مجازات نبش قبر

پس از وفات فردی، جسد وی با رعایت تشریفات خاص و تنپوشانی به کفن، در زمین به خاک سپرده می‌شود.
این مسأله در بین افراد مسلمان اهمیت ویژه‌ای دارد.
بنابراین، طبق قوانین فقهی اسلام، بعد از دفن وفات‌یافته، قبر وی نمی‌تواند بدون مجوز شرعی و قانونی حذف شود؛ زیرا این عمل می‌تواند به تجاوز به حرمت جسد فوت شده منجر شود.

در قانون جرم و مجازات اسلامی، عمل نابودی قبر یا تخریب آن که منجر به آشکار شدن جسد متوفا خواهد شد، به عنوان یک تخریب قبر در نظر گرفته می‌شود و فرد مقترف، با احراز شرایط خاص، محکوم به مجازات تخریب قبر خواهد شد.
علاوه بر این، گاهی بدون نبش قبر، فردی قصد تخریب قبر را دارد.
بنابراین این ممکن است سوال را مطرح کند که این عمل به چه مجازاتی مصادره خواهد شد و تحت چه شرایطی مجازات مرتکب قابل اعمال است.

به مناسبت فوق العاده‌ای که در پیش داریم، در این مقاله قصد داریم به بررسی پدیده جالب و مهمی بپردازیم که در قوانین مجازات اسلامی تعیین شده‌است، یعنی نبش قبر.
در این متن، می‌خواهیم فرآیند بررسی و توضیحاتی درباره این جرم و مجازات‌هایی که برای آن در نظر گرفته شده است، ارائه دهیم.
همچنین در ادامه، روند شکایت و رسیدگی به این جرم نیز به‌طور کامل توضیح داده‌شده‌است.
پس با خواندن این مطلب می‌توانید به‌دقت بیشتری درباره این موضوع اطلاعات کسب کنید.

جرم نبش قبر چیست

بر اساس اصول فقهی، عملیت نبش قبر به طور کلی غیرمجاز است.
به همین دلیل، برای مجازات افرادی که این جرم را ارتکاب می‌کنند، تنبیه‌های تعزیری در نظر گرفته شده است.
همچنین، در قوانین جزای اسلامی نیز، بر اساس احکام فقه، برای ارتکاب این جرم، تنبیه‌هایی مقرر شده است.
اما قبل از بررسی تنبیه این جرم و تخریب قبر، باید به سوالی که جرم نبش قبر چیست و چه مفهومی دارد، پاسخ دهیم.

به طور کلی، "نبش قبر" بیانگر شکافتن قبر است.
به این معنا که باید قبری که در آن جسد متوفی قرار دارد، شکافته شود و جسد آشکار شود.
در صورتی که قبر شکافته شده و جسدی در آن یافت نشود یا اگر جسد متوفی درون حرزی مانند تابوت قرار داشته باشد و پس از نبش قبر، جسد آشکار نشود، نبش قبر موفقیت آمیز نخواهد بود و عمل انجام شده متوجه جرم نخواهد بود.

در ضمن، گاهی به دلایلی مربوط به شریعت، اجازه‌ی "تشویق" و یا "تخریب قبر" فرد فوت‌شده وجود دارد که در این حالت، عمل "نبش قبر" به عنوان یک جرم تلقی نمی‌شود.
دلایل مشروعی برای "نبش قبر" در قوانین فقهی بیان شده است؛ به عنوان مثال، زمانی که فرد فوت‌شده با یک لحاف یا کفن اجباری دفن شده باشد یا محل دفن او ناقص یا غیرقانونی باشد، یا در صورتی که چیزی ارزشمند همراه با فوت شده در داخل قبر به اشتباه بیفتد که برداشتن آن مجاز است.

در هر صورت، تخریب قبر یا نبش قبر به گونه‌ای که خاک روی متوفی برداشته شود و باعث آشکار شدن جسد و اهانت به حرمت او گردد، اگر بدون داشتن مجوز شرعی یا قانونی صورت پذیرد، به عنوان یک جرم در نظر گرفته می‌شود و مستوجب مجازات خواهد بود.
مجازات این جرم در ماده ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است و در بخش بعد، به توضیح آن خواهیم پرداخت.

مجازات جرم نبش قبر

"نبش قبر" و "تخریب قبر" دو جرم متفاوت هستند.
"نبش قبر" به معنای بروز جسد دفن شده است که به دلیل انجام عملی توسط فرد، از زیر خاک بیرون می‌آید و آشکار می‌شود.
اما "تخریب قبر" به معنای انجام اقداماتی مرتبط با تخریب قبر میت باشد، به طوری که جنازه‌ی متوفی در این فرایند آشکار نشود.

در هر صورت، طبق ماده ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی، برای نازل کردن قبر متوفی، مجازات تعیین شده است که طبق آن هر فردی که بدون داشتن مجوز شرعی یا قانونی، همانند اجازه دادگاه، قبر یا شکافتن قبر دیگری را باز کند، به مجازات حبس تعزیری به مدت سه ماه و یک روز تا یک سال، محکوم خواهد شد.

البته، اگر فرد همراه با جرم نبش قبر، جرم دیگری هم ارتکاب کرده باشد، به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شود؛ مانند اینکه فردی اقدام به نبش قبر کند و وسیله‌ای را سرقت کند که در این صورت، علاوه بر مجازات جرم نبش قبر، به مجازات جرم سرقت نیز محکوم خواهد شد.

علاوه بر این، لازم به ذکر است که یک نکته مهم درباره اجرا کردن مجازات نبش قبر وجود دارد که آن این است که مجازات برای جرم نبش قبر تنها در شرایطی اعمال می شود که پرونده با ارائه دلایل قانونی و شواهد کافی توسط دادگاه مورد بررسی قرار گیرد.
عنصر مادی جرم نبش قبر به معنای انجام اقداماتی است که منجر به باز شدن قبر و آشکار شدن میت می گردد؛ بگیرید اینجا ممکن است که جسد خارج شود یا نشود.
جرم نبش قبر باید با توجه به شواهد قابل داوری توسط دادگاه اثبات شود.

در این حالت، از منظر شرعی، ضروری است که جسد مجدداً دفن شود.
البته، اگر فرض بر این باشد که از زمان دفن جسد مدت طولانی‌تری، مانند سی سال، گذشته و جسد عملاً به خاک تبدیل شده، نکته‌ای به نبش قبر نخواهد بود.
همچنین، باید توجه داشت که در برخی موارد، ممکن است نبش قبر به لحاظ شرعی یا قانونی مجاز باشد و در چنین حالت‌هایی، اقدام به نبش قبر جرم شناخته نخواهد شد.

عنصر معنوی نبش قبر به معنای داشتن قصد بازکردن قبر و آشکار کردن جسد متوفی می‌باشد.
طبق قوانین جرم و جزا در اسلام، فقط در صورت داشتن اراده و عمد، فرد قابل مجازات خواهد بود.
بدون وجود قصد ارتکاب جرم، نمی‌توان فرد را مجازات داد.

متوجه شوید که در قانون مجازات اسلامی، تخریب قبر معتبر به عنوان یک جرم مشخص در نظر گرفته نشده است.
با این حال، می‌توان با استناد به ماده 677 این قانون درباره تخریب، وراثت‌داران متوفی می‌توانند در دادگاه دعوی خود را مطرح کنند و شخصی که به تخریب و آسیب رساندن به قبر متوفی اقدام کرده است را متهم کنند.
در این صورت، علاوه بر مجازات حبس تعزیری، مجرم تخریب قبر بر خلاف جریمه نقدی نیز محکوم خواهد شد.

نحوه شکایت و رسیدگی به جرم نبش قبر

'نبش قبر' به عنوان یک عمل مجرمانه در قوانین مجازات در اسلام در نظر گرفته شده است.
اگر یک فرد متهم به نبش قبر یا حتی تخریب یک قبر باشد، می‌توان او را بر اساس شکایت مجری متهم کرد و مجازاتی برای او در نظر گرفت.
اما این مجازات بستگی دارد به اینکه آیا شاکی آن را مدعی شده و دادگاه درخواست رسیدگی به این اتهام را پذیرفته باشد.
در این قسمت از متن، قصد داریم مراحل شکایت و رسیدگی به جرم نبش قبر و تخریب قبر را بررسی کنیم.

به طور کلی، نحوه ارائه شکایت در مورد هر یک از جرایم مشخص شده در قانون، مانند نبش و تخریب قبر، به این صورت است که فرد شاکی (که معمولاً ورثه متوفی در این مورد است) بایستی یک سند شکایت رسمی (شکواییه) تهیه کند.
این امر از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی امکان پذیر است.
در این سند شکایت، شاکی با تهیه مدارک و مستندات مورد نیاز، به صورت قانونی و رسمی از فرد مسئول برای این جرم شکایت کیفری میکند.

پس از ایجاد شکایت توسط دفاتر خدمات قضایی، نامه شاکی حاوی شکواییه به دادسرا ارسال می‌شود.
مقامات دادسرا، از جمله دادیار، به انجام تحقیقات مقدماتی دربارهٔ خرابی یا نبش قبر تعدادی قبر واقع در جریان ارتکاب جرم می‌پردازند.
در صورتی که اسناد، مدارک، شواهد و قرائن موجود در پرونده نشانگر تخریب یا نبش قبر توسط متهم(ها) باشند، با صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود.