قانونگذار برای حفظ نظم، امنیت و عدالت، قوانینی را تدوین کرده است. این قوانین شامل قانون مجازات اسلامی و قوانین کیفری می‌شود که هدف آنها پیشگیری از وقوع جرم و مجازات متخلفان است. در عین حال، حقوق متهم نیز در نظر گرفته شده است. به این ترتیب، اگر یک فرد از شخص دیگری شکایت کند ولی سپس اقدامی در جهت تعقیب نکند، قانونگذار با توجه به نوع جرم و میزان مجازات، مرور زمان را در نظر گرفته است. مفهوم "مرور زمان" این است که اگر پس از گذشت مدت زمانی، فردی از دیگری شکایت کند، این دعوا مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد. همچنین، اگر یک جرم، طبق زمانی که در قانون مشخص شده است، تعقیب نشده باشد، به دلیل مرور زمان، دیگر قابل شکایت یا تعقیب نیست. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی مفهوم مرور زمان در تعقیب و زمان مورد نیاز برای تعقیب و رسیدگی به جرم می‌پردازیم.

مرور زمان تعقیب

تاب زمان در صورت عدم تعقیب جرایم، تنبیهات همراه خود را دارد زمانی که از تاریخ ارتکاب جرم تا پایان مهلت های قانونی، هیچ تعقیبی انجام نشده باشد یا از زمان آخرین اقدام تعقیبی و یا تحقیقی تا پایان مهلت های قانونی، هیچ حکمی صادر نشده باشد. اقدام تعقیبی و تحقیقی شامل هر اقدامی است که قوه قضائیه در انجام وظایف قانونی از قبیل استدعا، استدعا، استجو، شنیدن اظهارات شاهدان و شاهدان مطلع، تحقیقات و یا بازرسی محلی و نمایندگی قضایی انجام می دهد.

مدت مرور زمان تعقیب و رسیدگی

قانونگذار در بند 105 قانون مجازات اسلامی، درباره "مدت زمان تعقیب و رسیدگی" به بررسی نوع جرم و مجازات آن پرداخته است.

در صورتی که جرمی تعزیری از درجه 1 تا 3 رخ داده باشد، به شرایطی که در زیر آمده است ، مجازات اعمال خواهد شد و مدت زمانی برای اقدامات حقوقی درخصوص آن وجود دارد. این یعنی حداکثر پانزده سال طول می‌کشد تا جرم تعقیب نشده باشد یا از زمان آخرین تعقیب حداقل پانزده سال گذشته باشد.

در صورتی که جرمی مرتبط با آن، مستلزم مجازات و محرومیت از آزادی بیش از ده سال باشد، تحت شرایط خاص قرار می‌گیرد.

همچنین، مجازات جرمی که ممکن است شامل جریمه‌ای مالی از 360 میلیون ریال تا بیش از یک میلیارد ریال باشد، قابل تحمل است.

«دربارهٔ مصادره کلیه اموال همچنین مدت زمان مورد نیاز ۱۵ سال است.»

مدت زمان قانونی برای انحلال یک شخص حقوقی نیز ۱۵ سال است.

در صورتی که جریمه‌های درجه چهار تعزیری، تا مدتی معین (مانند ۱۰ سال) پیگیری نشوند، جرم موردنظر به حالت "مرور زمان" در می‌آید و تحت مجازات‌های مربوطه قرار می‌گیرد.

حبس از 5 تا 10 سال نیاز به زمانی حداکثر 15 سال برای اجرای حکم دارد.

جایگزینی متن: "در صورتی که جریمه نقدی بالای ۱۸۰ میلیون ریال به مدت ۱۵ سال دنبال نشده و یا از زمان آخرین پیگیری تا ۱۵ سال گذشته باشد، مرور زمان باعث می‌شود این جریمه به شخص مرتبط شود."

"جداشدگی دائمی از خدمات دولتی و عمومی همچنین شامل مدت زمان 15 سال است."

در قوانین جزایی، به جرایم تعزیری درجه 5 مدت حبس 7 سال تعیین شده است. این مدت زمانی است که واقعاً جریمه‌های زیرمجموعه آن قرار دارند: توجه: عبارت‌های زیر با مجازات های مشخص شده همراه است.

در صورتی که افراد به مدت بیش از دو تا پنج سال به حبس ابد یا مدت مشخصی در محکومیت قرار بگیرند، زمانی که قانون برای تعقیب و رسیدگی به آنها تعیین کرده است، باید به موجب قانون حداکثر تا هفت سال از زمان شروع محکومیت گذشته باشد.

جریمه نقدی وارد شده در بازه ۸۰ تا ۱۸۰ میلیون ریال، پس از گذشت ۷ سال، در صورت عدم تعقیب و رسیدگی، تحت تأثیر مواجهه با "مرور زمان" قرار خواهد گرفت.

در صورتی که محرومیت از حقوق اجتماعی بخاطر ارتکاب جرائمی که مجازات آنها بیش از ۵ تا ۱۵ سال است، تعیین شده باشد، زمان تعقیب و رسیدگی به مدت ۷ سال معین می‌شود.

ضمناً، برای اشخاص حقوقی که هفت سال از آخرین تعقیب آن گذشته است، امکان داشتن ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی وجود دارد. این ممنوعیت به مرور زمان برقرار می‌شود.

محدودیت دائمی در دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای شرکت‌ها ممنوعیت ارائه دعوت عمومی برای جمع آوری سرمایه برای اشخاص حقوقی

در صورت ارتکاب جرایم تعزیری درجه شش، مجازات اعمال شده برای آنها، طبق مقررات، شامل مرور زمان حداکثر پنج سال است.

"حبس به مدت ۶ ماه تا ۲ سال، دربرگیرنده ۵ سال گذشت زمان است."

میزان جریمه نقدی میتواند از 20 تا 80 میلیون ریال نیز برآورده شود. این جریمه در طول 5 سال اعمال میشود.

شلاق بین 31 تا 74 ضربه (تا 99 ضربه در صورت ارتکاب جرائم منافی عفت) ممکن است با گذشت 5 سال از زمان تعقیب قابل مرور زمان شود.

مدت زمانی که یک فرد از حقوق اجتماعی محروم می‌شود، بستگی به طولانی بودن آن محرومیت دارد. اگر تا ۶ ماه محرومیت ادامه یابد، فرد می‌تواند برای حداکثر ۵ سال از این حقوق محروم بماند. اما اگر در طول ۵ سال، اقدامی جهت تعقیب و رسیدگی به این موضوع صورت نگیرد، حقوق اجتماعی به صورت قانونی غیرفعال خواهد شد.

از جمله دیگری که در مدت 5 سال گذشته در رسانه‌ها بسیار شاهد آن بودیم، بحث تغییرات زمانی منتشر شده در اخبار وجود داشت.

محدودیت دایمی برای اشخاص حقوقی برای انجام فعالیت‌های شغلی یا اجتماعی به مدت حداکثر پنج سال ممکن است.

ممنوعیت برای اشخاص حقوقی برای دعوت عمومی به منظور افزایش سرمایه به طور دائم تا مدت حداکثر پنج سال.

محرومیت برای صدور برخی از اسناد تجاری به اشخاص حقوقی در نظر گرفته شده است و این محدودیت تا حداکثر پنج سال اعتبار دارد.

در صورتی که پس از گذشت 3 سال از ارتکاب جرایم تعزیری درجه 7 و 8، تعقیب قانونی صورت نگیرد، جرمانگاری آن‌ها مشمول مرور زمان می‌شود.