وقتی درباره "میراث" صحبت می‌شود، بسیاری از افراد فکر می‌کنند که باید حتماً مالی به وراثت شخصی از سوی فوت کننده اختصاص یابد. اما باید تاکید کرد که ارث دادن تنها به این مورد محدود نیست. زیرا فردی که وصیت می‌کند، می‌تواند وظیفه انجام یک یا چند کار برای بعد از رحلت خود را به عهده دیگران گذارد تا آنها مجبور شوند به انجام میل فوت کرده و نیت او بپردازند.

با توجه به آنچه گفته شده، وصیت را به دو نوع وصیت عهدی و وصیت تملیکی تقسیم می‌کنیم. در قانون مدنی، قوانینی برای هر دو نوع وصیت وجود دارد. در این مقاله، به بررسی انواع وصیت شامل وصیت عهدی و وصیت تملیکی می‌پردازیم.

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی، طبق ماده ۸۲۶ قانون مدنی، به معنای اعطای عین یا منفعتی از مالکیت خود به شخص دیگر در زمان بعد از فوت است، بدون مقابل گیری. به عبارت دیگر، فردی می‌تواند قبل از فوت خود، تا حدی اموال خود را مشخص کند. و در وصیت تملیکی، فردی که وصیت می‌کند، معروف به "وصی" است. شخصی که به نفع او استفاده می‌کند، به عنوان "موصی له" شناخته می‌شود و مورد وصیت را موصوفه می‌نامند.

در این باره یک نکته مهم وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. وصیت تا سهمیه یک سوم اموال نافذ است. به این معنا که یک فرد می تواند تا حدود یک سوم از اموال خود را وصیت کند. اما اگر بیشتر از یک سوم اموال خود را وصیت کند، زیرا وصیت بیشتر از سهم یک سوم اموال به معنای وصیت غیرقابل اجرا است، وارثان می بایست میزان بیشتر از یک سوم را قبول یا به اجرا درآورند. به عنوان مثال، یک فرد می تواند به این شکل وصیت کند که پس از فوت خانه من متعلق به فرزندم باشد. این جمله وصیتی به معنای وصیت مالکی است.

در وصیت تملیکی، تایید یا عدم تایید وصیت بعد از فوت موصوی معتبر است. به این معنا که اگر موصوی قبل از فوت خود وصیت را عدم تایید کند، پس از فوت او می تواند وصیت را تایید یا عدم تایید نماید. اما اگر وصیت را تایید کند، دیگر نمی تواند آن را عدم تایید کند.

وصیت عهدی

یکی از انواع متفاوتی از وصایت که در قانون مدنی بحث شده است، وصایت عهدی است. این نوع وصایت در حقوق معمولی به لحاظ پذیرش نیز قابل شناسایی است. تعریف وصایت عهدی در ماده 826 قانون مدنی طبقه بندی شده است و براساس این تعریف:" [وصیت عهدی] برای انجام مراحل معینی از زمان تصمیم گیری، بستری فراهم می کند تا شخص در حالت عادی قراردادهایی را که در زمان مرگ اعمال می شود تعیین کند. صحت این نوع وصایت بستگی به رعایت داشتن قوانین و مقررات حقوق مدنی دارد."

'وصیت عهدی' به معنای مأمور کردن یک یا چند شخص برای انجام کارها، انجام امور، یا تصرفاتی است. برای مثال، ممکن است فرد در حال فوت یک شخص را انتخاب کند تا پس از درگذشت، بدهی‌ها و الفت‌هایش را تسویه کند. یا ممکن است با وصیت عهدی، شخصی را برای مدیریت امور مربوط به فرزند کوچکش تعیین کند که به این شخص 'وصی' می‌گوییم.

وصیت عهدی، طبق ماده ۸۳۴ قانون مدنی، به یکی از اجتناب ناپذیرها تبدیل می‌شود. به این معناست که در وصیت عهدی، قبول شرط لازم نیست. اما موصی می‌تواند تا زمانی که زنده است، وصایت را رد کند. اما اگر قبل از درگذشت موصی آن را رد نکرد، بعد از آن حق رد ندارد؛ مگر اینکه جاهل درباره مفاد وصیت باشد. به عبارت دیگر، بعد از درگذشت موصی، وصی نمی‌تواند وصیت عهدی را رد کند، حتی اگر از محتوای آن آگاه نباشد.