کفالت چیست

امروزه، مفاهیم و اصطلاحات حقوقی بسیاری وجود دارند که برای بسیاری از افراد درک و تفهیم آن‌ها ساده است.
اصطلاحاتی مانند حضانت، اسناد تجاری، جرم قتل و تعزیرات حکومتی از جمله این مفاهیم هستند که معنای واحدی دارند و توضیح شرایط و آثار آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر است.
اما بعضی از اصطلاحات، با توجه به موضوع مورد نظر و قوانین مربوطه، ممکن است معانی متفاوتی داشته باشند که این امر توضیح شرایط و آثار آن‌ها را دشوارتر می‌کند.
نهاد کفالت از جمله این اصطلاحات است که به دلیل تنوع قابل توجه آن در قوانین مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین، توضیح مفاهیم مختلف کفالت و احکام مرتبط با آن در قوانین آیین دادرسی کیفری، مدنی، اساسی و تامین اجتماعی ضروری است.
در این مقاله، به سوالاتی پاسخ خواهیم داد مانند "کفالت و قرار کفالت چیست" و همچنین "چه معنایی دارد که از کفالت معاف شویم و چه تفاوتی با حضانت دارد".

کفالت چیست

یکی از مفاهیم حقوقی مهمی که در قوانین کشور ما تعهدات و مسئولیت‌های افراد را مشخص می‌کند، نهاد قرارداد است.
قرارداد به عنوان یکی از نهادهای حقوقی که توسط قانون‌گذار در قوانین مختلف بیان و تبیین شده، بسته به نوع قرارداد و قواعد مربوطه، می‌تواند مفهوم و قواعد متنوعی داشته باشد.
در اینجا سوالاتی مطرح می‌شوند که به خصوص به معنای قرارداد چیست و چه نوع قراردادهایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوالات، باید تحقیقاتی در قوانین مختلف از جمله قانون مدنی، قانون آیین دادرسی کیفری، قانون اساسی و قانون نظام وظیفه صورت گیرد.
با بررسی انواع قراردادها و تعهدات مرتبط با آنها، می‌توانیم به سوالاتی که چه معنایی به قرارداد در قانون مدنی نسبت داده می‌شود، پاسخ دهیم.
در این مطلب به بررسی انواع قراردادها با توجه به قوانین مذکور خواهیم پرداخت.

کفالت یعنی چه؟ برای پاسخ به این سوال، باید به ماده 734 قانون مدنی مراجعه کنیم.
این ماده مشخص می‌کند که کفالت یک نوع قرارداد است که به واسطه آن، یکی از طرفین متعهد به احضار یک شخص ثالث می‌شود.
در این قرارداد، فرد متعهد به کفیل و شخص ثالث معروف به مکفول است.
در واقع، طرف دیگر نیز به عنوان مکفول لقب می‌گیرد.

بنابراین، در تطبیق با این اصل، قانون مدنی کفالت را به عنوان یک نوع از قراردادها و عقود معین تعریف می‌کند.
در این قرارداد، یک فرد (کفیل) متعهد می‌شود که شخص دیگری (مکفول) را در زمان و مکان مشخصی حضوری داشته باشد و در صورت تخلف از این تعهد، باید مکفول له را تحت تعهد خود قرار دهد.
به عبارت دیگر، کفیل مسئولیت حضور مکفول را در شرایط تعیین شده به عهده دارد و در صورت عدم انجام تعهد، مکفول له می‌تواند از او تقاضای اجرای تعهد را داشته باشد.

یکی از اصطلاحاتی که در قانون آیین دادرسی کیفری، به تفصیل در ماده ۲۱۷ آن بیان شده و توسط قانونگذار مورد تأیید قرار گرفته است، مفهوم قرار تامین کیفری است.
به طور خاص، قرار کفالت، یکی از نوع‌های قرار تامین کیفری است که در مقررات بعدی به تفصیل تشریح شده است.

مطابق این قرار، شخص سوم موظف است در مرجع قضایی حاضر شده و تعهد می‌نماید که به متهم در صورت احضار در موارد مربوطه همراهی کند.
در غیر این صورت، موظف است مبلغ وجه الکفاله را که در قرار تعیین شده است، به حساب دادگستری واریز نماید.
در بخش دوم، به طور مفصل در مورد این قرار صحبت خواهیم کرد.

قانون اساسی در تعدادی از اصول خود به پاسخ دادن به سوال "مفهوم کفالت چیست؟" وجود دارد و یک نهاد به نام کفالت اداری را تشکیل داده است.
به عنوان نمونه، طبق اصل ۱۱۱ قانون اساسی، آمده است: "در صورت فوت، استعفا یا عزل رهبر، خبرگان موظف هستند در اسرع وقت، رهبر جدید را تعیین و معرفی کنند.
تا زمان معرفی رهبر، شورایی تشکیل شده از رئیس جمهور، رئیس قوه قضائیه و یکی از فقها در شورای نگهبان، به انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام، تمام مسئولیتهای رهبری را به صورت موقت بر عهده خواهد داشت.
"

بنابراین، کفالت در قوانین اساسی و حقوق اداری به معنای عهده‌داری از طرف موقت بر وظایف قانونی یک مقام اداری است که به دلیل‌هایی مانند سلب صلاحیت یا فوت توانایی انجام وظایف را ندارد، تا زمان تعیین جانشین برای آن مقام اداری.

در پاسخ به این سؤال که کفالت در قانون بیمه تامین اجتماعی چیست، باید به ماده ۵۸ قانون تامین اجتماعی و بند ۴ این ماده توجه کرد.
به موجب این ماده آمده است که افراد خانواده‌هایی که از کمک‌های مقرر در ماده ۵۴ این قانون استفاده می‌کنند، شامل موارد زیر می‌شوند:۱.
پدر و مادر تحت تکفل بیمه شده، شرط آن است که سن پدر بیش از شصت سال و سن مادر بیش از پنجاه و پنج سال باشد و یا براساس تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱، از کار افتاده باشند و در هر صورت از سازمان، مستمری دریافت نکنند.
توضیح: در متن فوق، برای بخش‌های بزرگتر و مهم‌تر ازماده ۵۸ قانون تامین اجتماعی و جزئیات مربوط به کفالت، از تگ em و strong استفاده شده است.

بنابراین، کفالت در قانون به معنای تعهد بیمه‌شده اصلی به فرزندی است که مسئولیت توجه به او و نگهداری از وی را بر عهده دارد.
با توجه به این مسئولیت، افراد تحت کفالت بیمه‌شده اصلی نیز تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرند.

پروردگار، در قوانین خدمت وظیفه، مفهوم کفالت توسط مواد ۴۴ تا ۴۶ تعریف شده است.
در واقع، کفالت یکی از شرایط تعیین کننده معافیت از خدمت نظام وظیفه می‌باشد.
وفقاً به این مواد قانونی، شخصی که شرایط زیر را دارا باشد میتواند از خدمت نظام وظیفه معاف شود:- فقط فرزند، نوه، برادر یا خواهر واقعی شخص طالب خدمت وظیفه باشد، و- این افراد توانایی مدیریت امور خود را نداشته باشند، یا- فقط مسئولیت پرورش خواهر یا برادر کوچک نسبت به خود را داشته باشند، یا- تنها سرپرست و مسئول حفاظت و نگهداری از خواهر مجرد شخص طالب خدمت وظیفه باشند.
این شرایط به شخص، به دلیل کفالت، امکان معافیت از خدمت نظام وظیفه را می‌دهد.

قرار کفالت چیست

در قانون آیین دادرسی کیفری، یکی از انواع کفالت به عنوان کفالت در نظر گرفته می‌شود.
این نوع کفالت با صدور قرار کفالت در پرونده‌های کیفری اجرا می‌شود.
برای پاسخ دادن به سوال "قرار کفالت یعنی چه؟"، می‌توانیم به مواد مربوط به آیین دادرسی کیفری مراجعه کنیم و مفهوم یا تعریف قرار کفالت را بررسی کنیم.

برای توضیح مفهوم کفالت، نیاز است به قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کنیم.
در این قانون، اصطلاح "قرار تامین کیفری" مطرح می‌شود که به معنای صدور یک قرار توسط دادسرا یا گاهی دادگاه کیفری است.
هدف از قرار تامین کیفری، جلوگیری از فرار متهم و حفظ حضور وی در دستگاه قضایی است.

در قانون آیین دادرسی کیفری، ماده 217 به تعریف و شرح قرارهای تامین کیفری اختصاص داده شده است.
متن ماده 217 شامل احکام و مقررات مربوط به این قرارها می‌باشد.
یکی از انواع این قرارها، قرار کفالت نامیده می‌شود که در بند ح ماده 217 با عبارت "اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله" توضیح داده شده است.

با ابلاغ تصمیم‌نامه‌ی تضمین‌کننده، یک فرد ثالث، در یک سازمان قضایی، حضور یافته و تعهد می‌کند که در صورت استدعاء مشروع، متهم را به دادگاه حاضر سازد.
در صورت نقض این تعهد، مقدار تضمین مالی معین شده در تصمیم‌نامه را به حساب دادستانی واریز نماید.

انواع کفالت در قانون مدنی

قانون مدنی، در مورد کفالت، یک نوع عقد و قرارداد است که از طریق آن، یک شخص به نام "کفیل" تعهد می‌گیرد که در زمان و مکان مشخصی، شخص دیگری که "مکفول" نامیده می‌شود را حاضر کند.
اگر کفیل از این تعهد خارج شود، مکفول می‌تواند از کفیل طلب کمپانی کند.
اما چه نوع کفالت‌هایی وجود دارد؟ ادامهٔ متن، به این سؤال پاسخ می‌دهد.

"انواع تضمینبه وسیله قانون تجارت، در ماده 785 این قانون، تبصره‌ای وجود دارد.
مطابق این تبصره: «تضمین می‌تواند صرفاً برای مدت مشخص یا تا انجام یک قرارداد خاص باشد.
در صورتی که مدت تضمین تعیین شده باشد، تضمین موقت خوانده می‌شود.
» بنابراین، انواع تضمین در قانون تجارت، از نظر زمان متعهد شدن ضامن، به دو دسته تقسیم می‌شوند: مدت مشخص و موقت.
"

در کفالت مطلق، هر زمانی که فرد مورد کفالت، نیاز داشت، می‌تواند از کفیل خود خواست کند که در موقعیت حاضر برای کمک به او آماده باشد؛ اما در کفالت موقت، تا زمانی که مدت تعهد مشخص نشده انقضا نکرده باشد، فرد مورد کفالت حق ندارد از کفیل خود درخواست کمک کند.

معافیت کفالت یعنی چه

یکی از مسائلی که مرتبط با آن درباره آن بحث میشود، موضوع کفالت است.
یکی از جنبه های قابل بررسی در این زمینه، معافیت از کفالت است.
به همین منظور، میتوانیم این سؤال را مطرح کنیم، چه معنایی دارد کفالت معافیت؟ پس از آن، برای پاسخ به این سؤال و همچنین توضیح شرایط معافیت از کفالت، به مطالبی در ادامه میپردازیم.

برای درک معنای معافیت کفالت، بهتر است قوانین خدمت وظیفه را مورد بررسی قرار دهیم.
طبق این قوانین، افرادی که به سن 18 سالگی می‌رسند، موظف به انجام خدمت سربازی یا خدمت وظیفه هستند.
قانون خدمت وظیفه تعیین کننده برخی از مزایا مانند خرید بیمه خدمت سربازی است.
با این حال، در برخی موارد افراد می‌توانند از انجام این وظیفه قانونی معاف شوند.
به عنوان مثال، افرادی که با مشکلات جسمانی مواجه هستند، قانوناً از این کار معاف می‌شوند.
این معافیت‌ها باعث شده است که تعریف کفالت اهمیت بیشتری پیدا کند.

معافیت از خدمت سربازی در بسیاری از موارد اعم از معافیت های کفالتی، وجود دارد.
معافیت کفالت به این معنا است که شخصی که وظیفه خدمت سربازی را داشته باشد، به دلیل نگهداری و مسئولیت فرد یا افرادی از خانواده خود، قادر به حضور در دوره خدمت سربازی نباشد.
قانونگذار با در نظر گرفتن این وضعیت ویژه، شخصی که در این شرایط قرار دارد را معاف از خدمت سربازی می‌شناسد.

برای تعیین موارد معافیت در قوانین کفالت، به بخش سوم قانون خدمت وظیفه، تحت عنوان "معافیت کفالت" و مواد ۴۴ تا ۴۶ این قانون و همچنین ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی آن، مراجعه نمایید.
این مواد تعیین کرده‌اند که در مواردی، فرد مشمول می‌تواند به دلیل مسئولیت نگه داری از یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌اش، از خدمت معاف شده و مستثنی از الزامات کفالت می‌گردد.
برخی از مهم‌ترین موارد عبارتند از:

این شخص، مشمولیت فقط در موارد زیر را دارد: - فقط یکی از والدین ناتوان باشد و فرزندانش را نگه دارد.
- تنها برادر سرپرست خواهر خود باشد و خواهرش بدون همسر، پدر یا فرزند پسر باشد و محدودیتی نداشته باشد.
- تنها برادر سرپرست برادر بالغ خود باشد و برادرش بدون همسر، پدر یا فرزند پسر باشد و نیاز به مراقبت داشته باشد.

فرق حضانت با کفالت چیست

در بخش‌های قبل، به مفهوم و انواع کفالت در حقوق مدنی پاسخ دادیم.
در ادامه، به توضیح برخی از نمونه‌های مهم این نهاد حقوقی پرداختیم.
به عنوان مثال، بحثی درباره قرار کفالت و معافیت کفالت در مورد خدمت سربازی و شرایط آن داشتیم.

اما، یکی از سازمانهای مراقبتی است که در قانون مدنی تشریح شده است و حقوق و مقررات آن توضیح داده شده است، حضانت است.
حضانت به معنایی متفاوت با کفالت است.
بنابراین در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد که چه تفاوتی بین حضانت و کفالت وجود دارد؟