در قانون مدنی، برخی از تعهدات حقوقی مهم درباره روابط زن و شوهر وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، پرداخت نفقه به زن توسط شوهر است. البته لازم به ذکر است که اگر زن از انجام وظایف زناشویی در قبال شوهر خودداری کند، حق دریافت نفقه از بین می‌رود. همچنین، در صورتی که رابطه زوجیت به پایان برسد، مسئله پرداخت نفقه زن منتفی می‌شود، به استثنای دریافت نفقه دوران گذشته توسط زوجه.

با این وجود، در شرایط خاصی، امکان دریافت نفقه پس از طلاق وجود دارد. این نوع نفقه به عنوان نفقه زن در دوران عده طلاق رجعی شناخته می‌شود. در این مقاله، قصد داریم شرایط دریافت نفقه زوجه در دوران عده طلاق رجعی را بررسی کنیم و توضیح دهیم.

تکلیف پرداخت نفقه به زن

بر اساس قوانین حقوق مدنی، شوهر ملزم است تا در قرارداد ازدواج دائمی، هزینه‌های همسر خود را تامین نماید. نفقه همسر به معنای تأمین تمام نیازهای معقول و متناسب با وضعیت زن می‌باشد، از جمله مسکن، پوشاک، غذا، مبلمان، هزینه‌های پزشکی و بهداشتی و خدمتکار در صورت نیاز به دلیل بیماری یا نقصان. بنابراین، درک نیازهای معقول و متناسب با وضعیت زن، بدین معناست که شوهر مکلف است تمام نیازهای زن را براساس عرف جامعه تأمین کند.

یک نکته مهم در مورد وظیفه پرداخت نفقه زن وجود دارد. این است که زن نیز متعهد به تمکین شوهر خود است و باید وظایف زناشویی خود را انجام دهد. در نتیجه، اگر بدون دلیل موجهی از تمکین خودداری کند، حق دریافت نفقه ندارد.

نفقه زن بعد از طلاق

با توجه به اینکه مکلفیت پرداخت نفقه بر عهده مرد و مکلفیت تمکین از شوهر بر عهده زن است، بین این دو وظیفه یک ارتباط متقابل وجود دارد. به همین دلیل، در صورت طلاق یا جدایی زوجین، شوهر معاف از وظیفه پرداخت نفقه می‌شود و همچنین زن نیز موظف به تمکین از شوهر نمی‌باشد.

با این حال، این موضوع به طور کلی قابل تعمیم نیست. با این توضیح که می‌توان طلاق را به دو دسته‌بندی "طلاق بائن" و "طلاق رجعی" تقسیم کرد. در طلاق بائن، از همان لحظه اعلام طلاق، رابطه زناشویی به طور کامل پایان می‌پذیرد، اما در طلاق رجعی، شوهر می‌تواند در طول مدت مشخصی، به همسر خود رجوع و طلاق را بی‌اثر کند.

با توجه به حق رجوعی موجود برای مردان در طلاق رجعی، این حق ایشان است که به طول مدت عده طلاق رجعی، همسر خود را تحت نفقه قرار دهند. در ادامه به این مسئله بیشتر خواهیم پرداخت. اما اگر طلاقی بائنی رخ دهد، زن حق دریافت نفقه پس از طلاق را نخواهد داشت.

نفقه زن در دوران عده طلاق

همانطور که پیشتر اشاره شد، در طلاق بائن که پایان ازدواج را به همراه دارد، زن حق نفقه پس از طلاق را محروم است. اما در صورتی که طلاق رجعی باشد، طی مدت مشخصی که معادل سه ماه پس از عادت ماهانه است، مرد ملزم است به زن نفقه پرداخت کند. ماده 1109 قانون مدنی این موضوع را تأیید می‌کند که به این صورت ذکر شده است: همانگونه که اشاره شد، در طلاق بائن که رابطه زوجیت خاتمه می‌یابد، زن حق نفقه بعد از طلاق را نخواهد داشت. اما در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد، در طول مدت عده طلاق رجعی (که برابر است با سه طهر پس از عادت ماهیانه)، مرد مکلف است که به زن نفقه بپردازد. ماده 1109 قانون مدنی موید این موضوع است که بیان می‌دارد:

«از زمان تعیین عده پس از طلاق استفاده می‌شود، و در این مدت همچنان شوهر مسئولیت تامین نیازهای اقتصادی برای همسر مطلقه را بر عهده دارد، مگر آنکه طلاق در دوره نشوز رخ داده باشد».

بر اساس قانون حاکم، یک "زن" که در "دورهٔ عده طلاق رجعی" قرار دارد، می‌تواند ادعای "نفقه" از همسر خود داشته باشد. اما دریافت "نفقه" در "دورهٔ عده طلاق رجعی" شرایط خاصی دارد و آن این است که "طلاق" به دلیل عدم تمکین یا بی‌رغبتی زن رخ ندهد. زیرا اگر طلاق به دلیل نشوز یا عدم تمکین زن رخ دهد، حق دریافت "نفقه" در "دورهٔ عده" نیز منتفی می‌شود، زیرا پرداخت "نفقه" در مقابل تمکین زن است.

در این موضوع، یک نکته مهم وجود دارد که به آن باید توجه کنید. پرداخت "نفقه" به "زن" در صورتی که "زن" تمکین شده باشد، بسیار مهم است. همینطور مانند دینی که مرد متعهد به آن است، می‌توانید آنرا توجیه کنید. بنابراین حتی اگر "زن" و شوهر قصد داشته باشند ازدواج خود را خاتمه دهند و مرد قبلاً "نفقه زن" را پرداخت نکرده باشد، "زن" می‌تواند از شوهرش مطالبه کند تا "نفقه" گذشته‌اش را پرداخت کند. بدین منظور، ارائه یک درخواست با دادگاه خانواده برای درخواست "نفقه" گذشته کافی است.