در قاموس علوم شیعی، تعریف میراث یکی از مفصل‌ترین و مهمترین احکام موجود در فقه امامیه (شیعه) است. ولایت قهری یا ولایت اجباری نیز یکی از جنبه‌های مهم میراث است که به اجتهاد و احکام شرعی برای پدر و جد پدر اختصاص دارد. مفهوم ولایت قهری بر اساس سنت خانوادگی پدر سالاری قابل توجیه است. در خانواده‌های با سنت پدر سالاری که از قدیم‌الایام در ایران رواج داشته‌اند، پدر و جد پدری به عنوان خاندانی بزرگ و با صلاحیتهای کامل محسوب می‌شدند. به همین علت، این اختیارات و مسئولیت ها بر اساس مفهوم ولایت قهری، به آنان اختصاص داشت و آنها به عنوان اولیا و سرپرستان قهری، مسئولیت تامین نیازها و اداره امور خانواده را بر عهده داشتند. در این سنت، حتی مادر نیز به عنوان اولیا قهری شناخته نمی‌شد. در طول این مقاله، با بررسی ولایت قهری و نقش اولیا در این مفهوم، توضیح داده خواهد شد که اولیا قهری کی هستند و چه نقشی در خانواده و اجتماع دارند.

ولایت قهری چیست

در لغت، مفهوم ولایت به تسلط و حکومت کردن اشاره دارد. در قانون مدنی، ولایت قهری به معنایی خاص درباره اشخاص وجود دارد. ولایت قهری به سلطه پدر و جد پدری بر فرزندان محدود می‌شود. این نوع ولایت به این خاطر ولایت قهری نامیده می‌شود که پدر و پدر بزرگ از طریق قانون و اجبار، به محض تولد طفل، ولایت او را به دست می‌آورند. در واقع، ولایت قهری یک نوع سمت و وظیفه است که به پدر و جد پدری تعیین شده است. برای بیشتر آشنایی با ولایت قهری، می‌توانید به وظایف و اختیارات ولی قهری مراجعه کنید.

چه کسانی اولیای قهری هستند

در این قسمت، به بررسی مفهوم ولایت قهری می‌پردازیم. طبق ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی، ولایت قهری مختص فردی است که در دوران کودکی، باهوشی یا رفتار نامعقول داشته باشد. این ولایت فقط برای پدر و پدربزرگ قانوناً تعریف شده است. قانون مدنی، پدربزرگ را در موضوع ولایت، معادل پدر می‌داند و هر دو قادر به مدیریت ولایت خود بدون وابستگی به یکدیگر هستند. در صورتی که تصرفات آنها در راستای مصلحت کودک باشد، این تصرفات قابل اجرا هستند و نیازی به موافقت دیگری ندارد. لازم به ذکر است که علاوه بر پدر و پدربزرگ، هیچ فرد دیگری حتی مادر، ولایت قهری را ندارد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ولایت قهری مادر، می‌توانید روی لینک مربوطه کلیک کنید.