نحوه محاسبه مانده مرخصی

یکی از موضوعاتی که قانونگذار در حقوق کار و قوانین مرتبط با کارکنان دولت به آن توجه می‌کند، مسئله "مانده مرخصی" است.
با توجه به اینکه هر کارگر و کارمند در پایان سال کاری می‌تواند تا 9 روز یا 15 روز از مرخصی استحقاقی خود را که به ترتیب 26 روز یا 30 روز استزاده کرده، ذخیره نماید و مبلغ آن را براساس قانون دریافت کند.

بر اساس قانون، برای دریافت مانده مرخصی، نیازمند وجود شرایط خاص و استفاده از فرمول بازخرید مرخصی به عنوان روش محاسبه آن هستیم.
این فرمول قوانین و مقررات خاص خود را دارد، بنابراین آشنایی با این قواعد و روش محاسبه مانده مرخصی ضروری است.

مقاله حاضر به بررسی مفهوم "مانده مرخصی" پرداخته و روش محاسبه آن در سال ۱۴۰۲ و همچنین نحوه محاسبه آن بر اساس قانون کار را مورد بررسی قرار می‌دهد.
همچنین، به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا مانده مرخصی مشمول مالیات است یا خیر.
در ادامه، روش محاسبه مانده مرخصی در صورت قطع همکاری توضیح داده شده و بخشنامه بازخرید مرخصی نیز ارائه می‌گردد.

مانده مرخصی چیست

برای توضیح اینکه مرخصی مانده چیست، باید به یکی از دسته‌بندهای مرخصی مطابق قوانین کار و مدیریت خدمات کشوری، به طور خاص به "مرخصی استحقاقی" اشاره کنیم.
طبق قانون، هر کارگر سالانه می‌تواند از ۲۶ روز و هر کارمند از ۳۰ روز مرخصی استحقاقی استفاده کند.

بنا به ماده ۶۶ قانون کار، اگر یک کارگر ۲۶ روز کامل مرخصی سالیانه خود را در طول سال کاری استفاده نکند، می تواند تا ۹ روز از این مرخصی باقیمانده را به سال بعد منتقل کند یا در پایان سال کاری مبلغ آن را از کارفرما دریافت کند.
این بخش باقیمانده مرخصی نامیده می شود.

گواهی مرخصی می‌تواند برای کارمندان دولت نیز لازم باشد و بر اساس آیین‌نامه ماده ۷۳، حق مرخصی‌ها را تعریف می‌کند.
طبق این ماده، "بازخرید مرخصی" تنها در طول هر دوره ۱۰ ساله خدمت، تنها یک بار و با تایید هیأت ریاست سازمان، در صورت وجود تأییدیه مالی، ممکن است.
سازمان موظف است بازخرید مرخصی را از مجموع حق مرخصی استحقاقی کارمندان کسر کند.

فرمول محاسبه مانده مرخصی سال 1402

تا قبل از صدور حکم شماره 861-13/12/1387 توسط هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، که مورد بررسی قرار گرفته بود، پرونده شماره 87/874 به موضوع ابطال دستور العمل شماره 3 اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ربط داشت.
در این دستور العمل که با نامه شماره 28105-22؍3؍1387 در تاریخ 16 فروردین هزار و چهارصد صادر شده بود، روش محاسبه مانده مرخصی براساس تقسیم حقوق پایه بر تعداد روزهای ماه (30 یا 31 روز) و ضرب آن در تعداد روزهای مرخصی بر اساس تعیینات آن دستور العمل بود.

بعد از تصویب رای وحدت رویه مذکور، یک فرمول برای محاسبه مانده مرخصی سال ۱۴۰۲ و سال های بعدی به اثر می‌گذارد.
این فرمول بر اساس حقوق پایه محاسبه نمی‌شود، بلکه سایر مزایا مانند حق مسکن نیز در آن لحاظ می‌شود.
برای محاسبه، مجموع حقوق پایه و سایر مزایا روزانه محاسبه می‌شود و سپس بر تعداد روزهای ماه تقسیم شده و در نهایت در تعداد روزهای مرخصی ضرب می‌شود.

زمان و نحوه استفاده از انواع مرخصی کارگران در قانون کار، به طرز واضحی مشخص شده است و قوانین مربوط به آن نیز پیش بینی شده است.
علاقمندان به دریافت اطلاعات بیشتر درباره این موضوع می‌توانند با مطالعه مقاله زیر، دانش خود را افزایش دهند.

نحوه محاسبه مانده مرخصی طبق قانون کار

به طور کلی، و با استفاده از ماده ۶۶ قانون کار، هر کارمند می‌تواند تا ۹ روز از مرخصی سالیانه خود را ذخیره و در سال بعد به آن مرخصی منتقل کند یا مبلغی برابر با مرخصی باقیمانده را دریافت کند.
در عمل، برای کارمندانی که قطع همکاری نکرده‌اند، معمولاً مرخصی باقیمانده به آنها داده نمی‌شود و تنها ۹ روز از مرخصی استفاده نشده به سال بعد منتقل می‌شود.

در مواقعی که همکاری بدون قطعی وجود داشته باشد و کارگر مبلغی را به عنوان مانده مرخصی بدهکار باشد، این مبلغ بر اساس فرمول بازپرداخت مرخصی محاسبه شده و به صورت علی‌الحساب به کارفرما پرداخت می‌شود.
نحوه محاسبه مانده مرخصی طبق قانون کار به صورت زیر است:مرحله ۱:مبلغ مانده مرخصی قبلی (در صورت وجود) به علاوه مبلغ مرخصی کسر شده در دوره قبل، منهای مبلغ مرخصی استفاده شده در دوره قبل، به عنوان مانده مرخصی از دوره قبل محاسبه می‌شود.
مرحله ۲:مبلغ مرخصی سالانه کارگر را از مانده مرخصی از دوره قبل کسر کرده و مانده مرخصی جدید را محاسبه می‌کنیم.
مرحله ۳:مبلغ مرخصی سالانه را با توجه به تعداد ماه‌های کاری در سال، به صورت محاسبه سطحی واحد، تقسیم می‌کنیم تا معادل مرخصی ماهانه برای هر ماه کاری محاسبه شود.
مرحله ۴:معادل مرخصی ماهانه را در تعداد ماه‌های کارکرد در دوره مشخص شده، ضرب می‌کنیم تا مبلغ مرخصی دوره مشخص شود.
مرحله ۵:مبلغ مرخصی دوره مشخص را از مبلغ مانده مرخصی جدید، کسر کرده و مانده مرخصی جدید را محاسبه می‌کنیم.
به این ترتیب، با اجرای مراحل فوق، مانده مرخصی کارگر بر اساس قانون کار محاسبه و پرداخت خواهد شد.

یکی از انواع مرخصی کارگران، مرخصی بدون حقوق در قانون کار تعریف شده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله‌ای که در بخش حتما بخوانید پیشنهاد شده را بخوانید و مطالعه کنید.

آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می گیرد

پس از بررسی روش محاسبه سنوات با استفاده از فرمول بازخرید مرخصی طبق قانون کار، در این قسمت از مقاله قصد داریم توضیح دهیم که آیا مانده مرخصی مشمول مالیات است یا خیر؟ و در صورت مشمول بودن، میزان مالیات آن چقدر است؟ برای بررسی مالیات مانده مرخصی باید به قانون مالیات‌های مستقیم مراجعه کنیم.

ماده 91 قانون مالیات های مستقیم بیان می‌کند که درآمدهای حقوق می‌توانند از پرداخت مالیات معاف شوند.
این درآمدها شامل حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری، پرداختی به وراث، حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده؛ عیدی سالانه یا پاداش آخر سال.
جمعاً معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات های مستقیم است.
درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شامل نظامیان و انتظامیان، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان می‌شود.

بنابراین، در پاسخ به این سؤال که آیا مانده مرخصی تحت وصیت مالیات قرار می‌گیرد یا خیر؟ باید بگوییم که خیر، مانده مرخصی به عنوان یک فایده مربوط به مرخصی از مالیات معاف است.
اکنون به بحث درباره روش محاسبه و فرمول محاسبه اعتبار مرخصی می‌پردازیم.

نحوه محاسبه مانده مرخصی در صورت قطع همکاری

"یکی از سؤالاتی که درباره مانده مرخصی وجود دارد، مربوط به روش محاسبه مانده مرخصی در صورت پایان همکاری است.
بنابراین، در این بخش از مقاله، می‌خواهیم این موضوع را بررسی کنیم و درباره فرمول محاسبه مانده مرخصی در صورت پایان همکاری توضیح دهیم.
"

همانطور که توضیح داده شده، مرخصی های مانده به معنای مرخصی های مستحقی است که کارگر در طول سال از آن‌ها استفاده نکرده و می‌تواند مبلغ آن‌ها را دریافت یا آن‌ها را تا 9 روز به سال بعد منتقل کند.
اما در صورتی که فرد قصد داشته باشد به طور کامل از سازمان خدمات خود جدا شود، مرخصی های مانده که در طول یک سال استفاده نشده اند، محاسبه و به وی پرداخت می‌شود.

محاسبه مانده مرخصی: برای محاسبه مانده مرخصی طبق رای وحدت رویه شماره 861-13/12/1387 و کلاسه پرونده 87/874، بایستی علاوه بر مزد پایه، سایر دریافتی‌های کارگر نیز در نظر گرفته شود.
این دریافتی‌ها شامل حق مسکن، بن کارگری و سایر مزایا و مزایای رفاهی قانونی است.
به عبارت دیگر، کل دریافتی‌هایی که فرد بر اساس حقوق پایه و مزایا دریافت می‌کند، مد نظر قرار می‌گیرد.

در حکمت نهایی، به میزان حقوق دریافتی کارگر توجه می‌شود.
این میزان برای ماه‌های 30 روزه بر تعداد 30 تقسیم و برای ماه‌های 31 روزه بر تعداد 31 قسمت می‌شود.
در صورتی که کارگر مرخصی نگرفته باشد، این میزان به تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده ضرب خواهد شد.

به عنوان مثال، نحوه محاسبه مانده مرخصی، بر اساس فرمول بازخرید مرخصی، برای کارگری که حقوق پایه آن 2 میلیون و 650 هزار تومان، حق مسکن آن 450 هزار تومان و بن خوار و بار آن 600 هزار تومان است، به شرح زیر می باشد:

جمع دریافتی را به صورت زیر محاسبه کنید.
ابتدا جمع دریافتی را بر 30 برای ماه‌های 30 روزه و سپس بر 31 برای ماه‌های 31 روزه تقسیم کنید.
سپس حاصل بدست آمده را در تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده ضرب کنید.
حاصل تقسیم 3 میلیون و 700 بر 30 برابر با 123 هزار و 333 تومان است و حاصل تقسیم 3 میلیون و 700 بر 31 نیز برابر با 119 هزار و 354 تومان است.

در صورتی که کارگر، از روزهای مرخصی 30 روزه خود تنها 5 روز استفاده نکرده باشد، مبلغ 123,333 تومان را در 5 ضرب کرده و حاصل آن، 616,665 تومان می‌باشد.
این مبلغ، مانده مرخصی کارگر برای روزهای مرخصی استفاده نشده در 30 روز می‌باشد.
همچنین، در صورتی که کارگر از روزهای مرخصی 31 روزه خود تنها 5 روز استفاده نکرده باشد، مبلغ 119,354 تومان را در 5 ضرب کرده و حاصل آن، 596,770 تومان می‌باشد.
این مبلغ، مانده مرخصی کارگر برای روزهای مرخصی استفاده نشده در 31 روز خواهد بود.

ماده ۷۱ و ۷۳ آیین‌نامه‌ی مرخصی کارمندان دولت امکان استفاده‌ی منطبق بر آیین‌نامه را به کارمندان می‌دهد.
برعکس کارگران که تنها ۹ روز از مرخصی باقیمانده خود را می‌توانند اندازه‌گیری و محاسبه کنند، کارمندان دولت می‌توانند نصف مرخصی استحقاقی خود را در هر سال، به اضافه ۱۵ روز، ذخیره کنند و هر ده سال یک بار می‌توانند آن را خریداری کنند.
این خریداری به شرط تصویب در هیئت رئیسه‌ی سازمان و وجود اعتبار، به کارمند پرداخت می‌گردد و از مجموع مرخصی استحقاقی کارمند کسر خواهد شد.

مصوبه وحدت رویه شماره 861-13/12/1387، که به شماره پرونده 87/874 در هیات عمومی دیوان عدالت اداری ثبت شده است، دستور العمل شماره 3 اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را که در تاریخ 16 فروردین سال 1387 صادر شده است و با نامه شماره 28105-22؍3؍1387 ارسال شده است، لغو می‌کند.
این بخشنامه با عنوان "بازخرید مرخصی" به تمامی نهادهای ذی صلاح ابلاغ شده است.

با استناد به بخشنامه‌ای با عنوان "بازخرید مرخصی"، اگر کارگر قرارداد خود را لغو کند یا به دلایلی از جمله بازنشستگی، تعطیلی کارگاه یا تصادف کلی از کار بیفتد، مطالبات مربوط به مرخصی استحقاقی که استفاده نشده است، باید بر اساس حقوق او محاسبه شده و به وی پرداخت شود.
این مطالبات استحقاقی مرخصی شامل مزایایی است که برای دریافت آن‌ها نیازمند حضور در محل کار است و این مزایا از مجموعه مطالبات مربوط به مرخصی ذخیره شده کارگر استثنا نمی‌شوند.