زمانی که یک جرم متوجه می‌شود، فردی که خسارت دیده است (شاکی یا زیان دیده) می‌تواند برای دفاع از حقوق خود و جلوگیری از تکرار جرم، شکایت خود را به دادگاه تقدیم کند و درخواست رسیدگی به جرم شده و صدور حکم متناسب علیه مرتکب جرم را داشته باشد. افراد زیان دیده از طریق ثبت شکایت خود، به دادگاه‌های صلاحیت‌دار درخواست کمک می‌کنند تا به جرم رخ داده رسیدگی شود و حکم مجازات مناسب برای مرتکب صادر شود. در برخی موارد، بعد از ثبت شکایت و در طول فرآیند رسیدگی، طرفین با یکدیگر به توافق می‌رسند و به همین دلیل شاکی تصمیم به وقفه کردن شکایت خود می‌گیرد. با این حال، چون نوع جرمی که ارتکاب شده است و قابلیت قابل گذشت یا عدم قابلیت گذشت آن متفاوت است، ترک شاکی تأثیر گوناگونی بر روی فرایند رسیدگی و اجرای مجازات خواهد داشت. از این رو، در این مقاله، قصد داریم به تعریف جرایم غیر قابل گذشت بپردازیم و تأثیر ترک شاکی در جرایم غیر قابل گذشت و ترک شاکی بعد از صدور حکم قطعی را مورد بررسی قرار دهیم و بگوییم که تأثیر آن در این دسته از جرایم چگونه خواهد بود. اگر سوالی درباره این موضوع دارید، با ما همراه باشید.

تعریف جرایم غیر قابل گذشت

به منظور پاسخ به این پرسش، ابتدا به تعریف جرایم غیر قابل گذشت نیاز داریم. جرایم غیر قابل گذشت همان جرایمی هستند که قابلیت گذشت را ندارند. قانون مجازات اسلامی به جرایم را به دو دسته قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می‌کند. در نتیجه، تاثیر گذشت شاکی پس از صدور حکم قطعی و در جرایم غیر قابل گذشت، تفاوت‌هایی در شروع، ادامه، رسیدگی و اجرای مجازات جرم خواهد داشت.

بر اساس مقررات جزای اسلامی، جرایم غیرقابل تسامح کلاسی از جرایم عمومی هستند که به نظم عمومی آسیب می‌زنند و مجرمیت آنها نیازمند اقدام عمومی از سوی دادستان است. به عبارت دیگر، برای تعقیب، محاکمه، پیگیری و اجرای مجازات این جرایم، تنها شاکی خصوصی شکایت نمی‌کند. به عنوان مثال، قتل یا قاچاق مواد مخدر از جمله جرایم غیرقابل تسامح هستند.

"بعد از بررسی موضوعی که مربوط به جرایم غیرقابل گذشت است، می‌خواهیم در ادامه به بررسی انواع جرایم بپردازیم. سپس به بررسی دو موضوع تاثیرگذار که شامل گذشت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت و گذشت شاکی پس از صدور حکم قطعی می‌شوند، می‌پردازیم. در نهایت تاثیر گذشت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت را بررسی خواهیم کرد."

گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت

در بخش قبل، توضیح دادیم که جرایمی وجود دارند که قابلیت گذشت ندارند و به دلیل عمق عمومیت خود، تعطیلی، آغاز تحقیق و اجرای مجازات آن‌ها نیازی به شکایت شاکی خصوصی ندارد. پس از توضیح اینکه چه معنایی دربردارند جرایم غیر قابل گذشت، در این بخش، قصد داریم به بررسی مسئله گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت و گذشت شاکی بعد از صدور حکم قطعی بپردازیم.

بر اساس قانون، اصل پیروی فعالیت‌ها از اصول قابل‌گذشتن است، به جز در موارد استثنا که قانون‌گذار تعیین نموده است. این اصل، یکی از حقوق مربوط به شاکی است که در هر مرحله‌ای از دادرسی می‌تواند از آن استفاده کند. قابل‌گذشت، بستگی به مرحله‌ای که در آن رخ داده است دارد و می‌تواند منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب و موقوفی اجرا شود. اما در جرائم غیر قابل‌گذشت، تاثیر این اصل متفاوت است و تنها به عنوان یک جنبه در تخفیف مجازات درنظر گرفته می‌شود.

بر اساس ضابطه حقوق جزا اسلامی، گذشته شاکی باید به طور قطعی واقع شده و در صورتی که گذشته با قید و شرط اتفاق بیفتد، تنها زمانی به آن اثر داده می‌شود که شرط مشخص شده یا قید شده برآورده شده باشد، یعنی آنچه گذشته روی آن قرار داده شده است، به واقع محقق شده باشد. لازم به ذکر است که امکان بازگشت از گذشته وجود ندارد و برگشت از گذشته در دادگاه قبول نخواهد شد.

پس از مطالعه موضوع "تأثیر گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت"، در ادامه به توضیح نتایج و تأثیرات این موضوع خواهیم پرداخت.
تأثیر گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت:
گذشت زمان بعد از وقوع یک جرم غیر قابل گذشت، تأثیرات قابل توجهی بر روی ماجرا و پروسه قضایی آن دارد. شاکی (یا ادعاکننده) که ممکن است قربانی جرم باشد، می‌تواند پس از مدتی اقدام به ارائه شکایت کند. این گذشت زمان می‌تواند عوامل متعددی را بر تحقیقات و اداره قضایی موضوع تأثیر بگذارد. عواملی مانند افترا، فراموشی شهودی، تغییرات در شرایط ارجاعی، وقایع و شواهد ممکن است در اثبات جرم تأثیرگذار باشند.
در ضمن، وقوع تغییرات در شاکی نیز می‌تواند تأثیراتی را برروی پرونده وارد کند. این تغییرات شامل نیت شاکی، تغییر در شهادت‌ها، اهمیت مسئله برای شاکی، و امور مشابه است. بنابراین، گذشت زمان در جرایم غیر قابل گذشت می‌تواند به کاهش قابل توجه مدارک و شواهد، و در نتیجه اثربخشی تحقیقات قضایی، منجر گردد.
با توجه به این تأثیرات، مقامات قضائی باید در بررسی جرایم غیر قابل گذشت، به مسائل مربوط به گذشت شاکی توجه ویژه‌ای داشته باشند. همچنین، آگاهی اصلی شاکی و امکان تغییرات در شهادت‌ها و مدارک باید مورد بررسی و تحقیق دقیق قرار گیرد.

تاثیر گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت

در بخش قبل، درباره‌ی تأثیرات وقوع نسیان‌دهنده در جرایمی که قابل بخشش هستند و جرایمی که بعد از صادر شدن حکم نهایی و قطعی قابل بخشش هستند توضیح داده شد و بیان شد که وقوع نسیان‌دهنده در جرایمی که قابل بخشش هستند، منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرا خواهد شد. پس از مرور کلی تأثیر وقوع نسیان‌دهنده در جرایم غیر قابل بخشش، در این بخش، هدف این است که درباره‌ی تأثیرات وقوع نسیان‌دهنده در جرایم غیر قابل بخشش صحبت کنیم.