‍کارگرانی که در معادن مشغول به کار هستند، فردی که کارش بر روی دکل ها است و کارگران جوشکاری داخل مخازن، همچنین افرادی که در تماس با تشعشعات رادیواکتیو مشغول به کار هستند، بیشتر از سایر کارگران با خطرات روبرو هستند. برای این دسته از کارگران، قانونگذار برای حفاظت و حمایت بیشتر، تدابیر خاصی را در نظر گرفته است.

در این مقاله هدف ما بررسی می‌باشد که مشاغلی که ممکن است سخت و زیان‌آور باشند چیستند و چگونه این مشاغل تعیین می‌شوند. در بخش سوم نیز به مطالعه بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، و همچنین مرخصی کارگران در این مشاغل، می‌پردازیم.

کار سخت و زیان آور چیست ؟

بر اساس تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون بیمه تامین اجتماعی، فعالیت‌های دشوار و آسیب‌زا کارهایی هستند که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و انجام آن‌ها تنش جسمی و روانی بیشتر از ظرفیت طبیعی انسان بر روی فرد بیافکند و در نتیجه او به بیماری و عوارض آن مبتلا شود.

مقررات مربوط به حرفه‌های سخت و ضررآور در ماده ۱ آیین‌نامه، این رشته‌های شغلی که شامل زحمتکشی می‌شوند، به دو دسته تقسیم شده‌اند که شامل موارد زیر می‌شوند:

موانعی وجود دارد که باعث می‌شود شغلی سخت و زیان‌آور وابستگی به خود داشته باشد. با امکانات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب، کارفرما می‌تواند این موانع را از بین ببرد و برطرف کند.

به مشاغلی، که اصولاً سخت و ضررآور هستند و با استفاده از تدابیر بهداشتی، ایمنی و فنی کارفرما، قابلیت کاهش سختی و ضررآوری آنها را دارند؛ اما باز هم سختی و ضررآوری آنها حفظ می‌شود.

در خصوص دسته اول می‌توان به تمام حرفه‌های صنعتی اشاره کرد که کارفرما به کارگران خود تجهیزات ایمنی لازم را فراهم نکرده است. به عنوان مثال، یک کارگر در کارگاه جوشکاری برای ایمنی خود به تجهیزاتی نظیر عینک ویژه نیاز دارد و وظیفه کارفرما است که آن‌ها را فراهم کند.

دسته‌ی دیگری از مشاغل وجود دارند که برای انجام آن‌ها نیاز به تمرکز بالا و ممکن است خطرناک باشد. این نوع شغل‌ها مثل کار در معدن یا همان جوشکاری هستند که نیازمند رعایت مسائل ایمنی بسیاری هستند تا خطراتی که در انجام آن‌ها وجود دارد کاهش یابد. در واقع این مشاغل بدون رعایت ایمنی امکان‌پذیر نیستند و به همین دلیل بسیار حساس هستند.

کارفرمایان کارگاه‌های تحت پوشش قانون تامین اجتماعی موظف هستند قبل از اینکه وظایف سخت و ضررآور را به کارگران خود واگذار کنند، باید برای آنها معاینات پزشکی انجام داده و استعدادهای فیزیکی‌شان را برای نوع کار مناسب بسنجند و همچنین به صورت دوره‌ای، که حداقل یک بار در سال است، معاینات پزشکی را تکرار کنند. در مورد ساعت کار این شغل‌ها باید گفت که ساعت کار مشاغل سخت و ضررآور نباید بیش از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته باشد.

سخت و زیان آوری چگونه تعیین می شود ؟

بر اساس مقررات شغل‌های سخت و ضررآور، تشخیص کسب و کارهای سخت و ضررآور وابسته به درخواست کارگران، کارفرماها، سازمان‌ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی در هر کارگاه با بررسی سوابق، صورت‌های بازدید و شرایط کار به وسیله کارشناسان بهداشت شغلی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت کار و امور اجتماعی، و تأیید توسط کمیته‌های استانی مذکور، انجام می‌گیرد.

به کارفرما در صورت تشخیص برازنده کار سخت و ضررآور برای کارگاه وی، طبق قانون ،مهلت دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی به او داده شده تا شرایط بهداشتی و ایمنی محیط کار را بهبود بخشد.

بازنشستگی از کارهای سخت و زیان آور

از جمله‌هایی است که در گروه کارهای سخت و زیان‌آور انجام می‌شوند، می‌توان به عوامل خاص در محیط کار و پیچیدگی‌های بازنشستگی تامین اجتماعی اشاره کرد. واضح است که فردی که در این نوع شغل‌ها مشغول به فعالیت است، با وجود رعایت اصول ایمنی، به سرعت از دیگران خسته می‌شود.

براي همين، قوانين تامين اجتماعي و آيين نامه‌هاي مشاغل سخت و زيان‌آور به آن توجه مي‌کنند و مقررات آن را به شرح زير تشريح مي‌نمايند: به همين خاطر قوانين تامين اجتماعي و آيين نامه‌هاي مشاغل سخت و زيان‌آور به آن توجه مي‌کنند و مقررات آن را به شرح زير بيان مي‌نمايند.

بیمه‌گذارانی که دارای سابقه کار متوالی حداقل ۲۰ سال یا سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در شغل‌های دشوار و خطرناک هستند، بدون توجه به سن، می‌توانند درخواست بازنشستگی خود را از سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهند.

در صورتی که کمیسیون‌های پزشکی، قبل از ورود فرد بیمه شده به حوزه کار سخت و زیان‌آور، به تأیید و تشخیص فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال به کارهای سخت و زیان‌آور، مطابق ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی پرداخت کنند.

«ضرورت احراز شرایط و مستحق بودن برای بازنشستگی پیش از موعد»

نکته‌ دیگر: اگر شرایط استفاده از بازنشستگی قبل از موعد در وظایف سخت و آسیب‌زننده را بیمه شده تأیید کند، سازمان تامین اجتماعی مکلف است از تاریخ ترک شغل به پرداخت مستمری بپردازد.

با توجه به قاعده تعیین شده توسط قانون‌گذار درباره بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، شخص می‌تواند در هر سنی که باشد وقتی که برای ۲۰ سال به طور پیاپی و یا در مجموع برای ۲۵ سال از مشاغل سخت و زیان‌آور انجام داده، درخواست بازنشستگی را ارائه کند.

"بسته به شرایط، امکان وجود دارد که کمیته‌های پزشکی به این نتیجه برسند که فردی قبل از رسیدن به 20 سال کار متوالی یا 25 سال کار متناوب، وضعیت فرسودگی دارد و قادر به انجام کار نمی‌باشد. در چنین حالتی، فرد می‌تواند درخواست بازنشستگی دهد. به هر حال، اگر رخداد شرایطی نظیر انجام کارهای سخت و زیان‌آور برای این فرد تأیید شود، سازمان تامین اجتماعی موظف است پاداش بازنشستگی را پرداخت کند."

پس از تشخیص مطلوب برای استفاده از بازنشستگی زودهنگام توسط فرد، وظیفۀ کارفرما بشرح زیر است: باید 4 درصد از درآمد تعیین‌شده توسط سازمان تامین اجتماعی را یکباره به سازمان پرداخت نماید.

برای درخواست بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور در استان تهران کلیک کنید.