پلیس ویژه اطفال و نوجوانان

در ساختار دادرسی جرائم در ایران، متهمان قبل از هرگونه ارتباط با سازمان قضایی با نیروی انتظامی مواجه می‌شوند.
به دلیل آنکه جرمکاران همه از جمله افراد بالغ نیستند و شامل کودکان، نوجوانان و خردسالان است، بهترین رویکرد در نظام دادرسی، جدا کردن رسیدگی به جرائم در این دو گروه سنی است.

برای رفع موقعیت‌هایی از این دست، ضروری است که قبل از اتهام زدایی، کودکان و نوجوانان مجرم با پلیس ویژه خودرا مواجه کنند.
اهمیت حضور پلیس ویژه کودکان و نوجوانان که متعهد، مجرب و آموزش‌دیده باشد در جهت کشف جرم‌های ارتکاب شده توسط این گروه از افراد بیان می‌شود.

ماده ۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری، درباره‌ی "پلیس ویژه کودکان و نوجوانان"، به منظور بهبود انجام وظایف ضابطان در ارتباط با "اطفال و نوجوانان"، تشکیل شده است.
این گروه با نام "پلیس ویژه اطفال و نوجوانان" در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.
وظایف و محدوده‌ی اختیارات این گروه بر اساس لایحه‌ای تنظیم می‌شود که توسط رئیس قوه قضائیه تدوین می‌شود.

در راستای اجرای این مورد، وزارت دادگستری به هیات دولت لایحه ای با عنوان "پلیس ویژه اطفال و نوجوانان" تقدیم کرده است.
این لایحه برای بررسی و تصویب در این هیات قرار دارد.

در این مقاله، به تشریح وظایف پلیس ویژه اطفال و نوجوانان پرداخته و نحوه تفاوت آن با پلیس بزرگسالان را بیان می‌کنیم.
این پلیس با مسئولیت‌های قانونی مشخصی مواجه است که باعث منحصربه‌فرد بودن آن نسبت به پلیس بزرگسالان شده است.

پلیس ویژه اطفال و نوجوانان چیست

وقتی کودکان و نوجوانان بزه کار یا مجرم وارد سیستم عدالت کیفری می‌شوند، اولین تعامل آنها با پلیس اتفاق می‌افتد.
اگر این افراد به درستی با احترام و مناسبیت مورد برخورد قرار نگیرند، احتمالاً این تعامل نادرست، نتایجی نامطلوب برای آنها در آینده در پی خواهد داشت.

بسیاری از افرادی که در حال حاضر در زندان یا تحت تعقیب کیفری قرار دارند، از جمله افراد جوان و نوجوان هستند که در سنین کم وارد فرآیند رسیدگی به جرم و جنایت شده‌اند و با گذشت زمان به جرمکاران حرفه‌ای تبدیل شده‌اند.

متخلفانی که از سنین کم وارد سیستم قضایی شده‌اند، ناامید شده‌اند؛ زیرا احساس می‌کنند پلیس با رفتار ناشایست خود، آبرو و احترام آن‌ها را به خطر می‌اندازد و دیگر هیچ عزت و احترامی برایشان باقی نمانده است.
آن‌ها احساس می‌کنند که توهین و تحقیر ماموران، آنان را تغییر نخواهد داد و همچنان همانند قبل خواهند بود.

"رویارویی مناسب، تنظیم شده، هدفمند، دوستانه و حمایت‎گرا به جای برخورد انتظامی با کودکان و نوجوانان خلافکار می‎تواند در جلوگیری از جرم در کودکان و ایجاد جنایتکاران حرفه‌ای در آینده برای جامعه به کمک کند.
"

با هدف بهبود عملکرد نیروهای پلیس و ضابطان قضایی در حفاظت از کودکان، اطفال و نوجوانان در معرض خطر و آسیب جرائم و همچنین حمایت از کودکان شاهد یا آگاه از وقوع جرم، همچنین جلوگیری از آسیب دیدن کودکان و حمایت از آنان، از تگهای قوی و تاکیدی مانند ضابطان قضایی و نیروی پلیس استفاده می‌کنیم.

لوایحی بنام "پلیس ویژه اطفال و نوجوانان" که شامل ۵۸ ماده است، در معاونت حقوقی قوه قضائیه با حضور و مشارکت قضات، مستشاران، متخصصان و صاحبنظران، تدوین و توسط وزارت دادگستری به دستور کار کمیسیون لوایح هیات دولت قرار گرفته است.

توصیه‌نامه پیشنهادی وزارت دادگستری به منظور اجرای مفاد ماده ۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری، اقداماتی حمایتی، پیشگیرانه و مبتنی بر جرم‌زدایی برای کودکان و نوجوانانی که در معرض خطر، بزه‌دیده، ناقض قوانین جزایی و یا شاهد یا آگاه از وقوع جرم هستند، تدوین شده است.
استفاده از تگ "strong" برای بزرگ‌نمایی عبارت "اطفال و کودکان و نوجوانان" و استفاده از تگ "em" برای بزرگ‌نمایی نقل قول در جمله خاتمه.

پس از تأیید رئیس قوه قضاییه، لایحه‌ای تصویب شده است که به منظور اجرای وظایف قانونی در قبال گروهی از افراد جوان و کودکان، با عنوان "اطفال و نوجوانان"، یک واحد پلیسی ویژه در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) تشکیل می‌شود.

وظایف پلیس ویژه اطفال و نوجوانان

پس از تصویب این لایحه، پلیس ملزم است در طول ۶ ماه از تاریخ لازم الاجرا، پلیس ویژه اطفال و نوجوانان (پلیس ویژه) را برای حوزه ی تخصصی اطفال و نوجوانان تشکیل دهد.

سپس مراحل ضروری برای انتخاب، جذب و آموزش افراد واجد شرایط و استخدام آنها را در دستور کار خود قرار دهید.
به عنوان مثال، استفاده از نیروهای متخصص واحدهای ویژه ناجا از جمله نکات مهمی است که در این لایحه تاکید شده است.
همانگونه که در لایحه تشکیل واحد "پلیس ویژه اطفال و نوجوانان" مورد تأکید قرار گرفته است، برای جذب نیرو در واحد "پلیس ویژه" باید علاوه بر شرایط عمومی استخدام، شرایط ویژه‌ای نیز برای افراد متقاضی استخدام وجود داشته باشد، مانند:شرایط متقاضیان استخدام در پلیس ویژه عبارتند از:تحصیلات: مدرک تحصیلی حداقل دیپلم و مدارک تخصصی مرتبط با عرصه فعالیت واحد مورد نظر.
تجربه: تجربه کاری در زمینه مرتبط با واحد "پلیس ویژه" یا سوابق خدمت در نیروهای امنیتی و حفاظتی.
شرایط جسمانی: طبقه‌بندی و استانداردهای جسمانی برای انطباق با فعالیت‌های واحد مربوطه.
آموزش: حضور در دوره‌های آموزشی مرتبط با فضایل و توانایی‌های مورد نیاز در وظایف پلیس ویژه.
با اعمال این شرایط ویژه، میتوان به نیروهای واجد شرایط واحد "پلیس ویژه" دست یافت و آنان را به کار بندیم.

یکی از شرایط لازم برای اخذ و اولویت داشتن فرزند، در اختیار داشتن مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی در یکی از رشته‌های علوم انتظامی، روانشناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی، حقوق و دیگر رشته‌های مرتبط است.

علاوه بر آن، نیروی انتظامی مکلف است در طول یک سال از تاریخ اجرای قانون، قوانینی را که به نوع و طراحی فضاهای برگزاری جلسات خانوادگی، نگهداری و مطالعه کودکان و نوجوانان ارتباط دارند، تدوین نماید.
همچنین، تدارک حمل‌ونقل و سایر تجهیزات پلیسی مناسب با وضعیتهای روحی، روانی و عاطفی آنان از وظایف نیروی انتظامی برای پلیس ویژه کودکان و نوجوانان خواهد بود.

درباره وظایفی که بر اساس لایحه قانونی بر عهده پلیس ویژه اطفال و نوجوانان قرار دارد، می‌توانیم وظایف این پلیس را به شرح زیر بیان کنیم:وظایف پلیس ویژه اطفال و نوجوانان شامل:- تامین امنیت و حفاظت از کودکان و نوجوانان در جامعه- پیشگیری از اعمال جرم و جنایت در بین این گروه سنی- تحقیق و پیگیری قضایی در قبال جرایم صورت گرفته توسط افراد زیر 18 سال- همکاری با سایر سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط در حوزه حفظ حقوق کودکان و نوجوانان- ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به کودکان و نوجوانان مبتلا به مشکلات اجتماعی و رفتاری- آموزش اطلاعات امنیتی و اصول رفتار مناسب در بین این گروه جامعهتوجه: در متن فوق برای تاکید بیشتر از تگ‌های HTML به صورت زیر استفاده شده است:- استفاده از تگ strong برای تاکید بر برخی عبارت‌ها- استفاده از تگ em برای تاکید بر برخی عبارت‌های اهمیت‌دار

اتخاذ تدابیر و اقدامات دفاعی و حمایتی برای کودکان و نوجوانان، ناقض قوانین و یا نقض اصلی این لایحه به شمار می‌رود.
به عنوان مثال، در ماده ۱۱ این لایحه، به طور صریح ذکر شده است: "این لایحه برای حمایت از کودکان و نوجوانان، تدابیر و اقدامات پیشگیرانه و حمایتی را در نظر می‌گیرد.
"

با همکاری مسئولان مدارس، مربیان، مددکاران اجتماعی و اشخاص غیردولتی، پلیس این اقدامات را انجام می‌دهد:

• تشکیل گروه مدرسه امن جهت شناسایی و کاهش آسیب‌ها در مدارس
• شناسایی نیازمندان حمایت برای پیشگیری از وقوع جرم در آینده
• معرفی نیازمندان به مراجع حمایتی و درمانی
• برگزاری جلسات مشاوره برای کودکان، نوجوانان، خانواده و دیگر افراد مرتبط

به منظور اجرای این وظایف، استفاده از تگ‌های زیر الزامی است:

مدارس، مسئولان مدارس، مربیان، مددکاران اجتماعی، اشخاص غیردولتی، پلیس، اطفال و نوجوانان، طفل و نوجوان، خانواده

همچنین، کشف و شناسایی کودکان بی سرپرست و همچنین کودکانی که اوراق هویتی مشخصی ندارند، یکی از روش‌های مؤثر در پیشگیری از سوءاستفاده از کودکان و نوجوانان است.
استفاده از برچسب قوی در دیده شدن بیشترین تأثیر را در جلوگیری از این موضوع می‌گذارد.
برای این منظور لازم است که این مسئله واقعیتی و شایسته توجه به نظر برسد و اقدامات لازم برای حفاظت از حقوق کودکان و نوجوانان به عمل آید.
برچسب کج نیز می‌تواند در برخی از جملات به‌کار گرفته شده و توجه جامعه را به این موضوع جلب کند.

حضور پلیس ویژه در مواجهه با بزهکاران کودکان و نوجوانان و فرایندهای جلب، بازجویی و انجام تحقیقات مقدماتی حائز اهمیت بسیار زیادی است.
زیرا رفتار پلیس در این مرحله برای سرنوشت آنان تأثیرگذار است.
بنابراین، یکی از وظایف گروه پلیس ویژه کودکان، تأمین نحوه برخورد خود با بزهکاران این رده سنی و انفرادهای بزرگسال است.

چنانچه رفتار نیروی پلیس ویژه با استانداردها و ضوابط مربوطه مطابقت نداشته باشد، می‌تواند باعث تکرار جرم و استمرار بدرفتاری در آن‌ها شود.
همچنین، رفتار صحیح و دلسوزانه نیروی پلیس در این مرحله، که حتماً پس از آموزش‌های تخصصی و فنی به آن‌ها ارائه می‌شود، می‌تواند منجر به اصلاح و ترمیم روحیه کودکان و نوجوانان گردد.

افسران و کارکنان پلیس در هنگام برگزاری برنامه‌های پیشگیری از جرم در بین کودکان و نوجوانان، یا انجام فعالیت‌هایی برای حمایت از آسیب دیدگان، باید به حد امکان از پوشش غیررسمی استفاده کنند تا بتوانند در بهبود موفقیت خود موثر باشند.

در هر صورت طراحی یک نوع خاص از پوشش و یونیفرم برای پلیس ویژه اطفال و نوجوانان ضروری است.
در این زمینه باید با توجه به مسائل روانشناسی و جامعه‌شناسی، لباسی مناسب با وظایف و اختیارات آن‌ها تهیه و تدارک دید.
همچنین درباره وضعیت سلاح و سایر تجهیزات امنیتی نیز همین موضوع درست است.

عملکرد پلیس ویژه اطفال و نوجوانان به هنگام کشف جرم و مواجهه با آنان با در نظر گرفتن اصول دادرسی منصفانه، یکی از اقداماتی است که در لایحه تشکیل پلیس ویژه به عنوان وظیفه‌ی اصلی پلیس ویژه ذکر شده است.
با توجه به شخصیت کودکان و نوجوانان، و نیز رعایت حقوق دفاعی متهم، ممکن است در طول تحقیقات و کشف جرم، اتفاقی بین اطفال و نوجوانان بزهکار و پلیس رخ دهد.
لذا لازم است این اقدامات با توجه به شرایط ویژه‌ی کودکان و نوجوانان و حفظ حقوق دفاعی آنان انجام شود.