براساس قوانین مدنی، نسبت بین فرزندان و والدینشان را می‌توان به چهار دسته‌بندی تقسیم کرد. این دسته‌بندی‌ها شامل نسبت مشروع، نسبت نامشروع، نسبت ناشی از شبهه و نسبت ناشی از تلقیح مصنوعی هستند. به طوری که اگر زن و مردی بدون آگاهی از اینکه ازدواج و نزدیکی آنها غیرقانونی و حرام است، به نزدیکی و رابطه بدون ازدواج بپردازند و فرزندی از این رابطه به دنیا آید، نسبت فرزند به عنوان نسبت ناشی از شبهه یا اشتباه شناخته می‌شود که در حقیقت به شبهه ایجاد شده است. به همین دلیل، در این مقاله قصد داریم به بررسی نسبت ناشی از شبهه در فقه و قوانین مدنی بپردازیم. بنابراین به طور ابتدایی، پیرامون وطی به شبهه توضیحی خواهیم داد و سپس به بررسی نسبت ناشی از شبهه در قوانین مدنی خواهیم پرداخت.

وطی به شبهه

مفهوم "شبهه" بدان معناست که فردی اشتباهی را درک کند و گاهاً دچار تصور غلطی شود. هنگامی که یک مرد و یک زن به نزدیکی هم بپردازند، ممکن است فکر کنند که یک رابطه زناشویی بین آنها وجود دارد، در حالی که در واقع اینگونه رابطه‌ای وجود ندارد. این اقدام را به عنوان "وطی به شبهه" یا "نزدیکی به شبهه" می‌نامند و اگر از این نزدیکی فرزندی برآید، آن را "ولد شبهه" و نسبت او را "نسب ناشی از شبهه" می‌گویند. تعدادی از فقها در تعریف "وطی به شبهه" توضیح داده‌اند که منظور از آن نزدیکی است که شخص به آن حق ندارد، به دلیل عدم آگاهی او از حرام بودن این کار. بنابراین، یکی از جنبه‌های مهم "وطی به شبهه" در فقه، این است که فردی که با دیگری نزدیکی می‌کند، مطلع نباشد که این کار حرام است و با عدم آگاهی از تحریم، این عمل را انجام داده است. برای دریافت اطلاعات کامل دربارۀ "وطی به شبهه"، روی لینک کلیک کنید.

نسب ناشی از شبهه در قانون مدنی

در حوزه قانون مدنی، به بحث‌های مرتبط با "نسبت ناشی از شبهه"، سه ماده ۱۱۶۴ تا ۱۱۶۶ اختصاص داده شده است. "حکم نسبت ناشی از شبهه در قانون مدنی"، مطابق با آیین فقه شیعه است. بنابراین، طبق آراء فقهی و قوانین مدنی ایران، "نسبت ناشی از شبهه" در حکم نسبت مشروع قرار دارد و فرزند مورد شبهه به کسی که در زمان نزدیکی به وجود آمده اشتباه می‌شود. ماده ۱۱۶۵ قانون مدنی بیان می‌کند که "طفل متولد از نزدیکی به شبهه" تنها به یکی از طرفین متولد می‌شود که در اشتباه بوده و در صورتی که هر دو در اشتباه باشند، متولد هر دوی آنها خواهد بود. با توجه به این موازین، می‌توان گفت که نسبت ناشی از شبهه نوعی نسبت مشروع به دلیل اشتباهی است که یکی از طرفین یا هر دو طرف در مورد حرمت نزدیکی وارد آمده‌اند و فرزند متولد از این شبهه به والدین خود ملحق می‌شود و از تمام حقوق قانونی برخوردار می‌شود.