مشارکت در جرم چیست

در بسیاری از موارد، متجاوز نیاز به همکاری یا کمک از افراد دیگر دارد تا به انجام عمل جنایتی بپردازد.
این کمک می‌تواند به صورت معاونت باشد و یا حتی مشارکت فعال در جرم را دربرگیرد.
به طور کلی، می‌توان مشارکت در جرم را به معنای شریک شدن در انجام عمل جنایتی تعریف کرد.

از آن نقطه‌ای که شریک در ارتکاب جرم، به نوعی در اقدامات جنایی دخالت داشته است؛ قانون‌گذار برای تعریف، احکام و شرایط وقوع جرم، بخشی از قانون مجازات را مشخص کرده است.
همچنین، مشارکت در جرم در این قانون به عنوان یک جنایت در نظر گرفته شده و برای آن مجازات خاصی تعیین شده است که این امر، اهمیت اطلاع افراد از مشارکت در جرم را دو چندان می‌کند.

در این مقاله، می‌خواهیم درباره مشارکت در جرم صحبت کنیم و نوع مجازات‌هایی که برای آن وجود دارد را تشریح کنیم.
همچنین، راه‌های اثبات مشارکت در جرم را بررسی خواهیم کرد.
برای درک بهتر، با ما همراه باشید.

مشارکت در جرم چیست

در اکثر جرائم، مجرم به همکاری دو یا چند نفر، اقدام به ارتکاب عمل غیرقانونی می‌کند.
به عنوان مثال، اگر دو نفر با همکاری یکدیگر، به فردی مهاجمت کرده و با استفاده از چاقو او را به قتل برسانند، در اینجا مشارکت در جرم رخ داده است.
قانون‌گذار، به منظور حفظ حقوق قربانیان و حفظ نظم و امنیت، در ماده 125 قانون مجازات اسلامی به جرم انگاری این موضوع پرداخته است.
به طور خلاصه، مشارکت در جرم زمانی رخ می‌دهد که فردی در ارتکاب جرم به همراه دیگران شرکت کند.

هرکس که با یک یا چند نفر دیگر در عملیات اجرایی جرمی همکاری کند و جرم، بر اساس رفتار همه آنان باشد، همچنان اگر رفتار هر فرد به تنهایی کافی برای وقوع جرم باشد یا نباشد و همچنین اگر اثر کار آنان مساوی یا متفاوت باشد، همه آنان به عنوان شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات شریک در جرم، مجازات فاعل مستقل آن جرم است.
در مورد جرایم غیرعمدی نیز، اگر جرم بر اساس تقصیر دو یا چند نفر باشد، همه مقصران به عنوان شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات هر یک از آنان، مجازات فاعل مستقل آن جرم است.

به موجب این ماده، آیا رفتار فرد به تنهایی کافی است یا خیر، همچنین آیا تأثیر آن مساوی است یا خیر، در هر صورت، هر شخصی که در عملیات اجرایی به صورت همکاری در جرم شرکت کند و جرم مربوطه بر اساس رفتار تمامی افراد باشد، به عنوان شریک در جرم محسوب می‌شود.

شراکت در اقدام جنایی، بدون توجه به اینکه آیا جرمی هدفمند است یا نه، وجود دارد.
بنابراین، اشتباه است که تصور کنیم شراکت فقط در جرائم عمدی رخ می‌دهد.
باید توجه داشت که معاونت در جرم و مشارکت در جرم، دو مفهوم کاملاً مجزا هستند و نباید آن‌ها را با هم اشتباه گرفت.

انواع شرکت در جرم

در بخش قبل از این مقاله، در مورد مفهوم و طبیعت "مشارکت در جرم" صحبت کردیم.
توضیح دادیم که هر فردی که با شخص یا اشخاصی دیگر در یک عمل جرمی شرکت می‌کند و رفتار همه طرف‌ها جرم را تشکیل می‌دهد، به عنوان همدست در جرم محسوب می‌شود.
در این قسمت از مقاله به بررسی انواع مختلف مشارکت در جرم می‌پردازیم.

می توان به عنوان مثال، فرض کنید دو یا چند نفر با همکاری یکدیگر وارد خانه ای می شوند و هر یک اقدام به سرقت یکی از اجناس خانه می کنند.
در این صورت، شراکت در جرم با انجام عمل واحد تحقق پیدا می کند.
این به این معنی است که تمامی شرکا همراها، اقدام خاصی را انجام می دهند.

معنی حضور در ارتکاب جرم به وسیله انجام اعمال مختلف این است که هر یک از شرکا در جرم، بخشی از عمل جنایی را متحمل می شوند به طوری که جرم متکی به رفتار همه آنها باشد و به یک نتیجه، که همان اقدام جرمی است، منتهی شود.
به عنوان مثال، اگر فردی ماده سمی را به غذای یک شخص اضافه کند و شخص دیگری با آگاهی از حضور سم در غذا، آن را به شخص دیگری تحویل دهد تا مصرف کند و در نتیجه این غذا نیز باعث مرگ او شود، با اینکه هیچ یک از شرکا عمل قتلی انجام نداده اند، اما عمل هر دو، به همراه یکدیگر، منجر به قتل عمد فرد خواهد شد.

در یک تقسیم‌بندی دیگر، می‌توان شرکت در جرم را به دو دسته‌ی شراکت در جرم به صورت عمدی و شراکت در جرم به صورت غیرعمدی تقسیم کرد.
به عبارتی، شراکت عمدی به معنای وجود اراده‌ی فرد در ارتکاب جرم است و شراکت غیرعمدی به معنای عدم ارادهٔ مرتکب در مشارکت در انجام فعل مجرمانه است.

مجازات مشارکت در جرم

پس از آنکه ماهیت شراکت در جرم را بررسی کرده و انواع آن را بیان کردیم، برخی افراد سؤال می‌کنند مجازات مشارکت در جرم چیست و آیا میزان شراکت در جرم تأثیری در مجازات آن دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، این بخش از مقاله به بیان مجازات مشارکت در جرم اختصاص دارد.

بنا به ماده ۱۲۵ (قانون مجازات اسلامی)، عنوان‌گذاری در مورد "مجازات مشارکت در جرم" صورت گرفته است.
طبق این ماده، جرم مشترک معادلی برای مجازات فرد فاعل جداگانه است.
در این حکم، تفاوتی ندارد که هر شریک به تنهایی به انجام جرم کافی نیاز دارد یا خیر، و یا کارهای هر فرد تاثیر یکسانی دارد یا ندارد، به هر حال همه شریکان به مجازات فرد فاعل جداگانه جرم محکوم خواهند شد.

در برخی موارد، زمانی که چند نفر مقصر باشند، جرم به واسطه تقصیر آنها مشخص می‌شود.
افراد مقصر به عنوان شریک در جرم محسوب می‌شوند و هر کدام از آنها مجازاتی مستقل را جبران می‌کنند.
همچنین، بر اساس تبصره مذکور، اجرای مجازات‌های حدود، قصاص و دیات برای شرکت در جنایت با رعایت مواد کتاب دوم، سوم و چهارم قانون انجام می‌گیرد.

با این وجود، ماده ۳۸ از قانون مجازات اسلامی مصوب شریعت، تداخل ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم را یکی از دلایل کاهش مجازات در نظر گرفته است.
ارزیابی و تعیین کاهش مجازات به عهده قاضی دادگاه است.

اثبات مشارکت در جرم

به‌منظور اینکه بتوان هر یک از شریکان را به مجازات مشارکت در جرم محکوم کرد، ابتدا باید مشارکت وی را در وقوع یک فعل مجرمانه اثبات کرد.
اگر دلایل و ادله کافی برای اثبات مشارکت در جرم وجود نداشته باشد، امکان اعمال مجازات بر وی نیز وجود نخواهد داشت.
شرایط اثبات مشارکت در جرم به شرح زیر است:توجه: از تگ‌های HTML استفاده شده است.

مشارکت تعدادی از افراد در عملیات اجرایی جرم

وجود جرم در رفتار همه‌ی افراد در یک جامعه امری بسیار مهم است.
به عبارت دیگر، وقوع جرم نشان از بروز تخلف از قوانین و مقررات است.
بنابراین، درک اهمیت مستند بودن و گزارش دقیق حوادث جرمی به عنوان یکی از اصول اساسی در حفظ نظم و امنیت اجتماعی الزامی است.

بنابراین، اگر برای مثال، یک فرد، فقط با تحریک دادن دیگران، در جرم مشارکت نکند و یا فقط وسایل ارتکاب جرم را تهیه یا ساخت کند، او به تنهایی به مجازات شریک در جرم محکوم نخواهد شد، بلکه تنها به مجازات فاعل معاونت در جرم خواهد افتاد.
علاوه بر این، برای برخورداری از مجازات، همه رفتار مجرمانه باید به آن‌ها مستند باشد؛ در غیر این صورت، فرد به عنوان مجرم مستقل جرم محکوم نخواهد شد.