مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد

مواد 10 قانون مدنی، در رابطه با تأثیر توافقات خصوصی افراد، تبیین می‌کند: "قراردادهای خصوصی، نسبت به اشخاصی که آن را بسته‌اند، مادامی که به صورت صریح با قانون متضاد نباشند، معتبر هستند.
"‌ با توجه به این ماده، تمام قراردادهایی که توسط افراد منعقد شده‌اند، در صورتی که با قوانین منطبق باشند، اعتبار داشته و احترام می‌شوند و به همین دلیل افراد باید به تعهدات و مسئولیت‌های قراردادی خود عمل کنند.

اگر فردی در قرارداد متعهد به انجام یک کار یا تحویل مالی باشد و از انجام تعهد خودداری کند، می‌توان به وسیله مراجعه به دادگاه و اقامه دعوای حقوقی او را مجبور به انجام تعهد کرد.
در شرایط خاص، مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد نیز ممکن است و دعوای مطالبه خسارت تنها در صورت وجود این شرایط به نتیجه می‌رسد.

در این مقاله، به بررسی موضوع مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد می‌پردازیم.
در این بررسی، شرایطی از جمله گذشتن زمان قرارداد، عدم اجرای قرارداد توسط طرف متعهد، وارد شدن ضرر و جبران خسارت طبق قانون، قرارداد یا عرف را به تفصیل بررسی می‌کنیم.
در صورت داشتن سوالی درباره این موضوع، با ما در تماس باشید.

شرایط مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد

قراردادها، روشن و احترام‌آمیز هستند و بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی، همه قراردادهایی که میان افراد منعقد می‌شود، در صورتی که با قواعد الزامات قانونی متضاد نباشد، مورد احترام قرار می‌گیرد و طرفین متعهد به اجرای تعهدات قراردادی می‌باشند.
اما ممکن است یکی از طرفین از انجام تعهدات خودداری کند و در این صورت، طرف متضرر از عدم انجام تعهد می‌تواند به درخواست تعویض خسارتیا تمام کردن بخشی از خسارت ناشی از عدم انجام تعهد را مطالبه نماید.
البته، برای مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد، باید شرایطی رعایت شود، مانند: "

‍گذشتن زمان انجام تعهد: می‌بایست مدتی تعیین شده برای انجام تعهد گذشته باشد.

وجود ضرر: طلبکار باید اثبات کند که ناپایداری در انجام تعهد یا تأخیر در این انجام باعث وقوع آسیب شده است.

پرهیز از عدم رعایت تعهد: دلیل اینکه یک شخص تعهد خود را انجام نمی‌دهد، باید به خاطر بی‌مسئولیتی او باشد و نباید به عوامل خارجی نسبت داده شود.

تعیین خسارت و جبران آنخسارت و جبران آن می‌تواند با موارد زیر مشخص شود:1.
براساس قرارداد: طرفین می‌توانند در قرارداد خود در مورد میزان خسارت و روش جبران آن توافق کنند.
2.
بر مبنای عرف: برخی خسارت‌ها براساس شئونات اجتماعی و آداب مرسوم در جامعه، بدون نیاز به قرارداد صریح، جبران می‌شوند.
3.
براساس قوانین: در بعضی موارد، قوانین کشور تعیین می‌کند که چگونه خسارت‌ها باید جبران شوند.
جبران خسارت‌ها می‌تواند به موجب توافقی با طرف دیگر، تعیین شده در قرارداد، استخلافی از طریق قوانین کشور یا براساس عرف باشد.

پس از تبیین شرایط "مطالبه خسارت به دلیل عدم انجام تعهد"، در ادامه، به صورت مفصل، توضیحاتی درباره هریک از این شرایط ارائه خواهیم داد.

گذشتن زمان انجام تعهد

در بخش قبل، درباره "شرایط لازم برای ادعای خسارت ناشی از عدم انجام تعهد یا عدم انجام تعهد قراردادی" توضیح داده شد.
همچنین، اشاره شد که بدون وجود این شرایط، امکان ادعای خسارت ناشی از عدم انجام تعهد وجود ندارد.
یکی از این شرایط، گذشت زمان انجام تعهد است که در این بخش قصد داریم درباره آن صحبت کنیم.

در بسیاری از قراردادها، زمان انجام تعهدات مشخص می‌گردد و هر دو طرف باید در زمان مقرر، تعهدات خود را انجام دهند.
زمان مقرر می‌تواند یک روز مشخص یا یک مهلت مشخص باشد.
به عنوان مثال، فروشنده متعهد می‌شود در تاریخ سوم اردیبهشت ۹۹ کالا را به خریدار تحویل دهد یا همچنین خریدار و فروشنده می‌توانند توافق کنند که فروشنده ۳ ماه فرصت داشته باشد تا کالا را به خریدار تحویل دهد.

مطابق با این موضوع، کاملا می‌توان تصریح کرد: اولین شرط برای درخواست تعویض این است که طرف تعهد خود را در زمان تعیین شده انجام ندهد و مهلت، به پایان رسیده باشد.
پس از اتمام مدت مشخص شده در توافق و عدم انجام وظیفه قراردادی، طرف مطالبه کننده بدون نیاز به اثبات می‌تواند حق خسارت را ناشی از عدم اجرای تعهدات درخواست کند.

عدم انجام تعهد توسط متعهد

در بخش قبل، درباره یکی از شروط درخواست خسارت بر اثر عدم انجام تعهد یا مسئولیت قراردادی صحبت کردیم.
در این بخش، قصد داریم درباره شرط دوم برای درخواست خسارت بر اثر عدم انجام مسئولیت قراردادی، یعنی عدم انجام تعهد توسط طرف تعهد شونده، بحث کنیم و توضیح دهیم که این شرط چه معنایی دارد.

عدم انجام تعهد، توسط متعهد که یکی از شروط مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و مسئولیت قراردادی است، به این معنا می باشد که متعهد، تعهد خود را انجام نداده است.
البته، این عدم انجام تعهد، در مواردی که اجرای قرارداد، ناممکن بوده و به علت عواملی، خارج از اراده متعهد اتفاق افتاده، تاثیری در ایجاد مسئولیت ندارد و تنها مواردی در نظر گرفته می‌شود که مدیون، پیمان شکنی کند و عامدانه از انجام تعهد خودداری کند.
به عنوان مثال، عدم انجام تعهد، به واسطه تصادف، پیمان شکنی عامدانه لحاظ نمی‌گردد.

وجود ضرر

در بخش‌های قبل، درباره‌ی دو شرط از شرایط مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و مسئولیت قراردادی توضیح داده شد.
همچنین اشاره شد که گذشت زمان مقرر قرارداد و عدم انجام تعهد توسط طرف متعهد، نباید به دلیل عوامل خارج از اراده‌ی متعهد باشد.
اکنون، می‌خواهیم درباره‌ی وجود خسارت که یکی از شرایط مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و مسئولیت قراردادی است، بحث کنیم.

برای مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و مسئولیت قراردادی، طلبکار باید ثابت کند که بر اثر عدم انجام تعهد یا تاخیر در انجام آن، ضرر کرده است.
اگر طلبکار بتواند این موضوع را ثابت کند، مدیون باید بر اساس نحوه جبران خسارت، اقدام به پرداخت ضرری کند که با انجام ندادن تعهدش یا دیر انجام دادن آن، به طرف دیگر قرارداد رسیده است.

در این قسمت به یک نکته بسیار مهم توجه کنید.
ضرری که به طلبکار وارد می‌شود باید به دلیل عدم انجام تعهدات قراردادی یا تأخیر در انجام تعهدات توسط طرف مقابل باشد.
به عبارت دیگر، ضرر باید مستقیماً ناشی از نقض قرارداد باشد تا بتوان ازطرف مقابل جبران خسارت مطالبه کرد.

جبران خسارت به موجب قرارداد ، عرف یا قانون لازم باشد

در بخش‌های قبل، به بیان سه شرط مربوط به خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و مسئولیت قرارداد پرداختیم.
توجه شما را به این نکته جلب کرده‌ایم که اگر شخصی که باید تعهد خود را انجام دهد، به صورت اهمالی از انجام آن خودداری کند و در نتیجه ضرری به طرف دیگر قرارداد برساند، مسئول جبران آن است.
در این بخش، قصد داریم درباره ضرورت جبران خسارت بر اساس قرارداد، عرف و یا قانون توضیح دهیم.

اگر یک فرد، بر اساس یک قرارداد، تعهدی برای انجام یک کار می‌دهد و سپس از تعهد خود تخلف کند، مسئول بروز خسارتی در برابر طرف مقابل خواهد بود که آن را به وجود آورده است.
این مسئله در ماده ۲۲۱ قانون مدنی ذکر شده است.
به‌استناد این ماده، اگر تعهد خود را انجام ندهد، طبق قوانین متعارف مجبور به جبران خسارت خواهد بود.