خلاصه مقاله
در حقوق، صلاحیت به معنای شایستگی و توانایی مرجع کیفری در رسیدگی به جرم است.
قوانین مشخص می‌کنند که هر جرم کیفری باید در کدام دادگاه بررسی شود و مرجع مربوطه صلاحیت رسیدگی و صدور رای را دارد.
صلاحیت به چهار نوع متفاوت تقسیم می‌شود: صلاحیت ذاتی، صلاحیت شخصی، صلاحیت محلی، و صلاحیت اضافی.
صلاحیت شخصی به معنای تاثیر سن، سمت و موقعیت اجتماعی فرد بر صلاحیت مرجع کیفری است.
در حقوق کیفری، صلاحیت شخصی به منظور حمایت از افراد بیشتر می‌شود.
به عنوان مثال، در قانون آیین دادرسی کیفری، در تعیین صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان، سن متهم ملاحظه می‌شود و تمام جنایات افراد زیر ۱۸ سال را در صلاحیت این دادگاه می‌داند.
بنابراین در صلاحیت شخصی، سه معیار سن، سمت و موقعیت اجتماعی متهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
صلاحیت در حقوق به معنای شایستگی و توانایی یک مرجع کیفری در رسیدگی به جرمی دارد که این صلاحیت را از قانون دریافت کرده است، به عبارتی قانونگذار در قوانین مشخص کرده است که هر دعوی و جرم کیفری باید در کدام دادگاه بررسی شود و صلاحیت رسیدگی و صدور رای برای آن را دارد.
این موضوع از جمله قواعد آمره محسوب می‌شود و به همین دلیل قاضی، دادستان و یا طرفین دعوی نمی‌توانند به دلخواه خود صلاحیت را تغییر دهند.
صلاحیت در امور کیفری بر اساس چهار نوع متفاوت تقسیم می‌شود.
در این مقاله به بررسی انواع صلاحیت در امور کیفری، از جمله صلاحیت ذاتی در امور کیفری، صلاحیت شخصی در امور کیفری، صلاحیت محلی در امور کیفری و صلاحیت اضافی در امور کیفری می‌پردازیم.
صلاحیت ذاتی در امور کیفری
اولین نوع از تعیین صلاحیت کیفری، صلاحیت ذاتی است که با توجه به عواملی مانند نوع جرم، نوع مجازات و میزان مجازات، تعیین می‌شود.
صلاحیت ذاتی در زمینه کیفری به معنای صلاحیتی است که قانونگذار برای مراجع کیفری بر اساس نوع جرم، نوع مجازات و میزان آنها در نظر گرفته است.
به عنوان مثال، در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، صلاحیت دادگاه کیفری یک متعلق به جرائم سیاسی و مطبوعاتی (نوع جرم)، جرائم با مجازات سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو (نوع مجازات) و جرائم با مجازات نصف دیه کامل یا بیشتر و تعزیر درجه سه و بالاتر (میزان مجازات) می‌شود.
به عبارت دیگر، ماده 303 همان قانون، تنها بر اساس نوع جرم (جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی) صلاحیت دادگاه انقلاب را تعیین می‌کند و به دو عامل دیگر توجه نمی‌کند.
صلاحیت شخصی در امور کیفری
در خصوص صلاحیت کیفری، دومین نوع صلاحیت مربوط به صلاحیت شخصی است.
صلاحیت شخصی به معنای تاثیر سن، سمت و موقعیت اجتماعی فرد بر برخی از مراجع کیفری است که قانون این تأثیرات را به اعتبار می‌شناسد.
در عرصه حقوق کیفری، صلاحیت شخصی به منظور حمایت افزایش می‌یابد.
به عنوان مثال، در ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری، قانونگذار در تعیین صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان بر مبنای سن توجه می‌کند و تمام جنایات افراد زیر ۱۸ سال را در صلاحیت این دادگاه می‌داند.
بنابراین، می‌توان گفت که در صلاحیت شخصی، از سه معیار سن، سمت و موقعیت اجتماعی متهم استفاده می‌شود.
صلاحیت محلی در امور کیفری
"صلاحیت محلی، به عنوان یکی از انواع صلاحیت در امور کیفری، یعنی محدوده‌ای است که تعیین می‌کند کدام دادگاه یا دادسرا مجاز به رسیدگی به یک جرم در ناحیه جغرافیایی خاص است.
این صلاحیت با توجه به محل وقوع جرم تعیین می‌شود و هدف آن، بهبود کارایی دستگاه قضایی و رسیدگی به دعاوی کیفری است.
استثنائاتی نیز در صلاحیت محلی وجود دارد که باعث می‌شود دامنه این صلاحیت محدود شود.
این استثنائات به منظور بهبود عملکرد قضایی و رسیدگی به دعاوی کیفری اندیشیده شده‌اند.
تفصیل بیشتر در مورد استثنائات صلاحیت محلی در امور کیفری در مقاله زیر قابل مطالعه است.
"
سوالات پر تکرار
- در این مقاله درباره حقوق دادرس و توانایی او برای رسیدگی به پرونده‌ها و رد دادرسی در صورت وجود شرایط رد دادرس، بحث می‌شود.
در قانون آیین دادرسی مدنی، ماده ۹۱ بیان می‌کند که در صورتی که دادرس دلایل قابل قبولی برای رد دادرسی داشته باشد، باید از رسیدگی امتناع کند و طرفین نیز حق اعتراض خود را به رد دادرسی دارند.
شرایطی که ممکن است منجر به رد دادرس شوند شامل تعهد قضایی در قبال همان امور مورد دعوا، تعارض منافع جدی بین دادرس و طرفین دعوا، حضور افراد ذی‌صلاح با تأثیر نامتعارف، تردید در کارهای بایگانی دادگاه و شرایط استثنایی است.
با توجه به این موارد، طرفان می‌توانند به طور مناسب خود را به رد دادرسی اعتراض کنند.
در این مقاله نیز مشروحاً به توضیحات درباره موارد رد دادرس پرداخته شده است.
نتیجه گیری
نتیجه:در این مقاله به بررسی انواع صلاحیت در حقوق کیفری پرداختیم.
صلاحیت در حقوق به معنای شایستگی و توانایی یک مرجع کیفری در رسیدگی به جرمی است که از قانون دریافت کرده است.
قانونگذار در قوانین مشخص کرده است که هر دعوی و جرم کیفری باید در کدام دادگاه بررسی شود و صلاحیت رسیدگی و صدور رای برای آن را دارد.
این موضوع از جمله قواعد آمره محسوب می‌شود و به همین دلیل قاضی، دادستان و یا طرفین دعوی نمی‌توانند به دلخواه خود صلاحیت را تغییر دهند.
در خصوص صلاحیت کیفری، دومین نوع صلاحیت مربوط به صلاحیت شخصی است.
صلاحیت شخصی به معنای تاثیر سن، سمت و موقعیت اجتماعی فرد بر برخی از مراجع کیفری است که قانون این تأثیرات را به اعتبار می‌شناسد.
به عنوان مثال، قانونگذار در تعیین صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان بر مبنای سن توجه می‌کند و تمام جنایات افراد زیر ۱۸ سال را در صلاحیت این دادگاه می‌داند.
بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که در صلاحیت شخصی، از سه معیار سن، سمت و موقعیت اجتماعی متهم استفاده می‌شود.
از این رو، صلاحیت در حقوق کیفری بر اساس این معیارها به منظور حمایت فردی افزایش می‌یابد.