نحوه اجرای احکام کیفری

هدف هر فرد این است که با مطرح کردن شکایت خود در دادسرا، دادگاه‌های کیفری و حقوقی و سایر نهادهای دادگستری، به نتیجه‌ای برسد.
آخرین مرحله در رسیدگی به پرونده، مرحله اجرای احکام است.
بدون اجرای حکمی که توسط دادگاه صادر شده است، تلاش های فرد برای دفاع از حق خود یا تحقق انصاف در برابر مرتکب جرم، بی‌معنی خواهد بود.

بر اساس این اصل، قانون‌گذار در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، برخی مواد را به موضوع اجرای احکام حقوقی و کیفری اختصاص داده و نحوه‌ی اجرای احکام کیفری و حقوقی، تشریفات آن و مرجع صالح جهت این امر و موارد جلوگیری از اجرای احکام کیفری قطعی را پیش‌بینی کرده است.

در این مقاله، ما قصد داریم به بررسی مفهوم اجرای احکام کیفری و نحوه انجام آن بپردازیم و همچنین شرایط لازم برای اجرای احکام کیفری را بر اساس قانون اجرای احکام توضیح دهیم.
همچنین، امکاناتی را بررسی خواهیم کرد که در صورت وجود، اجرای احکام کیفری را قطعی متوقف می‌کنند.
در صورتی که سوالاتی درباره این موضوع دارید، با ما همراه باشید.

نحوه اجرای احکام کیفری

به طرزی که اشاره شد، مرحله آخر در حل مسائل حقوقی و کیفری، اجرای احکام است.
اجرای حکم صادر شده براساس قانون اجرای احکام انجام می‌شود و طبق قوانین آیین دادرسی مربوطه می‌تواند انجام شود.
در این مرحله، نحوه اجرای احکام کیفری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

برای پاسخ به این پرسش که اجرای احکام به چه معناست و چگونه انجام می‌شود، باید بگوییم: پس از آغاز دعوا، با ارائه شکایت توسط شاکی، به جز در مواردی که قانون آن را مستثنی کرده باشد، پرونده به دادسرا ارسال می‌شود تا تحقیقات مقدماتی مربوط به جرم انجام شود.
پس از طی مراحل رسیدگی و در صورت وجود دلایل کافی برای اتهام متهم، با صدور قرار جلب و فراخوانی به دادرسی، پرونده به دادگاه مربوطه ارسال می‌شود.
دادگاه با بررسی مطالبات و شواهد لازم، به صدور رای قطعی می‌پردازد و پرونده را برای اجرای حکم به دادسرا ارجاع می‌دهد.
در نهایت، دادسرا مسئول انجام اقدامات لازم برای اجرای حکم است.

بنابراین، اجرای احکام کیفری، بر اساس قوانین اجرایی، به صورت زیر خواهد بود.
ابتدا باید رای نهایی توسط دادگاه صادر شود و پرونده به شعبه اجرای احکام دادسرا ارسال شود.
سپس دادستان یا معاونت اجرای احکام کیفری، بر اساس دستور دادگاه و تقاضای شاکی، به اجرای احکام کیفری می‌پردازند.

با توجه به صدور حکم، اجرای مجازات‌های فیزیکی (حبس، جریمه مالی، تحمیل عقوبت حیاتی مانند اعدام، قصاص، صلب، رجم) تاکید میشود که اجرای آنها بستگی به درخواست متهم دارد.
در صورتی که اجرای حکم به درخواست شاکی نیاز داشته باشد، اجرای حکم منوط به درخواست شکایت کننده جرم می‌باشد.

شرایط احکام کیفری قابل اجرا

در بخش قبل، راجع به تعریف و عملکرد اجرای احکام و نحوه‌ی اجرای احکام کیفری، پس از صدور کیفرخواست، ارسال پرونده به دادگاه و صدور حکم قطعی توسط دادگاه، توضیح داده شد.
همچنین توضیح داده شد که با توجه به نوع مجازات و نیاز یا عدم نیاز به تقاضای شاکی، نحوه‌ی اجرای احکام کیفری متفاوت است.
در این بخش، می‌خواهیم درباره‌ی شرایط قابل اجرای احکام کیفری صحبت کنیم و بیان کنیم که یک حکم کیفری قابل اجرا چه شرایطی دارد.
این شرایط شامل:

بنا به قضایا محکم صادره از سوی دیوان، حکم قطعی شده است و زمان مربوط به ارائه درخواست تجدیدنظر و امکان واخواهی از این حکم، منقضی شده است و در نتیجه، این حکم به حکم قطعی تبدیل می‌شود.

مواقعی که شاکی نیازمند درخواست جرم است و دیگران برای اجرای احکام کیفری مشغول به فعالیت هستند، شاکی می تواند اجرای حکم کیفری را درخواست کند.

در صورتی که شخصی متهم به مجازات شلاق تعزیری باشد، ضروری است که در نظر داشته باشیم متهم باردار نباشد، به معنایی که در دوران بارداری قرار داشته باشد.
همچنین لازم است که بدانیم در صورت مراجعه به پزشک و تایید اینکه این مجازات باعث تشدید بیماری متهم می‌شود، اجرای این مجازات روی او اعمال نشود.
اگر متهم در اثر جنون ادواری در دوره افاقه باشد، می‌توان از اعمال این مجازات‌ها در این دوران خودداری کرد.
همچنین برای اعمال مجازات حبس نیز، ضروری است که متهم دارای جنون یا بیماریی که استناد به تشخیص پزشک قانونی می‌شود و اجرای مجازات منجر به تشدید آن می‌شود، نباشد.

بعد از توضیح، درباره شروط "احکام کیفری" قابل "اجرا"، در ادامه، درباره جلوگیری از "اجرای احکام کیفری" قطعی، صحبت خواهیم کرد.

جلوگیری از اجرای احکام کیفری قطعی

در بخش‌های قبلی، در مورد تعریف و روش اجرای احکام کیفری در دادسرا صحبت کردیم.
همچنین، اشاره کردیم که شرایط ضروری برای اجرای احکام کیفری شامل قطعی شدن حکم یا درخواست شاکی خصوصی است و این شرایط توسط قانون اجرای احکام تعیین می‌شوند.
در این بخش، قصد داریم مواردی را که به اجرای احکام کیفری قطعی جلوگیری می‌کنند، بررسی کنیم.
این موارد مطابق با قوانین اجرای احکام و آیین دادرسی کیفری عبارتند از:

عدم حضور متهم یا محکوم علیه در مجازات‌های شخصی، یکی از مواردی است که منجر به تأخیر وقوع اجرای قطعی احکام کیفری می‌شود.

گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت، یکی از عواملی است که می‌تواند اجرای حکم کیفری قطعی را متوقف کند.

شمول عفو:اعمال بخشش عفوی منجر به تعلیق اجرای مجازات کیفری قطعی می شود و در مواردی که مجازات هنوز اجرا نشده است، انجام احکام کیفری قطعی را متوقف می کند.

"اجرای مجازاتهای قانونی: مجازاتهای قانونی که به یک فرد متهم جرم تعلق می‌گیرد، می‌تواند منجر به توقف اجرای حکم کیفری نهایی یا جلوگیری از آن شود.
"

محدودیت‌های زمانی در تعلیق مجازات: اگر جرمی که مرتکب شده است، شامل مجازات‌های تعلیقی است و تحت تعلیق قرار می‌گیرد، اجرای حکم کیفری نهایی تا آن زمان تأجیل خواهد شد.

بارداری، عادت ماهیانه و دوران شیردهی (صرفاً برای دو سال)، بیماری ها که براساس تشخیص پزشکی قانونی، تشدید آنها می تواند موجب اجرای مجازات شود و در صورت داشتن جنون در زمان ادوار جنونی، به صورت موقت، می تواند باعث ممانعت از اجرای احکام جرمی مشخص شده در خصوص اجرای حکم شلاق شود.
همچنین جنون و بیماری (در صورتی که تشخیص پزشکی قانونی باعث تشدید بیماری شود) باعث متوقف شدن موقتی اجرای مجازات حبس نیز خواهند شد.