نحوه انتقال سردفتری از پدر به پسر

"دفاتر اسناد رسمی"، با نام هایی مانند "دفترخانه" یا "محضر" شناخته می‌شوند و به عنوان یکی از قسمت‌های "سازمان ثبت اسناد و املاک"، تابعیت این سازمان را دارا هستند که در حقیقت یکی از زیرمجموعه‌های "قوه قضاییه" می‌باشد.
"دفاتر اسناد رسمی" نیز توسط اشخاص مجوزدار تحت عنوان "سر دفتر و دفتر یار"، خدماتی مرتبط با "ثبت املاک و اسناد" ارائه می‌دهند و دریافت کرایه‌ای نیز مطابق با تعرفه‌ی تعیین شده توسط "سازمان ثبت اسناد" صورت می‌گیرد.
"

یکی از مسائل حائز اهمیت در حال حاضر، مربوط به صدور مجوز فعالیت یا تأسیس دفاتر اسناد رسمی می‌باشد.
قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مشخص می‌کند که مجوز تأسیس یک دفترخانه، قابل انتقال به دیگران نیز است و بدون نیاز به آزمون خاصی از ظرفیت انتقال گیرنده، می‌توانند مجوز ادامه فعالیت را در دفترخانه حفظ کنند.
عموماً، انتقال سردفتری از پدر به فرزند صورت می‌گیرد و این موضوع از نظر عدالت قانونی، بایستی به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

به‌مناسبت فوق، در این مقاله، قصد داریم به بررسی موضوعاتی بپردازیم که قانون انتقال سردفتری از پدر به پسر چیست و چگونگی آن به چه صورت است.
همچنین در ادامه، به این مسئله نیز پرداخته می‌شود که آیا انتقال حق سردفتری از پدر به پسر، در حال حاضر، مجاز است یا خیر.

قانون انتقال سردفتری از پدر به پسر

قوه قضاییه در کشور ما سازمان‌های مختلفی دارد که وظیفه‌های قضایی، تامینی و تربیتی را بر عهده دارند.
این سازمان‌ها شامل سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی، سازمان پزشکی قانونی، سازمان بازرسی کل کشور، سازمان قضایی نیروهای مسلح و همچنین سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می‌شوند.
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وظایف متعددی دارد که به ثبت معاملات، املاک، قراردادها و موارد مشابه مربوط می‌شود.
این سازمان اهمیت بسیاری در حفظ اسناد و اطلاعات مهم کشور دارد.
در واقع، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مسئولیت حفظ رکوردهای مربوط به املاک و کالاها را بر عهده دارد.
این سازمان با ایجاد سیستم مناسب، به شهروندان امکان می‌دهد تا معاملات خود را به صورت قانونی و با امانت کامل انجام دهند.

در حوزهٔ اسناد رسمی، نقش مؤثری بر عهدهٔ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور قرار دارد.
دفاتر اسناد رسمی نیز به عنوان یکی از نهادهای مرتبط به این سازمان، اهمیت فراوانی دارند.
قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران در سال ۱۳۵۴ تصویب شده است و اصول و مقررات مربوط به عملکرد دفاتر اسناد رسمی را تعیین می‌کند.
اما یکی از سوالات شائبه‌برانگیزی که مطرح شده است، این است که آیا امکان انتقال سردفتری از پدر به پسر ممکن است؟

برای پاسخ دادن به این سؤال بایستی به قانون مربوطه مراجعه کنید.
در این قانون، ماده‌ای در خصوص انتقال حق یا مجوز سردفتری به دیگران وجود دارد.
علاوه بر این، سردفتری قابل به ارث رسیدن است و می‌توان از حق انتقال سردفتری از پدر به پسر استفاده کرد.
ماده ۶۹ قانون هم نحوه انتقال سردفتری از پدر به پسر را تعیین کرده است.

سردفتر که به سن بازنشستگی رسیده و بازنشسته می‌شود، می‌تواند شخصی با موجبیت قانونیِ این وظیفه را بر عهده بگیرد.
این فرد برای انجام امور مربوط به دفترخانه اسناد رسمی، می‌تواند شخصی را بر اساس مقررات قانون به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی کند تا فرد معرفی شده این وظیفه را به دست گیرد و امور مربوط به دفترخانه را بر عهده بگیرد.

بنابراین، می توانیم بگوییم که بر اساس این قانون، سردفتران اسناد رسمی، مجازند به انتقال امتیاز سردفتری به شخص دیگری؛ حال این شخص می تواند از نزدیکان یا خویشاوندان سردفتر مثل فرزندان وی یا حتی یک غریبه باشد.
به همین علت، هم اکنون، مجوز سردفتری قابلیت نقل و انتقال یا فروش به اشخاص دیگر را دارد؛ البته با پرداخت هزینه های بالا.

معمولاً، انتقال سردفتری به افراد با اعتماد مانند فرزندان صورت می‌گیرد و به همین دلیل در بخش‌های بعدی، نحوه انتقال حق سردفتری از پدر به پسر بر اساس قانون را توضیح می‌دهیم و سپس به سوال "آیا انتقال حق سردفتری از پدر به پسر در حال حاضر مجاز است یا خیر" پاسخ می‌دهیم.

نحوه انتقال سردفتری از پدر به پسر

همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم، انتقال سردفتری از دفتردار به اشخاص دیگر، مانند فرزندان پسر، براساس قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب ۱۳۵۴ صورت می‌گیرد.
همچنین، قانون مربوطه امکان ارث گذاشتن امتیاز سردفتری را نیز تأمین می‌کند.
از این رو، در این قسمت قصد داریم نحوه انتقال سردفتری از پدر به پسر را بررسی کنیم.

در جواب به این سؤال، باید اشاره کرد که یک روش مناسب برای انتقال سردفتری از پدر به پسر این است که سردفتر، پیش از تاریخ بازنشستگی خود، به شخصی که صلاحیت لازم را داراست، به صورت رسمی در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی گردد.
در صورتی که بازنشستگی سردفتر اجباری یا الزامی باشد، این معرفی باید حداقل 2 ماه قبل از تاریخ بازنشستگی انجام شود؛ در غیر این صورت، معرفی شخص واجد صلاحیت همراه با درخواست بازنشستگی باید انجام شود.

علاوه بر این، همانطور که ذکر شد، روش انتقال سردفتری از پدر به پسر، می تواند به عنوان یک فرآیند مشابه ارث بردن امتیاز سردفتری مورد استفاده قرار گیرد.
طبق این قاعده، ورثه سردفتر فوت شده، تا مدت شش ماه از تاریخ فوت سردفتر، می توانند همه با یکدیگر، یک فرد واجد صلاحیت را معرفی کنند تا به جای سردفتر فوت شده، امتیاز دفترخانه را به دست آورده و امور مربوط به تنظیم سند رسمی را انجام دهد.

در صورتی که در این مدت معین، ورثه، شخصی را برای تصدی امور دفترخانه اسناد رسمی معرفی نکنند، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، مجاز به انتخاب و تعیین شخص دیگری برای تصدی دفترخانه خواهد بود و وراث، حق اعتراض به این موضوع را نخواهند داشت.
برای اثبات صلاحیت خود، ورثه همچنین می‌توانند اقدام به فروش امتیاز دفتر اسناد رسمی نمایند.

آیا انتقال سردفتری از پدر به پسر در حال حاضر مجاز است

در بخش‌های قبل، مورد بررسی قرار دادیم که آیا قانون انتقال سردفتری از پدر به پسر مجاز است یا خیر.
با این حال، به لحاظ حقوقی و سیاستی کلی که در اصل ۴۴ قانون اساسی تعیین شده است، ایجاد انحصار در خصوص انتقال حق سردفتری از پدر به پسر به نوعی دارای مغایرت است.
به همین دلیل، پرسشی مطرح می‌شود: آیا در حال حاضر تبعیض سردفتری از پدر به پسر مجاز است یا خیر؟

به پرسش مطرح شده در پاسخ، باید اشاره کرد که در حال حاضر، طبق ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران، امکان انتقال حق سردفتری به فردی دیگر که دارای صلاحیت است، مانند فرزند پسر یا اشخاص دیگر، وجود دارد.
با این حال، به منظور رفع انحصار در این زمینه، تلاش‌هایی صورت گرفته است تا امکان انتقال حق سردفتری از پدر به پسر یا سایر اشخاص متوقف شود و به طور واقعی، اعطای مجوز سردفتری با رعایت قوانین و مقررات مربوطه انجام شود.

یکی از تلاش‌های قانونی، طرحی است که برای تسهیل صدور برخی از مجوزهای کسب و کار ارائه شده است.
این طرح علاوه بر حذف انتقال حق سردفتری به دیگر افراد و رفع انحصار در برگزاری آزمون وکالت، فرآیند دریافت مجوز برای اشخاص فعال در حوزه‌های قانونی را آسان‌تر می‌کند.
ماده ۵ این طرح پیش‌بینی می‌کند که در خصوص حذف انحصار سردفتری و ممنوعیت انتقال حق سردفتری از پدر به فرزند، اقدامات لازم صورت خواهد گرفت.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور متعهد است هر سال آزمون‌های سردفتری و دفتریاری را برگزار کند.
افرادی که با مطالعه منابع آموزشی آزمون سردفتری اسناد رسمی و شرکت در آزمون، امتیاز مورد نیاز را کسب کنند، می‌توانند به عنوان واجد شرایط شمرده شده و در مراحل بعدی، به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه کرده و در صورت تمایل، امتیاز سردفتری را به فرزند خود انتقال دهند.
اما انتقال امتیاز سردفتری از پدر به پسر، مشروط به پذیرش درخواست کننده در آزمون می‌شود.