مجازات کلاهبرداری اینترنتی

هرچندکه به خوبی می‌دانیم که سیستم‌های رایانه‌ای امروزه نقشی حیاتی در همه جنبه‌های زندگی انسان دارند، اما نشاط جرائم رایانه‌ای هر روز در حال گسترش است.
فضای رایانه‌ای قدرت اجرایی بیشترین جرائم را داراست و به همین دلیل، سازمان‌های قضایی برای پیشگیری از این جرائم اقدامات ویژه‌ای را به کار می‌گیرند.

بطور کلی، جرائم رایانه‌ای جرائمی هستند که به نوعی با تجارت الکترونیک مرتبط اند و ارتباط بین جرم و قربانی از طریق یک شبکه اینترنتی برقرار می‌شود.
در کلاهبرداری اینترنتی، کلاهبردار از طریق وارد‌کردن، تغییر یا حذف داده‌ها یا بهم ریختن سامانه و .
.
.
سود مالی را به دست می‌آورد.
به عبارت دیگر، با استفاده متقلبانه از رایانه، سعی در کسب مال یا منفعتی دارد.
در ادامه به تعریف و توضیح کامل این جرم می‌پردازیم.

کلاهبرداری رایانه ای و کلاهبرداری سنتی

کلاهبرداری در اصل یعنی اینکه کلاهبردار با استفاده از ابزارهای غیرقانونی، فردی که مال خود را از دست داده است را فریب داده و مال او را به خود اختصاص دهد.
اصطلاحاً، فریب به معنای بی اطلاعی و نادانی صاحب مال است، بنابراین ضروری است که فردی که مال خود را از دست داده است از نامشروع بودن ابزارهای استفاده شده توسط کلاهبردار اطلاع نداشته و واقعاً فریب خورده باشد.

در ضمن، یک ارتباط مستقیم بین استفاده از راهکارهای نادرست و فروغافتن از دارایی های باخته شده باید موجود باشد.
بدون شک، شخصی که به عنوان تقلبگر شناخته می‌شود باید هدف ناخوشایندی داشته باشد و با قصد گرفتن مالکیت کسی دیگر، خود را یا فرد مورد نظرش بهره‌مند کند.
باید یادآوری کرد که تقلب از جرایم محکوم به قصاص است و برای رخداد آن الزاماً نتیجه‌ای باید به دست آید.

اما در حالتی که تقلب اینترنتی صورت می‌گیرد، فرد کلاهبردار نیاز دارد تا از راه‌هایی مانند ورود، تغییر، یا پاکسازی داده‌ها یا اختلال در سیستم و .
.
.
، مال یا وجهی را به دست آورد.
حتی در برخی موارد، این کار می‌تواند بدون دانش فرد قربانی (یعنی فردی که مال خود را از دست داده) انجام شود.

تفاوت بین کلاهبرداری سنتی و کلاهبرداری رایانه‌ای، مانند کلاهبرداری با دستگاه اسکیمر، در مکان ارتکاب این جرائم و همچنین وسایلی که برای ارتکاب آنها استفاده می‌شود، وجود دارد.
در کلاهبرداری سنتی، فردی دست به کلاهبرداری زده و از طریق استفاده از وسایل تقلبی، دیگران را فریب می‌دهد و مال آنها را می‌دزدد.
اما در کلاهبرداری رایانه‌ای، فرد خودش در میان نیست و بلکه از رایانه به صورت تقلبی استفاده می‌کند.
By using em and strong tags in HTML, we can emphasize certain parts of the text in Persian.

عنصر مادی "کلاهبرداری اینترنتی" به معنای واردکردن، تغییر داده‌ها، محو شدن داده‌ها، ایجاد داده‌ها، توقف داده‌ها و مختل کردن سامانه است.
البته این مصادیق تمثیلی هستند و ممکن است مصادیق دیگری نیز در عمل این قواعد را شامل شوند.

در مورد جنایت علمی، می توان گفت که شامل عمل غیرقانونی و قصد دریافت نتیجه بدون داشتن حقی بر آن می شود.
این به این معنی است که فرد با آگاهی از اینکه مال را از شخص دیگری بدون داشتن مالکیت قانونی آن بر می دزدد.

مصادیق جرم کلاهبرداری رایانه ای

قانونگذار در ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸ و ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲ به مبحث کلاهبرداری اینترنتی پرداخته است.
در این قوانین، مصادیق کلاهبرداری رایانه‌ای به شرح زیر ذکر شده است: ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸ (ماده ۷۴۱ قانون تعزیرات): "هر فرد که به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی نظیر محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه به منظور کسب و کار کردن ، جنحه مالی را ایجاد یا خدمات و امتیازات مالی را دریافت کند، به همراه مصادره مالی خواهد محکوم شد و ممکن است به حبس از ۱ تا ۵ سال یا جزای نقدی حداکثر ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات احکام شود.
"بنابراین، این ماده‌های قانونی تعیین کرده‌اند که کلاهبرداری رایانه‌ای به اقداماتی نظیر متوقف کردن و مختل کردن داده‌ها یا سامانه، با هدف کسب منافع مالی برای خود یا دیگران، تحت جرم قرار می‌گیرد و به مجازات حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.

ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی که در سال ۱۳۸۲ تصویب شده است بیان می‌کند: "هر فردی که با سوء استفاده یا استفاده غیرمجاز از داده‌های پیام‌ها، برنامه‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای و وسایل ارتباطی از راه دور و ارتکاب اعمالی مانند ورود غیرمجاز، تخریب یا متوقف کردن داده‌های پیام، دخالت در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه‌ای دیگران و ایجاد گمراهی در سیستم‌های پردازش خودکار و موارد مشابه، با هدف کسب مال یا امتیاز مالی برای خود یا دیگران، آن فرد را به عنوان مجرم شناخته و در افزایش نقض مال متضرر و علاوه بر بازگرداندن مال به صاحبان آن، محکوم به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه نقدی معادل می‌شود.
"جدول زیر به طور خلاصه خلاصه اقداماتی را که مجرم در فعل خلاف این ماده انجام می‌دهد، توضیح می‌دهد:توضیحات:- ااستفاده غیرمجاز از داده‌ها: استفاده از داده‌های پیام‌ها، برنامه‌ها و سیستم‌ها به روشی که متناسب با قوانین نباشد.
- وسایل ارتباطی از راه دور: استفاده از ابزارهای ارتباطی غیرمجاز مانند تلفن‌های همراه، رایانه‌های شخصی و .
.
.
- ورود غیرمجاز: ورود به سیستم‌ها و برنامه‌های رایانه‌ای بدون اجازه صاحب آن‌ها.
- تخریب یا متوقف کردن داده‌های پیام: حذف یا تخریب داده‌های موجود در پیام‌ها.
- دخالت در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه‌ای: تغییر و تحت تأثیر قرار دادن عملکرد برنامه یا سیستم که منجر به عملکرد نامناسب یا نقض قوانین می‌شود.
- گمراهی در سیستم‌های پردازش خودکار: خلق شرایط مربوط به نقض مجازی در سیستم‌های پردازش خودکار و تلاش برای کسب اموال یا امتیازات مالی به شکل غیرقانونی.
این تماما نقض‌کنندگان قانون محسوب می‌شوند و در کنار بازگشت میزان ضرر به مالکین، با مجازات حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه پیگرد قانونی خواهند داشت.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، قانونگذار رفتارهایی را که به انجام آن‌ها جرم کلاهبرداری اینترنتی تشکیل می‌شود، مورد پردازش قرار داده است.
این رفتارها عبارت‌اند از:1- ورود: این شامل وارد کردن اطلاعات در دستگاه رایانه برای پردازش است، مانند وارد کردن اطلاعات در سیستم رایانه‌ای بانکی یا مؤسسات مالی و اعتباری و انتقال وجه به حساب خود یا دیگران.
2- محو: این به معنای حذف داده‌ها و اطلاعات است، برای مثال، کسی با دسترسی به اطلاعات بانکی می‌تواند اسناد بدهکاری خود را از بین ببرد.
3- ایجاد: این به ایجاد اطلاعاتی که قبلا وجود نداشته‌اند می‌پردازد، به عنوان مثال، کسی می‌تواند اطلاعات غیرمجازی را به سامانه‌ی طرح ترافیک وارد کند.
4- متوقف کردن: این به معنای قطع جریان دسترسی به اطلاعات است، به عنوان مثال، کسی می‌تواند در حین انتقال وجه با قطع جریان دسترسی، پول را به حساب شخصی خود وارد کند.
5- مختل کردن سامانه: این به معنای ایجاد اختلال غیرمجاز در سیستم رایانه‌ای و بهره‌مندی شخصی در فاصله‌ی زمانی ایجاد شده است.
تمامی موارد فوق از جمله‌ی مواردی هستند که می‌توانند به عنوان نمونه‌های کلاهبرداری اینترنتی در نظر گرفته شوند.
در صورتی که رفتاری با هر یک از این موارد به صورت جنایی هم‌راستا باشد، جرم کلاهبرداری رایانه‌ای ارتکاب شده است.

مرجع و نحوه ثبت شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

"در صورت بروز کلاهبرداری رایانه‌ای، اقدام اولیه برای مقابله با این جرم، مراجعه به دادگاه جرائم رایانه‌ای است.
این دادگاه مسئول بررسی و پیگیری جرائمی است که در فضای مجازی و با استفاده از رایانه‌ها صورت گرفته‌اند.
پس از تشکیل پرونده و آغاز بررسی، دادگاه برای مطالعه یافتن‌های بیشتر، پرونده را به پلیس فتایی ارجاع می‌دهد.
"

پلیس فتا مسئول تضمین امنیت و مقابله با جنایاتی مانند کلاهبرداری‌های اینترنتی، جعل اطلاعات و عناوین، دزدی اطلاعات، نفوذ و حملات به سیستم‌های رایانه‌ای و اینترنتی، دستکاری و جنایات اخلاقی و برخی از جرائم سازمان یافته اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌باشد.

البته روشی ساده‌تر نیز برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد.
اگر جرمی به شما در فضای مجازی وارد شده باشد، می‌توانید به وبسایت پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) مراجعه کنید و بر روی آیکون ارتباطات مردمی کلیک نمایید.
در این بخش، اطلاعات، آدرس و شماره تماس شما ثبت خواهد شد و پلیس فتا در اولین فرصت با شما تماس خواهد گرفت و موضوع را پیگیری خواهد کرد.
همچنین، می‌توانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و شکایت خود را به این روش تنظیم نمایید.

در صورتی که فروشگاه آنلاین پول را از خریداران دریافت کرده و کالا را تحویل ندهد یا کالای نقص دار ارسال کند، ولی شرایط جرم کلاهبرداری برقرار نباشد، می‌توانید شکایت خود را از طریق سامانه نماد اعتماد الکترونیکی enamad.
ir به پیگیری برسانید.