مهلت اعاده دادرسی حقوقی

از بین روش‌هایی که برای اعتراض به حکمی که دادگاه صادر کرده است می‌توان استفاده کرد، می‌توان به اعاده دادرسی اشاره نمود.
اعاده دادرسی را می‌توان به دو دسته‌ی اعاده دادرسی حقوقی و اعاده دادرسی کیفری تقسیم کرد.
هر یک از این دسته‌ها در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری تنظیم شده‌اند و می‌توان با مراجعه به این قوانین، اطلاعات بیشتری درباره‌ی هر یک کسب نمود.

"اعاده دادرسی حقوقی" به معنای ارائه درخواست از طرف یکی از طرفین دعوا، جهت بازنگری حکم قطعی صادر شده توسط یک دادگاه، با توجه به مواد قانونی مربوطه، به عنوان مجدد مورد بررسی قرار گیرد.
در قانون آیین دادرسی مدنی، زمان مشخصی برای اعاده دادرسی حقوقی تعیین شده است و درخواست اعاده تنها در طی این مهلت مورد قبول قرار می‌گیرد.

"در این مقاله، به بررسی مفهوم و زمان مجاز برای اعاده دادرسی در حقوق، می‌پردازیم.
قوانین انجام این روند در خارج از مهلت قانونی را تشریح می‌کنیم.
همچنین، مراحل و مدت زمان لازم برای پاسخ طرف مقابل را در مورد اعاده دادرسی توسط رئیس قوه قضاییه توضیح می‌دهیم و همچنین مهلت اعاده دادرسی در دادگاه تجدیدنظر را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
"

مفهوم اعاده دادرسی حقوقی

یکی از روش‌های نمایش اعتراض به حکم دادگاه، استفاده از روش اعاده دادرسی است.
اعاده دادرسی حقوقی، به معنای مجدداً مورد بررسی قرار دادن یک دعوا قبلی که توسط یک مرجع رسیدگی شده و حکم قطعی به آن صادر شده است، توسط همان مرجع بررسی دوباره به لحاظ ماهیتی است.

با توجه به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، امکان اعاده دادرسی فقط برای حکم‌های قطعی وجود دارد، و فقط زمانی که یکی از شرایط ذکر شده در ماده مذکور برقرار باشد.
استفاده از تبصره‌های ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط اعاده دادرسی را مشخص می‌کند، که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:- مواردی که تعیین شده در قانون یا مقررات دیگر باشد.
- مواردی که با توجه به شرایط خاص پرونده، عدالت لازم را فراهم کند.
- مواردی که به دلیل مغایرت با اصول عدالت، عدم انصاف یا نقص اسناد قابل اثبات است.
به طور کلی، امکان اعاده دادرسی فقط در شرایط استثنایی و با رعایت صحت قانونی و عدالت ممکن است.

حکم یعنی تصمیمی که درباره موضوعی صادر می‌شود که خواسته خواهان در آن وجود ندارد یا حکمی که بیشتر از درخواست خواهان در آن صادر می‌شود.
همچنین، حکمی که مغایرت‌هایی دارد که به دلیل استناد به اصول و مفاد متضاد است، نیز در نظر گرفته می‌شود.
وقتی حکمی با استناد به حیله و دستکاری‌هایی که طرف مقابل در دعوا استفاده کرده است صادر می‌شود یا وقتی مدارک و اسنادی که نشان دهنده نارضایتی فرد هستند، در موقعیت صدور حکم پیدا می‌شوند و قبلاً مخفی بوده‌اند.

در چنین شرایطی، هر فرد ملزم است در زمان مقرر قانونی، برای اعاده دادرسی حقوقی، اقدام لازم را به عمل آورد.
این مهلت ها برای اعاده دادرسی حقوقی را می‌توان به تفصیل در نسخه زیر مطالعه نمود.
علاقمندان می‌توانند با مطالعه مقاله زیر، اطلاعات بیشتری در زمینه اعاده دادرسی حقوقی کسب نمایند.

مهلت اعاده دادرسی حقوقی

قسمتی از فرآیند حقوقی به نام "اعاده دادرسی" وجود دارد که به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: اعاده دادرسی اصلی و اعاده دادرسی طاری.
این روش‌ها به اعتراض به تصمیم یا حکم دادگاه کمک می‌کنند و به طور کلی، باید در مدت مقرر برای این اعتراض انجام شوند.
قانون آیین دادرسی مدنی مشخص کرده است که مدت زمان اعاده دادرسی حقوقی اصلی و طاری چقدر است.

"بازنگری اولیه، به معنای این است که شخص می‌تواند پس از صدور یک حکم قطعی، از یک جنبه خاصی مانند حکم عدولی، درخواست مجدد بررسی آن را از مقامی که حکم را صادر کرده است، کنید.
قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 427 خود، مهلتی برای انجام این اقدام مشخص می‌کند.
"

مدت زمان درخواست اعاده دادرسی برای افرادی که در ایران ساکن هستند، بیست روز و برای افرادی که خارج از کشور ساکن هستند، دو ماه است.
در موارد غیابی، مهلت درخواست اعاده دادرسی از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر محاسبه می‌شود.
در موارد حضوری، مهلت درخواست اعاده دادرسی از تاریخ ابلاغ محاسبه می‌شود.

براساس این مبنا، زمان مربوط به دادرسی در حوزه حقوقی، درخصوص صدور حکم حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ رای آغاز می‌شود.
افراد مقیم در ایران مهلت 20 روز و افراد مقیم خارج از ایران مهلت 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای را برای انجام این امر دارند.

به علاوه، پس از انقضای مهلت واخواهی یا مهلت تجدید نظرخواهی، برای افراد ایرانی مهلت ارائه دادرسی حقوقی ۲۰ روز و برای افراد خارج از ایران مهلت ارائه دادرسی حقوقی ۲ ماه مد نظر قرار می‌گیرد.

توجه: در صورت استفاده از مواد 428، 429، 430 و همچنین 337 و 338 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان برگشت امور حقوقی، که می‌تواند 20 روز یا 2 ماه باشد، براساس قاعده ارائه شده در ماده 427 قانون، محاسبه نمی‌شود و به شرح زیر است:مقررات ماده 428:توقف مدت زمان حقوقی برای اتخاذ اقدامات قضایی انتقال وثیقه به دست طرف دیگری را ممکن می‌سازد.
مفاد ماده 429:اعاده دادرسی حقوقی با ارجاع پرونده به دادگستری که در ادامه دوره اولیه رخدادها نبوده است، انجام می‌شود.
نتیجه ماده 430:دادگسـتـرـی، اعتـبار گــذاری تـقـاضــای مطلـبی را که تـقـســیم طــرفـــین مـــی‌شـــود، می‌تواند صورت‌بگیرد.
ماده 337:دادگستری می‌تواند نسبت به بهبود و تغییرات مورد نیاز، مقررات پرونده را اصلاح کند.
ماده 338:در صورت لزوم، قوانین مربوط به تنظیم نسبت به شرایط حقیقی فرد را می‌توان تغییر داد.
در نتیجه، با استناد به این مواد، زمان برگشت امور حقوقی بر اساس قاعده اصولی ماده 427 تعیین نخواهد شد.

در صورتی که قبل از انقضای مهلت اعاده دادرسی حقوقی، فردی که این حق را دارد به دلایلی مانند محرومیت، فوت یا ورشکستگی، قرار بگیرد، محاسبه زمان مجاز برای اعاده دادرسی حقوقی، از تاریخی که ابلاغیه حکم ارسال می‌شود، به وراث، قیم یا مدیر تصفیه فردی که متوفی شده، محروم شده یا ورشکسته شده، سپرده می‌شود.
مهلت مجاز می‌تواند 20 روز یا 2 ماه باشد.

مواردی وجود دارد که یکی از طرفین در یک دعوا، با برخورداری از سمت قدرت، حکمرانی یا ناظری و به عنوان نماینده دیگری، در دعوا شرکت می کند اما، قبل از پایان مهلت اعاده دادرسی، از سمت خود اخراج می شود، در این حالت، محاسبه مهلت 20 روزه یا 2 ماهه برای اعاده دادرسی حقوقی، از تاریخ ابلاغ حکم به منصوب جدید به این مقام، آغاز می شود.

اگر کسی که تحت حجر بوده و به او قیم تعیین شده باشد، قبل از پایان مهلت، از حجر او رفع شود، تاریخ شروع محاسبه مهلت ۲۰ روز یا ۲ ماه برای بازگشت به مجدد دادرسی حقوقی، به ازای ابلاغ حکم، به خود او بستگی خواهد داشت.

در صورتی که استفاده از اسناد مجعول یا استفاده از حیله و نیرنگ تأثیر موثری در صدور رای قضاوت داشته باشد، مدت زمان برای اعاده دادرسی حقوقی از تاریخ ابلاغ حکم مربوط به اثبات جعل و حیله و نیرنگ محاسبه خواهد شد.

و در صورتی که بخواهیم یک حکم را مجدداً ارجاع دهیم، اگر تناقضی بین دو حکم وجود داشته باشد یا به دنبال کشف و آشکارسازی اسنادی هستیم که قبل از صدور حکم پنهان بوده است، تاریخ آخرین ابلاغ هر یک از این دو حکم یا تاریخ کشف و آگاهی از اسناد پنهان، مبدأ محاسبه مهلت برای ارجاع دادرسی خواهد بود.

تبصره ب ماده ۴۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی، دربارهٔ احیاء دادرسی منتفی شده، مفادی زیر را می‌رساند: هرگاه در جریان یک دادرسی، حکمی به عنوان دلیل ارائه شود و شخصی که حکم مذکور علیه او صادر شده، تمایل داشته باشد آن را بررسی مجدد نماید، می‌تواند درخواست احیاء دادرسی را ارائه دهد.

در صورتی که یک فرد تمایل داشته باشد، به طور قطعی دیگری که علیه او در یک دادگاه صادر شده است، اعتراض کند و علاوه بر این، از طریق یک بازنگری حقوقی، تصمیم دیگر گیری شود، باید طی سه روز از تاریخ درخواست تقاضای خود را برای بازبینی به دفتر دادگاه تقدیم کند تا دادگاه آن را برای بررسی و ارسال به دادگاه اصلی صادر کننده حکم ارسال کند.

اعاده دادرسی حقوقی خارج از مهلت قانونی

یکی از سؤالات متداول در مورد امکان انجام اعاده دادرسی حقوقی در خارج از مهلت‌های قانونی است.
آیا این امکان وجود دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال، باید به تبصره‌ای در ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کنیم.
این تبصره می‌گوید: «در صورتی که درخواست کننده اعاده دادرسی دلیل موجهی داشته باشد، طبق ماده ۳۰۶ این قانون عمل خواهد شد.
»این تبصره بیان می‌کند که در صورتی که درخواست کننده اعاده دادرسی، دلیل موجهی برای درخواست خود داشته باشد، قانون امکان اعاده دادرسی را برای او فراهم می‌کند.

ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی، در ارتباط با واخواهی خارج از مهلت، تنها در صورتی که عذرهای موجهی مانند عواملی که از حرکت قاضی می‌شوند وجود داشته باشند، صحت دارد.
این عوامل شامل فوت یکی از بستگان نزدیک درجه اول، مانند والدین و فرزندان، یا بستگان سببی نظیر همسر؛ وقوع حوادث غیرقابل کنترل مانند سیل، زلزله و حریق که منجر به عدم امکان تقدیم درخواست در مهلت مقرر می‌شوند؛ و نیز توقیف و بازداشت بودن به گونه‌ای که امکان ثبت درخواست در مهلت مقرر وجود نداشته باشد.
در این شروط، اقدام به واخواهی خارج از مهلت مجاز است.

بنابراین، هر فردی که قصد دارد در مرحله‌ای که قانونا منتهی شده است، از اعاده دادرسی حقوقی استفاده کند، لازم است دلایل و ادله مرتبط با این درخواست را داشته باشد و آنها را همراه با دادخواست اعاده دادرسی خود به دادگاه ارائه کند.
پس از بررسی دلایل توسط دادگاه، در صورت پذیرش آنها، اعاده دادرسی حقوقی به فرد درخواست دهنده خواهد شد، برخلاف این موضوع توسط قوانین ممنوع است.

زمان اعاده دادرسی حقوقی از طریق رئیس قوه قضاییه

قبل از توضیح درباره‌ی "زمان اعاده دادرسی حقوقی از طریق رئیس قوه قضاییه"، نیاز است که در مورد شرایط مجاز و امکان انجام این اعاده دادرسی بحث کنیم.
در این باره باید توضیح دهیم که این اعاده دادرسی در چه شرایطی امکان‌پذیر است.
سپس با توجه به این توضیحات، زمان مجاز برای اعاده دادرسی حقوقی از طریق رئیس قوه قضاییه را اعلام خواهیم کرد.

اعاده دادسی به وسیله رئیس قوه قضاییه، در ماده ٤٧٧ قانون آیین دادرسی کیفری، مورد تنظیم قرار گرفته است.
در صورتی که رای نهایی صادر شده توسط هریک از دادگاه‌ها، با شرع برخورداری نکند، مطابق با ماده ٤٧٧، برای اعاده دادرسی، به رئیس قوه قضاییه ارسال خواهد شد.

در صورتی که فرد مذکور، رأی خود را بطور خلاف قانون اعلام کند، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می‌شود و در شعبه‌ای که رئیس قوه قضاییه تعیین کرده است، بررسی جزئی پرونده صورت می‌گیرد و تصمیم مربوطه اعلام خواهد شد.

به سؤالی که مدت زمان اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضاییه چقدر است، پاسخ داده می‌شود که در این مورد قانونگذار مهلت خاصی تعیین نکرده است.
و برای درخواست اعاده دادرسی حقوقی و ارسال پرونده به امور ماهوی، به جز ارسال رای به رئیس قوه قضاییه و تشخیص ایشان که رای خلاف شرع می‌دهند کافی است.

مدت زمان جواب اعاده دادرسی حقوقی

با توجه به اینکه در صورت اعتراض و درخواست اعاده دادرسی حقوقی، آیا بحث تبادل لوایح وجود دارد؟ و اگر وجود دارد، چه مهلتی برای این تبادل در نظر گرفته می‌شود؟ در این مورد، قوانین متفاوتی در جریان قرار دارد.
در صورت توسعه اعتراض، یک نسخه از دادخواست و ضمیمه‌های آن به طرف دیگر ابلاغ می‌شود و در اینصورت طرف مقابل مدت ده روز فرصت دارد تا پاسخ یا اعتراض خود را ارائه نماید.
اما آیا این تبادل لوایح نیز در مورد اعاده دادرسی حقوقی انجام می‌گیرد؟ و اگر انجام می‌شود، مدت زمان تبادل لوایح در این حالت چقدر است؟

درباره موضوع تبادل لوایح در اعاده دادرسی حقوقی، مطالبی در قانون آیین دادرسی مدنی وجود ندارد.
بنابراین، نمی‌توان این موضوع را مورد بحث قرار داد.

بعد از طرح موضوع "قوانین بازنگری دوباره" یا "تجدیدنظر در مسائل حقوقی" توسط طرف دارنده حقوق، درخواست تجدیدنظر توسط آن فرد به مرجع صلاحیت مربوطه ارسال خواهد شد.
در صورت پذیرش درخواست تجدیدنظر و وجود اساس موضوعی برای آن، دادگاه به صورت جدید به موضوع مطروحه پاسخ خواهد داد و قضاوت نهائی را اعلام خواهد کرد.

توجه داشته باشید که این پرونده در خصوص زمان اعاده دادرسی مدنی پس از بحث در مورد مدت اعاده دادرسی حقوقی است.
در این بخش از مقاله، می‌خواهیم درباره زمان اعاده دادرسی حقوقی در دادگاه تجدید نظر توضیح دهیم و اظهار کنیم که اگر شخصی قصد دارد رای قطعی دادگاه تجدید نظر را اعاده دادرسی کند، باید این کار را در چه بازه‌ی زمانی انجام دهد.

به این سوال، درباره "مدت زمانی که بازنگری در دادگاه مدنی طول می‌کشد"، پاسخ داده خواهد شد.
معمولاً، زمان بازنگری حقوقی، که شامل 20 روز از تاریخ ارائه رای برای افراد مقیم در ایران و 2 ماه از تاریخ ارائه رای برای افراد ساکن در خارج از ایران است، است.
اما در برخی موارد، شروع محاسبه مدت زمان ممکن است تغییر کند.

در صورتی که یک شخص تمایل داشته باشد، به دلیل تضاد دو حکم قطعی با یکدیگر یا به دلیل تقلب و جعل اسناد و حیله‌گری متقابل طرف مقابل شکایت کند که در برنده شدن او نقش دارد یا به دلیل وجود اسناد و مدارکی که در زمان صدور رای نامعلوم بوده و اکنون کشف شده‌اند، امکان اقدام به بازنگری حقوقی وجود دارد.
مدت زمان مراجعه برای اقدامات قانونی حداکثر تا 20 روز یا 2 ماه نسبت به مبدأی که انتخاب شود، متفاوت خواهد بود.