معاملات کوچک و حد نصاب آن

معاملات دولتی از دو نوع مناقصات و مزایدات تشکیل می‌شوند.
بر اساس ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات، مناقصه‌های دولتی بر اساس ارزش معامله به سه گروه معاملات کوچک، معاملات متوسط و معاملات بزرگ تقسیم می‌شوند و مبلغ حداکثر برای دو گروه اول در نظر گرفته شده است.

بر اساس ماده‌ی مذکور، معاملات کوچک، معاملاتی است که ارزش موضوع معامله، کمتر از بیست میلیون ریال باشد.
البته، این رقم متغیر است و با بخشنامه ای که وزارت امور اقتصاد و دارایی هر ساله تصویب و منتشر می نماید، به روز رسانی و متناسب با نرخ تورم می گردد.
اهمیت تعیین حد نصاب معاملات، به این دلیل است که نهادهای دولتی ملزم به رعایت حد نصاب معاملات کوچک و سایر معاملات هستند و همچنین، برای معاملات با ارزش کمتر از حد نصاب قانونی، نیاز به ارسال صورت معاملات فصلی نمی باشد.

با توجه به توضیحات آمده، ابتدا در این مقاله به سوال "مفهوم معاملات کوچک" پاسخ می‌دهیم، سپس در ادامه توضیح می‌دهیم که چگونه حد نصاب اینگونه معاملات تعیین می‌شود.
در پایان، بخشنامه حد نصاب و سقف معاملات را برای دانلود در اختیارتان قرار داده‌ایم.

معاملات کوچک چیست؟

برای تشریح معنای "معاملات کوچک" باید به مزایای مرتبط با خرید و فروش کوچک‌ترین محصولات و خدمات پرداخته شود.
استفاده از تگ معاملات کوچک به عنوان یکی از شاخه‌های تعریف شده در قوانین دولتی و مقررات مناقصات، جهت برگزاری مناقصه‌ها بسیار مفید است.
این نوع معاملات دقیقاً براساس نیازهای کوچک و روزمره افراد تعریف می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند تا به راحتی به تهیه خدمات یا محصولات مورد نیاز خود بپردازند.
در واقع، معاملات کوچک یک پایانه عملیاتی برای استفاده از خدمات دولتی و همچنین خرید و فروش محصولات دیگر می‌باشد.
استفاده اصولی از تگ معاملات کوچک به دلیل وضوح و قدرت بیان، متن را برای خواننده مفهومی‌تر و قابل فهم‌تر می‌کند.
از این رو، در جهت ایجاد دید بیشتر در مورد این مفهوم تعریف شده است و بهتر است در ارتباط با قوانین مناقصات دولتی، به آن اشاره کنیم.

در دولت و بخش های دولتی، ما برای تأمین نیازهای خود، به دو نوع معامله نیاز داریم.
یکی از این معاملات، خرید کالاهایی است که دولت نیازمند آنهاست و در دسته دوم، ما کالاهای اضافی را به فروش می‌رسانیم.
برای مثال، ممکن است بخواهیم تجهیزات موردنیازمان برای ارائه خدمات را خریداری کنیم، در حالی که بعضی کالاهای دیگری را که در انبارمان داریم، بفروش برسانیم.

در زبان حقوق، به دسته‌بندی اول معاملاتی که در آن دولت کالاها و خدمات مورد نیاز خود را تهیه می‌کند، با ابراز نیاز اطلاق می‌شود.
به علاوه، دسته‌بندی دوم معاملات که در آن دولت برای فروش کالاهای خود اقدام می‌کند، با مزایده نامیده می‌شود.

مقررات و ضوابط مناقصات دولتی در قانون برگزاری مناقصات، که در تاریخ بهمن سال ۱۳۸۳ تصویب شده است، مشخص شده است.
بر اساس بند ب ماده ۱ این قانون می‌توان گفت: «قوای سه‌گانه کشور، که شامل وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت، بانک‌ها و موسسات اعتباری دولتی، شرکت‌های بیمه دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، موسسات عمومی، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی، شورای نگهبان قانون اساسی و همچنین دستگاه‌ها و واحدهایی که بر اساس قانون لازم است در آن نامشخص شوند، .
.
.
موظف هستند که در برگزاری مناقصه، مقررات این قانون را رعایت کنند.
»در این قسمت از متن، برای ابراز تاکید و تاشد کلمات، از تگ‌های html استفاده می‌شود.

یکی از ضوابطی که برای برگزاری مناقصات توسط نهاد‌های مربوطه الزامی است، رعایت حد نصاب در انجام مناقصات دولتی است.
حد نصاب در قانون مربوطه مشخص شده است و مطابق با ماده 42 قانون الحاقی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، برای مزایده‌ها نیز اعمال می‌شود.
بر اساس ماده 3 قانون برگزاری مناقصات، معاملات دولت بر اساس قیمت و حد نصاب به سه دسته معاملات کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شوند.
هر دسته دارای حد نصاب خاصی است که در ادامه آمده است:- معاملات کوچک: حد نصاب- معاملات متوسط: حد نصاب- معاملات بزرگ: حد نصاب این نصاب‌ها جهت حفظ شفافیت و رقابت در مناقصات دولتی تعیین شده‌اند.

معاملات کوچک: معاملاتی که ارزش موضوع معامله، کمتر از بیست میلیون ریال باشد.

معاملات متوسط: معاملاتی هستند که ارزش موضوع معامله بیشتر از بیست میلیون ریال دارند و حداکثر میزان آنها تا ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک است.

معاملات بزرگ: معاملاتی هستند که ارزش تخمین اولیه آنها بیش از ده برابر حداکثر ارزش معاملات کوچک است.

مهم است به نکته‌ای درباره «معاملات کوچک و حد نصاب آن‌ها» توجه کرد.
بررسی کاربردهای تعیین حد نصاب «معاملات کوچک» بسیار اهمیت دارد.
تعیین حد نصاب معاملات کوچک و اصولاً حد نصاب معاملات، منافع زیادی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، به شرح زیر است:1.
نظارت بر معاملات: تعیین حد نصاب معاملات کوچک به نظارت بر پیشروی معاملات در بازار کمک می‌کند و امکان تحلیل و کنترل بهتری را به دستگاه‌های نظارتی می‌دهد.
2.
کاهش خطرات: تعیین حد نصاب معاملات باعث کاهش خطرات مرتبط با معاملات کوچک می‌شود.
این کار به افراد حقیقی و حقوقی کمک می‌کند تا به تعقیب پرونده‌های پیچیده و کوچکی نپردازند.
3.
استقرار عدالت: تعیین حد نصاب معاملات، همبستگی و عدالت در بازار را تامین می‌کند.
این کار با جلوگیری از ارتکاب تقلب‌ها و سوءاستفاده از قدرت توسط افرادی که به صورت متناوب معاملات کوچک انجام می‌دهند، صورت می‌گیرد.
بنابراین، تعیین حد نصاب معاملات کوچک و حد نصاب معاملات به طور کلی، در بهبود نظام مالی و اطمینان حاکم بر بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری بسیار موثر است.

سازمان‌ها، نهادها، موسسات و شرکت‌های دولتی و سایر موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی موظفند در برگزاری مناقصات خود حداقل تعداد معاملات مورد نیاز را رعایت کنند.
این مقرره شامل حداقل تعداد معاملات کوچک برای برگزاری مناقصات است.
همچنین، این مقرره نیز در مورد مزایده‌ها باید اجرا شود.

با توجه به تبصره 169 قانون مالیات مستقیم، افرادی که تحت این قانون قرار دارند، موظف هستند هر نود روز یک بار، صورت حساب فصلی خود و اطلاعات مربوط به طرف مقابل معامله را، از جمله کد اقتصادی او، به سازمان ارسال کنند.
اما، اگر مجموع معاملاتی که در یک فصل انجام شود، کمتر از حد نصاب مقرر برای آن سال باشد، نیازی به ارسال گزارش و اطلاعات طرف مقابل معامله نخواهد بود.

حد نصاب معاملات کوچک

مفهوم معاملات کوچک در قانون برگزاری مناقصات، در رابطه با فرآیند و نحوه برگزاری مناقصه مطرح می‌شود.
طبق این قانون، معاملات دولتی به سه گروه معاملات کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شوند.
ارزش معاملات زیر بیست میلیون ریال، یعنی تا حد نصاب خاصی از سوی دولت، معاملات کوچک تلقی می‌شوند.

با توجه به اینکه قانون برگزاری مناقصات قدیمی است، ارقام آن با تورم کشور همخوانی ندارد.
هر سال، وزارت امور اقتصادی و دارایی ارزش معاملات کوچک و سایر معاملات را بروزرسانی می‌کند.
در سال گذشته، وزارت امور اقتصادی و دارایی با توجه به شاخص بهای کالاها و خدمات اعلام شده توسط بانک مرکزی، حدنصاب معاملات کوچک و سایر معاملات را مشخص کرد.

معاملات کوچک به معاملاتی اطلاق می‌شود که ارزش موضوع تا حداکثر یک میلیارد (1.
000.
000.
000) ریال داشته باشند.

معاملات متوسط:معاملاتی هستند که ارزش معامله موضوع آنها بیشتر از یک میلیارد ریال (1.
000.
000.
000) و حداکثر تا ده میلیارد ریال (10.
000.
000.
000) باشد.

معاملات بزرگ: معاملاتی که ارزش اولیه مذاکره، بیشتر از سقف معاملات متوسط، یعنی بیش از 10 میلیارد (10.
000.
000.
000) ریال باشد.

چگونگی تعیین حد نصاب معاملات کوچک

در بخش‌های قبل، پس از پاسخ دادن به سؤال "تعریف معاملات کوچک"، درباره "حد نصاب معاملات کوچک" صحبت کردیم و توضیح دادیم که بر اساس بخشنامه سقف و حد نصاب معاملات وزارت امور اقتصاد و دارایی، حد نصاب معاملات کوچک به مبلغ 1 میلیارد ریال (1.
000.
000.
000) تعیین شده است که در تمامی مناقصات و مزایده‌های دولتی باید رعایت شود.

سوالی که درباره معاملات کوچک پیش می‌آید این است که معاملات کوچک به چی تعبیر می‌شوند ولی سوال مهم دیگری که مطرح می‌شود، تعیین حد نصاب معاملات کوچک است.
به عبارت دیگر، چگونه حد نصاب برای این معاملات تعیین می‌شود؟ این ارقام چگونه به روز می‌شوند در مقایسه با تورم کشور؟

باید به دنبال پاسخ به این سؤال در ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات جست و جو کنید.
طبق این ماده، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است در آغاز سال، با توجه به شاخص قیمت کالاها و خدمات که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، به منظور تعیین سقف معاملات کوچک و سایر معاملات، از جمله مناقصه‌های عمومی، اقدام کند و بعد از تصویب این ارقام توسط هیأت وزیران، بخشنامه مصوب را به سازمان‌ها و ادارات مربوطه ابلاغ کند.

بخشنامه حد نصاب معاملات کوچک

در قسمت قبل، به این پرسش پاسخ دادیم که چگونه "سقف تعداد معاملات کوچک" شامل مناقصه ها و حراج ها تعیین می‌شود.
اشاره کردیم که وزارت امور اقتصادی و دارایی هر ساله بر اساس شاخص قیمت کالاها و خدمات اعلام شده توسط بانک مرکزی، باید "سقف تعداد معاملات کوچک" و سایر مبادلات را تعیین کند و پس از تصویب توسط هیأت وزیران، بخشنامه مربوطه را به سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوطه ابلاغ کند.

از آنجا که تعیین حد نصاب معاملات کوچک وقتی که براساس بخشنامه وزارت امور اقتصاد و دارایی صورت می‌گیرد، ما در اینجا قصد داریم آخرین بخشنامه سقف و حد نصاب معاملات کوچک را که توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی تصویب شده است، توضیح دهیم.
مطابق مقررات سال هزار و چهارصد، در نهایت مقاله، می‌توانید وارد فایل دانلود این بخشنامه شوید.

وزارت اقتصاد و دارایی

هیات وزیران دولت، در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه سال هزار و چهارصد، مورخ ۸ اردیبهشت ماه هزار و چهارصد وزارت امور اقتصادی و دارایی و با استناد به تبصره ۱ ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات و ماده ۴۲ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، تصویب نمود:

تعریف معاملات کوچک: معاملاتی هستند که ارزش معامله، حداکثر یک میلیارد (1.
000.
000.
000) ریال را دارا باشند.

معاملات متوسط: معاملاتی که ارزش موضوع معامله بیشتر از یک میلیارد ریال باشد و حداکثر تا مبلغ ده میلیارد ریال مجاز است.

معاملات بزرگ: معاملاتی که ارزش اولیه موضوع معامله، بیشتر از سقف معاملات متوسط باشد، به این معنی که ارزش آنها بیش از 10 میلیارد ریال (10,000,000,000 ریال) باشد.