واخواهی چیست و چگونه انجام می شود

قاعدتاً برای بازیابی پرونده و درنظر گرفتن آن، طرفین در زمان رسیدگی به پرونده و در دادگاه باید حضور داشته باشند و دفاع خود را به دادگاه ارائه کنند.
اما در برخی موارد، خوانده یا متهم ممکن است از حضور در دادگاه یا ارسال لایحه به دادگاه بازداری شود.
به دلیل این که فرآیند رسیدگی به ادعا تعلیق‌ناپذیر است، دادگاه ملزم است به موضوع رسیدگی کرده و حکم مناسبی صادر کند.
این حکم را "حکم غیابی" می‌نامند که بدون حضور خوانده یا متهم، به آن صادر می‌شود.

قانونگذار در نظر دارد حقوق افرادی را که قادر به شرکت در روند دادرسی نبوده‌اند، محافظت نماید.
به این منظور، قانون اجازه اعتراض و واخواهی در مهلت قانونی مقرر را نسبت به صدور حکم غیابی فراهم می‌کند.
واخواهی از فرآیندی قانونی مشخص و خاص برخوردار است که با سایر روش‌های اعتراض در دادگاه تفاوت دارد.

بنابراین، در این مقاله قصد داریم تا در ابتدا به سوال "واخواهی چیست و چگونه انجام می‌شود؟" پاسخ دهیم.
سپس ادامه مقاله را به بررسی معنای واخواهی در مورد شما اختصاص داده و در نهایت، آثار و تأثیرات واخواهی را توضیح خواهیم داد.
اگر درباره واخواهی و روش‌های انجام آن سوالاتی دارید، در این مقاله با ما همراه باشید.

واخواهی چیست

"یکی از راه‌های اعتراض به آراء دادگاه‌ها، استفاده از حق واخواهی در مواجهه با احکام غیابی است.
واخواهی به معنای اعتراض کردن است و در آیین دادرسی مدنی، هر زمان از واخواهی صحبت می‌شود، به اعتراض به حکم غیابی اشاره دارد.
برای تفهیم دقیق‌تر معنای واخواهی، ابتدا باید تعریف حکم غیابی را در نظر بگیریم، زیرا واخواهی کردن تنها در مورد احکامی که به صورت غیابی صادر می‌شوند، امکان پذیر است.
"

بر اساس ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، تعریف حکم غیابی عبارت است از: 'حکمی که به صورت حضوری صادر شده‌است، مگر این که خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور نداشته باشد و به طور کتبی نیز دفاع ننموده و یا اخطار نامه به واقعیت دست یافته نباشد.
' بنابراین، معیار تشخیص حکم غیابی نسبت به حکم حضوری آن است که:

یکی ازمسئولین، که میتواند یا خود وکیل و یا نماینده قانونی باشند، در هیچ یک از جلسات دادگاه، حضور نداشته باشند.

هیچکس، بیشتر از همه، نه خوانده، نه وکیل و نه قائم مقام او، هیچ گونه لایحه‌ای را به دادگاه ارسال نکرد.

اخطاریه هنوز به صورت رسمی ابلاغ نشده است.
به عبارت دیگر، برگه اخطاریه هنوز به صاحب خود تحویل نداده شده است.

بنابراین، با توجه به تشریح مفهوم غیابی در بستر قانون، در صورتی که یک رای دادگاه، پس از لحاظ کردن شرایط مشخص شده در ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، صادر شود و در عین حال خوانده نسبت به این رای اعتراضی داشته باشد، این اعتراض به عنوان واخواهی شناخته خواهد شد.

اصول و مقررات مربوط به امکان تقاضای تجدید نظر در قوانین رسیدگی به جرائم، در ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری ذکر شده است.
طبق این ماده: "در تمامی جرائم، به استثنای جرائمی که به صرفه‌ی حق اللهی مرتبط هستند، هرگاه متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه را ارسال نکرده باشد، دادگاه پس از بررسی، رای غیابی صادر می‌کند.
در این حالت، اگر رای دادگاه مبنی بر ادانه شدن متهم باشد، طبق قانون، متهم می‌تواند در مدت بیست روز از تاریخ بلاغ واقعی، در همان دادگاه تجدید نظر درخواست کند.
" بنابراین، امکان درخواست تجدید نظر در دعاوی کیفری نیازمند حضوری نداشتن متهم یا وکیل او در جلسات دادگاه، عدم ارسال لایحه دفاعیه و عدم ابلاغ اخطار به متهم می‌باشد.

واخواهی چگونه انجام می شود

با توجه به ماده ۳۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی، فردی که در دادگاه غایب محکوم شده است، حق دارد در برابر حکم غیابی اعتراض کند؛ این اعتراض به عنوان "واخواهی" شناخته می‌شود.
در دادگاهی که حکم غیابی را صادر کرده است، دادخواست واخواهی قابل بررسی است.
اولین مرحله برای واخواهی، مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ثبت و تهیه دادخواست واخواهی است.

بعد از ارسال درخواست واکیشن به دفتر خدمات قضایی، درخواست مربوطه به دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارجاع داده می‌شود.
اگر این درخواست برای واکیشن کامل نباشد، مدیر دفتر دادگاه اخطاری برای رفع نقص صادر خواهد کرد.
پس از آن، زمان برگزاری جلسه تعیین شده و به طرفین اطلاع داده می‌شود.

با توجه به ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری، فرصت برای اشخاصی که در ایران ساکن هستند برای قدم زدن در مسیر واخواهی، بیست روز و برای اشخاصی که در خارج از کشور ساکن هستند، دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی به آنها وجود دارد.
اما نکته‌ای که در خصوص روش واخواهی از حکم غیابی‌های صادر شده توسط دادگاه‌ها وجود دارد، این است که اعتراض واخواهی در همان دادگاهی که حکم غیابی را صادر کرده است، مورد بررسی قرار می‌گیرد و ممکن است دادگاه صادرکننده رای خود را تغییر داده و حکمی دیگر را صادر کند.

به عنوان یک مثال، در صورتی که یک حکم غیابی از دادگاه بدوی صادر شده باشد، این حکم توسط دادگاه بدوی به عنوان یک رای قبول می‌شود.
این به این معناست که در صورت صدور حکم غیابی در مرحله تجدید نظر، شخص معترض باید اعتراض و خواست خود را به همین دادگاه ارائه دهد تا ثبت شود.

در مورد خواستگاری کیفری نیز می‌توان به ماده 407 قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کرد.
طبق این ماده، پس از خواستگاری، دادگاه زمان جلسه رسیدگی را تعیین کرده و طرفین را دعوت می‌کند.
سپس پس از مطالعه ادله و دفاع‌های خواستگار، تصمیم مناسب را می‌گیرد.
عدم حضور هر یک از طرفین مانع از رسیدگی نمی‌شود.

آثار واخواهی چیست

"واخواهی، عبارت است از اعتراض به رای دادگاه به روش های عادی.
همانطور که قبلاً توضیح داده شده، واخواهی برای احکام غیابی دادگاه ها استفاده می شود.
آثار واخواهی شامل موارد زیر می شود:1.
تغییر رای دادگاه: در برخی موارد، واخواهی باعث می شود تا رای دادگاه تغییر کند و احکام مورد نظر تغییر پیدا کند.
2.
اصلاح خطاهای حقوقی: واخواهی می تواند به اصلاح خطاهای حقوقی در رای دادگاه کمک کند و برای اطمینان از اجرای عادلانه قوانین و مقررات تلاش کند.
3.
تأثیر در قضاوت برای موارد مشابه: تصمیم گیری های قبلی مربوط به واخواهی می تواند بر قضاوت های آینده در موارد مشابه تأثیر بگذارد و حقوق شهروندان را تضمین کند.
4.
تقویت قدرت حقوقی شهروندان: ارائه واخواهی به شهروندان، نقش مهمی در تقویت قدرت حقوقی آنها دارد و آنها را به دفاع از حقوق خود تشویق می کند.
با استفاده از واخواهی، شهروندان می توانند از حقوق خود بهره‌برداری کنند و در مقابل تصمیمات ناروا و غیرعادلانه دادگاه ها مقاومت کنند.
"

اگر دادخواست واخواهی در دادگاه قبول شده و رای صادر شده باشد، نقض رای حاکمیت قضایی به حساب می‌آید.
طبق ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی: "در صورت تشخیص صحت ادعا توسط دادگاه، دادخواست واخواهی قابل قبول تلقی می‌گردد و اجرای حکم متوقف خواهد شد".

مطابق با ماده ۳۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که متهمی که در دادگاه حاضر نبوده و پس از اجرای حکم، اقدام به ثابت کردن و اعتراض نماید و در دادگاه بعدی حکمی صادر شود که به نفع او باشد، خواهان نیز ملزم است خسارت ناشی از اجرای حکم اولیه را به تمام کند.
در این حالت، اگر در نتیجه اعتراض، حکم صادر شده به نفع متهم، با حکم اولیه متفاوت باشد، خواهان موظف است خسارات پیش آمده نظیر هزینه وکیل و دفاع را به نفع متهم جبران کند.