یکی از تنبیهاتی که توسط قانونگذار برای افرادی که برخی از جرائم را مرتکب می‌شوند در نظر گرفته شده است، تحت عنوان "زندان" است. به طور مجزا یا در موازات دیگر تنبیهات، در صورت شدت جرم، فرد مجرم در صورت داشتن شرایط لازم، می‌تواند "مرخصی" دریافت کند.

"گاهی قوانین اجازه می‌دهند که برخی از زندانیانی که شرایط لازم را دارند، به مرخصی بروند. اما آن‌ها باید تعهد کنند که در زمان مقرر و پایان مرخصی به زندان بازگردند. در غیر اینصورت، به خاطر تاخیر در بازگشت به زندان، مجازات خواهند شد. به‌طور عمده، افراد محکوم به حبس 1402، شرایط دریافت اعطای مرخصی را دارند و به آن‌ها 3 روز در ماه مرخصی داده می‌شود. اما بر اساس شرایط قانونی، این مدت ممکن است افزایش یابد. به همین دلیل در این مقاله به بررسی شرایط دریافت و اعطای مرخصی به زندانیان می‌پردازیم."

شرایط دریافت مرخصی از زندان ۱۴۰۲​

بر اساس ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری، اشخاص محکوم به حبس می‌توانند در صورت رعایت ضوابط و مقررات زندان و شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم، پس از تأمین مناسب، هفته‌ای حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. در صورت بروز بیماری حاد یا فوت بستگان نزدیک شامل همسر، فرزندان، و نسبی‌های درجه یک، زندانی به تصویب دادستان می‌تواند حداکثر پنج روز از مرخصی بهره‌برداری کند. شرایط دریافت اعطای مرخصی بر اساس بخشنامه مرخصی زندانیان در هر دوره تعیین می‌شود. افراد محکوم به حبس تحت شرایطی که در قانون و بخشنامه مرخصی آن سال بیان شده است، می‌توانند مرخصی دریافت کنند. شرایط دریافت مرخصی شامل رعایت ضوابط و مقررات زندان و شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم می‌باشد. اشخاص محکوم به حبس ۱۴۰۲ علاوه بر رعایت مقررات زندان، پس از تأمین مناسب به مقام صالح می‌توانند مرخصی دریافت کنند. مدت مرخصی ۱۴۰۲ در برخی موارد بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری تا حداکثر پنج روز نیز می‌تواند باشد. دادستان می‌تواند در موارد زیر به زندانی مرخصی پنج روز اعطا کند: ۱- در صورت بروز بیماری حاد بستگان نزدیک شامل همسر زندانی. ۲- در صورت فوت بستگان نزدیک شامل همسر و یا نسبی‌های درجه یک. ۳- اگر فرزندان زندانی ازدواج کنند، به زندان‌بان مرخصی پنج روزه داده می‌شود.

لازم به ذکر است که در هر موردی، متناسب با استعلام زندانی به وسیله کد ملی و تأکید بر اینکه شرایط مورد نیاز برای زندانی موردنظر فراهم است، باید زندانی به صورت مناسب به مقام قضایی گزارش دهد. در غیر اینصورت، به این معنی است که زندانی نمی‌تواند تأمین بپذیرد و پس از آن، محکوم می تواند هر ماه به مدت یک روز و به مدت 10 ساعت، تحت نظر ماموران مرخصی بگیرد.

شرایط اعطای مرخصی به زندانی ۱۴۰۲​

برای اطلاع از قوانین مرخصی ۱۴۰۲ مخصوص زندانیان که شاکی خصوصی هستند، باید بگوییم که اگر زندانی دارای شاکی خصوصی باشد، شرایط دریافت مرخصی به او، تفاوتی کمی دارد که در زیر به شرایط ضروری دریافت مرخصی برای زندانیان توضیح می‌دهیم:

اگر دادستان یا قاضی علم داشته باشند که اعطای مرخصی سال ۱۴۰۲ برای کسی اهمیت دارد تا رضایت شاکی را جلب کند، باید از شاکی دریافت کننده این مرخصی رضایت بگیرند.

در دادگاه، ضرورت دارد که فرد متهم به حبس، به طور کامل اسناد مورد نیاز را به مقام قضایی ارائه نماید. تأکید استکمال بر وجود پرونده های مهم و ارزشمند است که نشان دهنده قابلیت حفظ و حراست از سند های جاری و خدمات حقوقی متعهد در مورد فعالیت های انجام شده باشد. این اسناد باید به صورت دقیق و قابل فهم، قابل ارسال و قرائت باشند، تا هرگونه ابهامی در مورد تاریخچه و اهمیت آنها برطرف شود. پس از تأیید و اعتماد به این اسناد، مقام قضایی نظر مورد اعتماد و صحت ادعاها را در نظر خواهد گرفت و بر اساس آن، تصمیمات قضایی خود را اتخاذ خواهد کرد.

یک زندانی می‌تواند بجز مرخصی‌های فوق‌الذکر در طول مدت حبس، یک بار دیگر و حداکثر به مدت ۷ روز از مرخصی استفاده کند.