مجازات اعاده حیثیت

متأسفانه، وقتی اشخاص با یکدیگر به خلافی و مشکل برمی‌خورند، بعضاً اقداماتی غیر قانونی و بدنام نسبت به دیگری می‌انجامند؛ آن‌ها نادان از اینکه این اقدامات قابل شکایت و مجازات در مراجع قضایی هستند.
در این رابطه، توجه به افترا، تهمت و تاکید بر اتهامات غیر واقعی نسبت به دیگران و یا تبدیل شدن به جلیقه از نشانه‌های مشترک این رویدادها است که اتهامی به افراد دیگر می‌زنند، در حالی که این موضوع حقیقتی ندارد و یا قابل اثبات نیست.

با توجه به توضیحات ارائه شده، عمل به انجام چنین رفتارهایی از نظر قانونی به عنوان جرمی شناخته می‌شود و می‌توان به آن شکایت کرد.
این موضوع در عرف به عنوان اعاده حیثیت یا ادعای شرف شناخته می‌شود.
یکی از سوالات مهم درباره ادعای شرف یا اعاده حیثیت این است که چه مجازاتی یا حکمی برای آن تعیین شده است و اگر ما به کسی ادعای شرف کنیم، او به چه مجازاتی طبق قوانین مورد تحمل قرار می‌گیرد.
همچنین، باید به این موضوع مهم نیز پرداخت که نحوه ارائه شکایت درباره ادعای شرف به چه شکلی است.

برای پاسخ به این سوال، ابتدا به توضیح مفهوم "اعاده حیثیت یا ادعای شرف" می‌پردازیم و سپس به بحث مجازات و حکم مربوطه می‌پردازیم.
در ادامه، روش اعاده حیثیت در دادگاه کیفری را بررسی می‌کنیم.
بهتر است برای توضیح مفهوم "اعاده حیثیت یا ادعای شرف" از برجسته‌سازی بهره ببریم.
در اینجا پاراگرافی را با استفاده از تگ strong و em نشان می‌دهیم:اعاده حیثیت یا ادعای شرف به چه معناست؟حال به بحث مجازات و حکم اعاده حیثیت می‌پردازیم.
می‌توانیم این بخش را به صورت زیر نشان دهیم:مجازات و حکم اعاده حیثیتدر نهایت، به سوال "چگونه در دادگاه کیفری اعاده حیثیت کنیم؟" پاسخ می‌دهیم:روش‌ها برای اعاده حیثیت در دادگاه کیفریاز این روش، برای پاسخ به سوال مذکور استفاده می‌کنیم.

اعاده حیثیت یا اعاده شرف یعنی چه

حتماً شما نیز در بسیاری از مواقع شاهد دعواها و اختلافاتی هستید که افراد از عبارت‌هایی مانند "اعاده حیثیت می‌کنم" یا "ادعای شرف می‌کنم" استفاده می‌کنند.
اما واقعاً مفهوم اعاده حیثیت چیست و چه تأثیری دارد؟ همچنین حکم ادعای شرف چیست؟کلمه "اعاده" به معنای بازگشتن و بازگرداندن است.
وقتی این کلمه به همراه کلمات "حیثیت" یا "شرف" استفاده می‌شود، منظور از آن این است که فردی قصد دارد حیثیت، شرف، حرمت و اعتباری که به دلایلی به خطر افتاده بود، را دوباره به خود بازگرداند.
برای نمونه، اگر فردی به هر دلیلی حیثیت و شرف خود را از دست داده است، با بکار بردن عبارت "اعاده حیثیت" یا "اعاده شرف" به معنای این است که او می‌خواهد این حیثیت و شرف را دوباره به خود بازگرداند و به اوضاع قبلی خود بازگردد.
نکته قابل توجه این است که استفاده از این عبارات معمولاً در مواجهه با مواقع بحرانی، جنجالی یا اتهاماتی صورت می‌گیرد که منجر به آسیب رساندن به حیثیت یا شرف شخص می‌شود.
این اعتراضات معمولاً به‌صورت عمومی یا در شرایط رسمی صورت می‌پذیرد.
با استفاده از استایل‌های قوی شده (strong) و تاکید شده (em) در این متن، سعی شده است تا نقاط کلیدی و مهم این مفاهیم به خوبی برجسته شوند.

با توجه به توضیحات، مفهوم "احیای احترام" و "احیای شرافت" به این معناست که فردی با اظهارنظرها، صحبت‌ها و یا اقداماتی که انجام می‌دهد، رنج و قوت دیگران را در جامعه آلوده و آن را به عبارت دیگر، او را تهمت ارتکاب جرم می‌کند و بنابراین، فردی که مورد ادعا و افترا قرار گرفته است، قصد دارد شکایت کند و از این طریق، شرافت خود را به دست آورد.
البته به جای "احیای احترام"، گاهاً "ادعای احترام" یا "ادعای شرافت" نیز استفاده می‌شود، اما به نظر می‌رسد که کلمه "احیای" مناسب‌تر است.

در هر صورت، زمانی که یک فرد به شخص دیگری اتهامی وارد می‌کند مانند ارتکاب یک جرم خاص، یا حتی اتهامی نامشروع مرتبط با یک رابطه غیرقانونی به شخصی انداخته می‌شود، یا اینکه اشیای شخصی او در صحنه‌ی جرم قرار داده شده و او به اتهام دزدی متهم می‌شود، پس از ثابت شدن بی‌گناهی او در دادگاه، او می‌تواند خود را از اتهام بی‌گناهیکند و سعی در بازیابی شرف و عزت خود نماید.

مجازات اعاده حیثیت

در بخش قبل به طور خلاصه توضیح دادیم که معنای ادعای شرف و ادعای حیثیت چیست و همانطور که اشاره کردیم، پس از ارتکاب جرایمی همچون تهمت و افترا و نشر اکاذیب، می‌توان در دادگاه به اعاده حیثیت نمود.
گاهی مطرح می‌شود که مجازات اعاده حیثیت و حکم اعاده شرف چیست؟ به عبارت دیگر، اگر علیه شخصی در دادگاه کیفری ادعای حیثیت یا ادعای شرف نموده و جرم وی به اثبات رسید، چه مجازاتی برای مرتکب قابل اعمال است؟در دادگاه، توانایی استناد به مجازات اعاده حیثیت و حکم اعاده شرف وجود دارد.
اعاده شرف به معنای بازگرداندن شخص به وضعیت شرافتمندی است که قبل از انجام جرم بوده است.
اعاده حیثیت نیز به معنای بهبود و بازگشت شخص به جایگاه اجتماعی و حقوقی اولیه اوست.
مجازات اعاده حیثیت شامل تحقیق درباره عملکرد شخص و تعیین مجازات مناسب است.
این مجازات می‌تواند شامل تشکیل پرونده جدیدی علیه شخص باشد که در آن به جریمه ، حبس یا محرومیت از حقوقی مانند حقوق انتخاب و حقوق ملکیت آن شخص پرداخته می‌شود.
حکم اعاده شرف نیز براساس قوانین و مقررات مربوط به جامعه و رفتارهای مورد تایید و اطلاعات اثبات شده مشخص می‌شود.
این حکم ممکن است شامل تغییر وضعیت اجتماعی و محدودیت در حقوق و مزایای شخص باشد.
در نتیجه، دادگاه می‌تواند با توجه به شرایط و شواهد موجود، مجازات مناسب برای متخلف از ادعای حیثیت یا ادعای شرف را تعیین نماید.

در پاسخ به این سؤال، باید بیان کرد که طبق قوانین جزا اسلامی، قابلیت ارائه شکایت و تعیین مجازات اعاده حیثیت بعد از ارتکاب جرائم متنوع وجود دارد.
در واقع، مجازات اعاده حیثیت یا حکم ادعای شرافت، همان حکمی است که بر علیه فردی که جرائمی نظیر افترا، توهین و انتشار اخبار کاذب و غیره ارتکاب کرده است، اعمال می‌شود.
به همین دلیل، در این بخش مجازات اعاده حیثیت را بر اساس مواد ۶۹۷ تا ۷۰۰ قانون جزا اسلامی بررسی می‌کنیم.

بر اساس بند ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، هر فردی که با استفاده از اوراق چاپی یا خطی یا با درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا هر وسیله دیگر، به کسی امری مرتبط به یک جرم را صراحتا نسبت دهد یا آن را منتشر کند و نتواند صحت آن اسناد را اثبات کند، معاف از تحمل مجازات نخواهد بود.
در مواردی که این امر موجب حد است، این فرد محکوم به حبس از یک ماه تا یک سال و شلاق‌زنی حداکثر ۷۴ ضربه یا هر دو می‌شود.

این جرم که معمولاً با نام افترا شناخته می‌شود، به‌عنوان جرم افترا شناخته می‌شود و به‌طور معمول به‌عنوان مجازات اعاده حیثیت تلقی می‌شود.
در شرایطی که فرد با استفاده از وسایلی مانند نوشته‌های چاپی و درج در روزنامه یا هر وسیلهٔ دیگر، یک جرم را به شخص دیگر نسبت دهد، این جرم به نظر می‌رسد و قابل اعمال بر روی فرد مرتکب است.
به‌عنوان مثال، با سرزنش و افترا دربارهٔ جرم دزدی به اشخاص دیگر، اما نتواند اثبات کند که واقعاً این جرم را مرتکب شده است.

بر اساس بخش جدید از این ماده، اگر جرمی به یک فرد دیگر نسبت داده شود و این جرم مجازات حد دار داشته باشد، دیگر مجازات اعاده شرف نسبت به آن، یعنی یک سال حبس و 74 ضربه شلاق، قابل اجرا نخواهد بود.
به جای آن، مجازات تهمت زنا یا لواط دادن به دیگران، طبق قانون مجازات اسلامی، شامل مجازات جرم قذف، یعنی 80 ضربه شلاق خواهد بود.

همچنین، بر اساس تبصره این ماده، در صورتی که انتشار آن به عنوان انتشار سخنان توهین آمیز شناخته شود، تازه‌ای که شخص قادر باشد صحت سند را ثابت کند، متهم به مجازات مذکور خواهد شد.
بنابراین به دلیل آنکه انتشار سخنان توهین آمیز، به تنهایی یک جرم مستقل است، حتی اگر فرد واقعا این کار را انجام داده باشد، میتواند به مجازات اعاده حیثیت یا مجازات ادعای شرف، به مدت یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آنها محکوم شود.

در ماده ۶۹۸ نیز می‌توانیم در قالب جرم و مجازات نشر اخبار دروغین، مجازات اعاده حیثیت را مشاهده کنیم.
این ماده بیان می‌کند:درصورت بار دوم نشر اخبار دروغین و توهین به دیگران، فرد مرتکب قابلیت حصول حیثیت را از دست خواهد داد و مجدداً به‌عنوان یک عضو شناخته نخواهد شد.

زمانی که یک فرد قصد تلف کردن به دیگری یا اخلال در ذهن جمعی یا مقامات رسمی را داشته باشد، اگر او با استفاده از نامه، شکواییه، مراسله، عرایض، گزارش، توزیع هر نوع مدارک چاپی یا خطی با یا بدون امضاء، ادعا کذب بیان کند یا با همان هدف، اقداماتی علیه حقیقت واقع کند و به صورت صریح یا ضمنی این اقدامات را به شخص حقیقی، شخص حقوقی یا مقامات رسمی نسبت دهد، خود فرقی ندارد که آیا طریقه‌ای که از آن استفاده می‌کند ضرر مادی یا معنوی به چه کسی وارد کند یا نکند، علاوه بر برگزاری جلسه تبلیغ، مجازاتی برای همین موضوع، شامل حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه است.
"

علاوه بر این، ماده 699 قانون مجازات اسلامی یک جرم به نام افترا ارایه کرده است که به صورت جرم "پاپوش" درست کردن برای شخص دیگری به منظور آبروی خود است.

«هر شخصی که به عمد و با قصد اتهام کردن دیگری، اشیایی که در اختیار آن شخص یافت شده و می‌توانند به مرکوب جرم مرتبط شوند را بدون اطلاع دیگر شخص در منزل، محل کسب، جیب یا اشیایی که متعلق به آن شخص است، قرار دهد یا پنهان کند یا به نحوی مربوط به آن شخص ذکر کند و در اثر این فعل، آن شخص مورد تعقیب قرار گیرد، پس از صدور حکم عدم تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، متهم به حبس از شش ماه تا سه سال و/یا تا ۷۴ ضربه شلاق می‌شود.
»«هر فردی که عمداً به منظور اتهام کس دیگری، اشیا یا وسایلی را که از آن‌ها در اختیار یک شخص یافت می‌شوند و باعث برخورداری از تشکیل جرم برای آن شخص می‌شوند، بدون دانستن آن شخص، آن اشیا را در خانه، محل کار، جیب یا اشیایی که متعلق به اوست، قرار دهد یا پنهان کند یا در هر شکلی به آن شخص نسبت دهد و بعد از اخراج حکم تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مجرم به حبس از شش ماه تا سه سال و/یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
»

ماده 700 پیگیری جرمانه نشر اظهارات توهین‌آمیز را تنظیم می‌کند.
بر اساس این ماده، هر فردی که به هر شکلی، مانند نثر یا نظم، شفاهی یا کتبی، دیگری را توهین کند یا اظهارات توهین‌آمیز را منتشر کند، به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود.
پس از ارتکاب این جرم، می‌توان اقدام به پیگیری جرم بر علیه فرد متجاوز و اعاده حیثیت او نمود.
اعاده حیثیت به مجازاتی است که بر اساس مواد مذکور، متجاوز به آن محکوم می‌شود.
نحوه اعاده حیثیت در بخش بعدی توضیح داده شده است.

چگونه در دادگاه کیفری اعاده حیثیت کنیم

در بخش‌های قبل، به بررسی مفهوم اعاده حیثیت یا ادعای شرف و همچنین مجازات و حکم ادعای شرف پرداخته شد؛ اما جدا از مجازات اعاده حیثیت که تعیین آن در صلاحیت دادگاه کیفری است، این سؤال پیش می‌آید که چگونه می‌توانیم در دادگاه کیفری اعاده حیثیت را ارائه دهیم و نحوه ادعای شرف در دادگاه چگونه است؟

در پاسخ به این سوال، باید بیان کنیم که واجد شرایط برای مواجهه با جرم "اعاده حیثیت یا ادعای شرف"، دقیقاً مانند بسیاری از جرایم دیگر، نیازمند ارائه شکایت کیفری است.
به منظور این امر، شاکی که به وسیله تهمت‌ها و افتراهایی به حیثیت و شرف او لطمه وارد شده است، باید مطابق با شرایط جرم، شکایت خود را به صورت "شکواییه" تهیه کند و با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکواییه خود را ثبت کند.
این اقدام منجر به بررسی و رسیدگی به شکایت توسط دادسرا خواهد شد.

"یک نکته مهم که باید درباره ی "ادعای شرف" به خاطر داشت، این است که ادعای شرف یا ادعای حیثیت به موجب قانون مجازات اسلامی تا مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم مورد قبول می‌باشد.
مگر آنکه شاکی به دلایلی از اختیار خود نتوانسته باشد در طول آن مدت اقدام به ادعای شرف کند و در عوض می‌تواند شکایتی مبنی بر انتشار اکاذیب یا دیگر شکایت‌ها را بیاورد.
"

به علاوه، در نظر داشته باشید که در صورتی که درباره ادعای نقض شرافت یا تعرض به حیثیت اشتکاک کاری مطرح می‌کنید، باید طرف مقابل با ارائه دلایل و مدارک قواعد شما را تکذیب نماید.
بهترین دلیلی که می‌توانید برای اثبات حقانیت خود استفاده کنید، دریافت یک فرمان ممنوعیت تعقیب از سوی دادرسی یا صدور یک حکم کیفری قطعی که همواره بی‌گناهی شما را تأیید می‌کند است و با استناد به آن می‌توانید حقانیت خود را اثبات کنید.