نفقه فرزندان بالای 18 سال

در عالم رایج است که پدران باید به فرزندان خود نفقه را تهیه کنند، بدون توجه به جنسیت فرزندانشان.
با این حال، برخلاف نفقه زوجه که شوهر در هر صورت موظف به پرداخت آن است، نفقه دادن به فرزندان پسر و دختر مشروط به وجود شرایط خاصی است که باید بر اساس قانون تعیین شود.

میانگینی از شروطی که باید برآورده شوند تا نفقه به فرزندان تعلق گیرد عبارتند از: مالی بودن پرداخت کننده نفقه (که عموماً پدر است) به گونه‌ای که بتواند نفقه را پرداخت کند، و فرزند هم منعطفی باید در وضعیتی باشد که توانایی مالی برای تأمین هزینه‌ها و مخارج خود را نداشته باشد.
در این رابطه، ممکن است پرسشی مطرح شود که آیا به فرزندان پسری که سن آن‌ها بالاتر از سن قانونی ۱۸ سالگی است، همچنان نفقه تعلق می‌گیرد؟

با توجه به این مناسبت، در این مطلب به سوالی جواب می‌دهیم که آیا پسری که بالای 18 سال دارد، حق نفقه دارد یا خیر.
به علاوه، در ادامه قوانین مربوط به حق نفقه برای پسرانی که بالاتر از 18 سال هستند را توضیح خواهیم داد و شرایطی که بر اساس قوانین، این گروه به حق نفقه می‌رسند را تشریح خواهیم کرد.

آیا به پسر بالای 18 سال نفقه تعلق میگیرد

در مفاد قانون مدنی، لزوم پرداخت نفقه به دو حالت منطبق شده است.
در حالت اول، شوهر ملزم است تا به همسر دائم خود نفقه پرداخت کند و به طور کلی، در هر شرایطی وجوب قانونی برای پرداخت نفقه زوجه وجود دارد، مگر اینکه عدم تمایل زن از شوهر در دادگاه اثبات شود که در چنین شرایطی، شوهر دیگر الزامی برای پرداخت نفقه به همسر خود نخواهد داشت.

علاوه بر این، قانون مدنی در موضوع نفقه اقارب تبصره‎هایی دارد که بر اساس آن، وظیفه پرداخت نفقه به برخی از خویشاوندان نیز پیش‌بینی شده است.
همچنین، براساس این قانون، نفقه فرزند نیز باید توسط اقربا یا خویشاوندان آنان پرداخت شود.
در عموم مردم، به‌طور معمول فقط پدر مسئولیت پرداخت نفقه به فرزند را دارد.
با این حال، در شرایط خاصی، قانون اشخاص دیگری را نیز مسئول پرداخت نفقه به فرزند قلمداد می‌کند.

بر اساس قانون مدنی، تعهد پرداخت نفقه فرزندان پسر و دختر در مسئولیت پدر است.
در صورتی‌که پدر قادر به پرداخت نفقه به فرزندان نباشد، این وظیفه بر عهده جد پدری می‌باشد.
در صورت فوت یا عدم توانایی مالی پدر، مادر و پس از مادر، اجداد مادری موظف به تامین نفقه هستند.
ضرورتاً باید بیان شود که در قانون، قسمتی برای مجازات عدم پرداخت نفقه فرزندان تعیین شده است.

اما یک سوال مهم در این باره پیش می‌آید: آیا پسر بالای ۱۸ سال همچنان حق نفقه را دارد؟ پاسخ به این سوال بسیار مهم است.
زمانی که فرزند پسر به سن ۱۸ سالگی می‌رسد، به بلوغ رسیده و از قدرت و سلطنت پدر و جد پدری خود خارج می‌شود.
این باعث می‌شود که این سوال مطرح شود: آیا پس از رسیدن به سن قانونی، پدر همچنان موظف به پرداخت نفقه به پسر است یا فرزند خود می‌تواند هزینه‌های خود را بپردازد؟

در پاسخ به این پرسش که آیا پسران بالای 18 سال حق دریافت نفقه دارند، باید اشاره کرد که شرایط قانونی مربوط به تعلق نفقه به فرزندان در قانون مدنی به شیوه‌ای خاص تعریف شده است.
پرداخت کننده نفقه باید توان مالی لازم برای پرداخت نفقه به فرزند داشته باشد و همچنین فرزند مستحق دریافت نفقه باید دارای منابع مالی کافی نبوده و قادر به تامین هزینه‌های زندگی خود از طریق کار کردن نباشد.

بر اساس قوانین جاری، شرایط دریافت نفقه توسط فرزند پسر بالای 18 سال به شکل زیر قابل تعریف است.
هر فردی که مسئولیت پرداخت نفقه فرزند را بر عهده دارد (مانند پدر و یا سایر افراد) باید توان مالی لازم را برای پرداخت نفقه داشته باشد و فرزند بالای 18 سال قادر به تامین معاش خود از طریق کار نباشد.
بنابراین، در هر موقعیت خاص، شرایط ممکن است متفاوت باشد و در برخی موارد فرزند بالای 18 سال به نفقه مستحق شود و در بعضی موارد نه.
در ادامه، شرایط قانونی تعلق نفقه به فرزند پسر بالای 18 سال را بررسی خواهیم کرد.

قانون تعلق نفقه به پسر بالای 18 سال

در بخش قبل، به بررسی این مسئله پرداختیم که آیا پسران بالای 18 سال نیز حق دریافت نفقه دارند یا خیر.
همانطور که توضیح داده شد، در برخی موارد، به پسران بالای 18 سال و به استناد قانون، نفقه تعلق می‌گیرد و افراد مسئول پرداخت نفقه، نظیر پدر، پدربزرگ و مادر می‌باشند.
اما سؤالی که در اینجا پاسخگوی آن خواهیم بود این است که قوانین و مقررات مربوط به تعلق نفقه به پسران بالای 18 سال چه گونه است؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که پرداخت نفقه به فرزند، در قانون مدنی تحت عنوان نفقه اقارب مورد بررسی قرار می‌گیرد و احکام مربوط به آن، در قوانین آمده است.
بنابراین، پرداخت نفقه برای فرزندان پسر بر عهده پدر قرار دارد.
اما پس از فوت پدر یا توانایی نداشتن وی برای پرداخت نفقه به فرزند، پرداخت نفقه به ترتیب بر عهده جد پدری، مادر، اجداد و جدات مادری و جدات پدری است.

در ضوء ماده 1204 قانون مدنی، لازم به ذکر است که مفهوم "نفقه اقارب" شامل ارائه مسکن، پوشاک، غذا و وسایل خانگی بر اساس تأمین نیازهای فرد به اندازه توان مالی شخص متعهد است.
بنابراین، شخصی که مسئولیت پرداخت "نفقه به فرزند پسر" را دارد باید هزینه‌های مربوط به مسکن، تغذیه، لباس و وسایل خانگی را به اندازه کافی برآورده کند تا نیازهای فرزند پسر پاسخ داده شود، البته با در نظر گرفتن توان مالی پرداخت کننده نیز.

با توجه به موضوع مطرح شده درباره دادخواست نفقه برای پسران بالای 18 سال، بایستی به این نکته اشاره کنیم که معمولاً نحوه تعیین نفقه برای فرزند پسر در هر مورد خاص متفاوت است.
مقدار و میزان نفقه متعلقه به فرزند پسر وابسته به نیازهای او و توان مالی پدر یا مادر است که نفقه را پرداخت می‌کنند.
در صورتی که دادخواست نفقه به دادگاه ارجاع شود، کارشناس با بررسی شرایط قانونی و فردی مربوطه، میزان نفقه برای فرزند پسر را تعیین خواهد کرد.

از این جهت، برای پاسخ به این سوال که قانون تعلق نفقه به پسر بالای 18 سال چیست، باید بیان کرد که در قانون مدنی، موضوع تعلق نفقه به پسر به صورت صریح ذکر شده است.
با این حال، در همین قانون، فقط پرداخت نفقه به فرزندان به طور کلی و در شرایط خاص تعیین شده است.
در ادامه، به این شرایط خواهیم پرداخت.
اما در خصوص پسران بالای 18 سال، حکم خاصی در نظر گرفته نشده است و تنها در صورت وجود شرایط لازم، می‌توان به پرداخت نفقه به آنان پرداخت کرد.

شرایط تعلق نفقه به پسر بالای 18 سال

قبلاً در بخش‌هایی از متن به معرفی موضوع "حق نفقه‌ی پسران بالای ۱۸ سال" و پاسخ به سوال "آیا پسر بالای ۱۸ سال نفقه می‌گیرد؟" پرداخته شده است.
همانطور که گفته شد، در قانون مدنی ما، حق نفقه‌ی فرزندان به سن و سال بستگی ندارد و به شرط موجود بودن شرایط لازم، به همه پسران نفقه تعلق می‌گیرد.
در این بخش به پاسخ به سوال "شرایط تعلق نفقه به پسر بالای ۱۸ سال چیست؟" می‌پردازیم.

بر اساس ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، هر فردی که نیازمندی‌های خود را نتواند با شغل خود تأمین کند و دارای مال و اموال کافی نباشد، حق دریافت نفقه را داراست.
در این رابطه، یکی از شرایط مهم برای تعلق نفقه به فردی بالای ۱۸ سال این است که فرد در اولویت کمبود مالی قرار داشته باشد و نتواند با شغل خود به معیشت خود پرداخت کند.
علاوه بر این، بر اساس قانون، پرداخت نفقه به فرزندان غیر شرعی نیز الزامی است و بر طبق تصمیم یکپارچه دیوان عالی کشور، پدر مکلف است که به پرداخت نفقه به فرزندان خود بپردازد.

"در حال حاضر، به طور معمول، پسرانی که برای بلوغ به سن 18 سال می‌رسند، به سرعت به خدمت سربازی اعزام می‌شوند یا به دانشگاه می‌روند و از این رو قادر به کار کردن نمی‌باشند.
به همین دلیل، بر اساس عرف و رسم معمول است که پس از سن 18 سالگی، پسران قادر به تأمین نیازهای خود نباشند.
در نتیجه، به طور معمول تا پایان دوره تحصیلی، نفقه برای فرزند پسری بالای 18 سال تامین می‌شود و پدر، پدربزرگ یا مادر موظف به تأمین نفقه برای پسر بزرگتر از 18 سال خواهند بود، مگر اینکه درآمدی داشته باشند.
"

علاوه براین، طبق ماده 1198 قانون مدنی: «فردی موظف است نفقه فرزند را پرداخت کند، هر گاه توان مالی برای پرداخت نفقه را داشته باشد و بتواند در عین حفظ وضع معیشت خود، نفقه را تامین کند.
برای ارزیابی توان مالی پرداخت کننده نفقه، باید تمام تعهدات و وضعیت زندگی شخصی او در جامعه، مدنظر قرار گیرد.
» بر این اساس، پدر یا هر شخص دیگری که موظف به پرداخت نفقه به پسر بالای 18 سال است، باید به لحاظ مالی توانایی پرداخت نفقه را داشته باشد؛ به عنوان مثال، در هنگام مطالبه نفقه فرزند از پدربزرگ، باید این شرایط در نظر گرفته شود.

بنابراین، در صورتی که یک فرد مسئولیت پرداخت "نفقه به پسر بالای ۱۸ سال" را داشته باشد و فقیر باشد یا در اثر پرداخت "نفقه به پسر"، به سختی و مشکلات مالی بیفتد، او مجبور به پرداخت "نفقه" نخواهد بود.
این موضوع بسیار مهم است زیرا عدم پرداخت "نفقه به فرزندان" تنها در مورد افرادی قابل اجراست که با وجود توان مالی، "نفقه فرزندان"خود را پرداخت نکرده باشند.

توجه داشته باشید که اگر دادگاه تصمیم به پرداخت نفقه به فرزند پسر بالای 18 سال بگیرد، اغلب در نظر خواهد گرفت که آیا پرداخت کننده نفقه توانایی مالی و فرزند پسر بالای 18 سال نیازمند چه مقدار نفقه هستند.
اما، اگر مبلغ نفقه کم بود یا پرداخت آن توسط پرداخت کننده دشوار بود، میتوان از دادگاه درخواست تعدیل نفقه فرزند را داشت.
در این صورت، دادگاه دوباره بر اساس شرایط و قوانین، مبلغ نفقه فرزند پسر بالای 18 سال را تعیین خواهد کرد.