مجازات چک برگشتی

موارد برگشت خوردن چک

چک یکی از اسناد تجاری است که در امروزه در عملیات تجاری به عنوان جایگزین نقد استفاده می‌شود و به راحتی خرید و فروش و دیگر معاملات را تسهیل می‌کند.
اما باید در نظر داشت که هنگام صدور چک، صادرکننده مسئولیت پرداخت مبلغ همراه چک را در موعد مقرر بر عهده دارد.

در صورتی که شخصی که چک را صادر می‌کند، از وجود موجودی کافی در حساب خود باخبر نباشد، اگر چک بدون پوششی یا بدون موجودی صادر کند، با مجازات‌های مربوط به چک برگشتی مواجه خواهد شد.
قانون صدور چک در ماده ۷ تعیین می‌کند که در صورت عدم موجودی صحیح در حساب، چک به عنوان برگشتی محسوب خواهد شد.
برگشت چک به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و عبارتند از:

به دلایلی مانند وجود بدهی یا صدور حکم دادگاه، حساب ارائه دهنده چک ممکن است مسدود شده باشد.

عدم وجود مبلغ کافی یا نقد در حساب صادرکننده، به عبارتی وجه چک، منجر به عدم اعتبار آن می‌شود.

حساب متعلق به فرد درخواست دهنده به دلایلی مانند از دست رفتن چک بلاکه شده است.

علت عدم به‌انجام رسیدن پرداخت وجه چک به دارنده، دستور صاحب حساب می باشد.

"ممکن است به دلایلی مانند خرابی قلم، تفاوت در امضا یا تضاد در مشخصات چک، بانک امتناع کند و وجه آن را پرداخت نکند.
"

پس از توضیح در خصوص موارد برگشت خوردن چک، در ادامه مقاله، قصد داریم، درباره حکم مجازات چک برگشتی و نحوه اعمال آن، بر صادر کننده چنین چکی، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک، صحبت کنیم و بگوییم که آیا چک برگشتی زندان دارد یا خیر؟.
بعد از توضیح در خصوص موارد برگشت خوردن چک، در ادامه مقاله، قصد داریم تبحری درباره حکم مجازات چک برگشتی و نحوه اعمال آن، بر صادر کننده چنین چکی، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک، به ارمغان بیاوریم و بیان کنیم که آیا چک برگشتی زندانی شدن را به همراه دارد یا خیر؟.

مجازات صدور چک برگشتی

وقتی مبلغ چک به دلیل عدم پرداخت، به صاحب چک بازمی‌گردد، صاحب چک می‌تواند با دریافت گواهی عدم پرداخت و با توجه به شرایط چک برگشتی، اقدام به شکایت از طریق راه حقوقی و کیفری برای دریافت وجه چک نماید.

قانون‌گذار در قانون صدور چک، در ماده 7، تعیین کرده است که مجازات برگشت چک بلامحل نیز وجود دارد.
این قانون به سؤالی که آیا برگشت چک منجر به حبس می‌شود یا خیر، پاسخ داده است.
اگر چک شخصی به دلیل نداشتن موجودی کافی برگشت شود، شخص متخلف با مجازات تعیین شده در این ماده مواجه خواهد شد.
پیش از تشریح مجازات برگشت چک بلامحل و بررسی اینکه آیا برگشت چک منجر به حبس می‌شود یا خیر، ابتدا باید توضیح دهیم که چک بلامحل چیست.

چک بلامحل یک نوع چک است که بدون تاریخ و امضا، بدون مدت زمان مشخص، بدون قول و تضمین مخصوص، بدون شرط و بدون امضای سفید است.
همچنین، ممکن است به دلایلی مانند عدم کفایت موجودی در حساب صادرکننده، عدم وجود تعهد پرداخت یا موارد مشابه، پرداخت نشود.

در چنین حالتی، اگر دارنده‌ی چک، پس از گذشت ۶ ماه از تاریخ سررسید، به صورت نامه وجه معوقه را درخواست کند و در عین حال پس از گذشت ۶ ماه از دریافت گواهی عدم پرداخت بانک به دلایلی مانند موجود نبودن موجودی کافی در حساب بانکی و یا دلایل دیگر، از اقدام در دادگاه کیفری برای پیگیری خسارت ناشی از چک برگشتی خود خودداری نکند، صادرکننده‌ی چک با توجه به مجازات حبس مبین برگشت چک که در ماده‌ی ۷ قانون صدور چک ذکر شده است، مورد تعقیب قانونی قرار خواهد گرفت.

مطابق ماده ۷ قانون صدور چک، استفاده از چک برگشتی ممکن است به مجازات منجر شود.
این مجازات بسته به مبلغ چک متفاوت است.
طبق این ماده، اگر مبلغ چک کمتر از ۱ میلیون تومان باشد، صادر کننده ممکن است تا شش ماه حبس بشود.
اگر مبلغ چک بین ۱ تا ۵ میلیون تومان باشد، صادر کننده ممکن است بین ۶ ماه تا یک سال حبس بشود و برای مبالغ بیشتر از ۵ میلیون، مجازات صادر کننده ممکن است بین یک تا دو سال حبس باشد.

مهم بوده و قابل ذکر است که حکم مجازات چک برگشتی، که در ماده 7 قانون صدور چک قرار دارد، به دلیل اصلاح قوانین مربوط به مجازات حبس تعزیری، تغییراتی کوچکی را تجربه کرده است.
بر اساس این تغییرات قانونی، و در نظر گرفته شدن اینکه این جرم در برخی موارد ممکن است جرم کاذب باشد، مجازات حبس مورد نظر در هر مورد، به نصف کاهش یافته است.

اعمال مجازات صدور چک برگشتی نسبت به صادر کننده

به منظور اجرای حکم مربوط به تحمل مجازات چک برگشتی، باید صاحب چک، اقدامات لازم را نسبت به فرد صادر کننده آن انجام دهد.
در این راستا، صاحب چک می‌بایست با ثبت شکوائیه چک برگشتی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، از دادگاه درخواست کند.
سپس در جلسه دادگاه، شکایت خود را مطرح کرده و ادله اثبات بی محل بودن چک را به محکمه ارائه دهد.
در این بین، می‌توان از تگهای HTML مانند و برای تاکید بیشتر در متن استفاده کرد.

به دلیل اینکه صدور چک بی‌نشان، یک جرم قابل مصالحه است، اگر شاکی تمایلی نداشته باشد، می‌تواند در خصوص این موضوع یا توافق و تسویه با صادرکننده چک بی‌نشان، استفاده از حکم مجازات برگشت چک که در ماده 7 قانون صدور چک ذکر شده است، اقدامی اتخاذ نکند.

لازم به ذکر است که در مقابل هر نوع چک، آن را می‌توان از تمامی اشخاص مسئولیت‌پذیر مانند ظهرنویس، ضامن و غیره مطالبه کرد.
اما، هنگام برگشت دادن چک، تنها در برابر صاحب صرف حقوق مجازاتی اعمال می‌شود و در مورد ظهرنویس و سایر مسئولین، فاعلیت ندارد.

آیا چک برگشتی زندان دارد؟

یکی از مسائلی که اکثراً درباره "چک برگشتی کیفری و حقوقی" پرسیده می‌شود، این است که آیا هنگام پیگیری چک برگشتی از طریق شیوه‌های وصول آن، دادگاه قادر است حکم زندان صادر کند؟ به عبارتی دیگر، آیا پرداخت نشده‌ی چک ممکن است باعث دستگیری و زندان شدن شخص معتدی چک شود؟

در پاسخ به سؤال آیا یک چک برگشتی زندان دارد یا خیر؟ باید دقت کرد که بین چک‌های بلامحل حقوقی و چک‌های بلامحل کیفری، تفاوت وجود دارد.
چک بلامحل کیفری، یک چک است که در حالت استناد به تاریخ و امضا باشد و به تضمین وابسته نباشد.

در موارد جرمی چک بلامحل، در صورتی که مالک چک، در بازه زمانی ۶ ماه از تاریخ سررسید آن، اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت کند، و داخل مدت ۶ ماه از زمان دریافت صورت گواهی عدم پرداخت، شکایت خود را برای صدور چک بلامحل را به مراجع قضایی ارائه دهد، فرد صادر کننده چک بلامحل طبق ماده ۷ - قانون صدور چک و با توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال، بسته به مبلغ چک، محکوم خواهد شد.

درباره مجازات زندان در چکبرگشتی حقوقی یا جایی که چک به دلایلی غیرقابل حل کیفری نشود، می‌توان گفت که مجازات زندان فقط زمانی اعمال خواهد شد که متهم پس از صدور حکم پرداخت مبلغ چک، به وقت مقرر توسط دادگاه، از پرداخت آن خودداری کند و در نتیجه، ذی‌نفع یا خواهان قادر خواهند بود از دستور جلب او اجرای حکم را درخواست کنند.

مجازات چک برگشتی حقوقی

در بخش‌های قبلی، توضیح دادیم که مفهوم چک بلامحل کیفری چیست و چگونه مجازات زندانی برای آن اعمال می‌شود.
اکنون قصد داریم در این قسمت از مقاله درباره حقوق و مجازات مربوط به چک برگشتی بحث کنیم و بیان کنیم که در صورت برگشت یک چکی که حقوقی است، به صادرکننده آن چه مجازاتی تعلق می‌گیرد.

بر اساس قوانین، اگر به دلیلی مانند حذف شدن، شرطی بودن یا سفید بودن امضای یک چک، چکی که صادر شده است، به عنوان یک جرم مورد نظر قرار نگیرد، یا در صورتی که صاحب چک در مدت ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت جرمی دربارهٔ صدور چک بدون پاسخ به آن ارایه نکند، صاحب یا دارندهٔ منفعت می‌تواند از طریق ثبت یک درخواست حقوقی، مطالبهٔ مبلغ چک را از دادگاه خواهد کرد.