کند که در قسمت قبل، به توضیح و تفسیر این ماده پرداخته شد.
یکی از مهم‌ترین جوانب حقوقی مربوط به این ماده، اندازه‌ی تنبیه قانونی جرم افترا است.
در همین راستا، در این قسمت، برخی از مهم‌ترین نکات حقوقی بند ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی را توضیح خواهیم داد.
»

بر اساس مقام ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، افترا به شیوه انتساب جرم به دیگران در روزنامه‌ها، جراید، نطق در مجامع یا وسایل ارتباطی دیگر، که در صورتی که مفتری نتواند آن را اثبات کند، پیگیری خواهد شد.
مجازات در این مورد شامل پرداخت جزای نقدی درجه شش به همراه یک جریمه مالی از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال به حق صندوق دولت است.