"مالیات یکی از مباحثی است که در طول تاریخ، دولت‌ها با مردم مواجه بوده‌اند و به صورت‌های مختلف از اشخاص درآمد دریافت می‌کردند. اما امروزه وظیفه و هدف مالیات تغییر کرده است. در گذشته، مالیات فقط به عنوان یک منبع درآمدی برای دولت در نظر گرفته می‌شد، اما در جوامع اقتصادی پیشرفته امروز به عنوان ابزاری برای اجرای سیاست‌های عدالت‌طلبانه و کاهش فشار بر گروه‌های کم‌درآمد مورد استفاده قرار می‌گیرد."

مالیات در انواع مختلف و به دو دسته‌بندی کلی، یعنی مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم، تقسیم می‌شود. مالیات بر درآمد که از اشخاص حقیقی و حقوقی اخذ می‌شود یکی از نوع‌های مالیات مستقیم به شمار می‌رود. در ادامه به توضیحات کامل درباره تعریف مالیات و انواع آن پرداخته خواهیم کرد.

مالیات چیست

یکی از روش‌هایی که دولت برای تامین هزینه‌های عمومی استفاده می‌کند، مالیات است. مالیات شامل انواع مختلفی از جمله مالیات سلبریتی‌ها (در صورتی که طرح مالیات سلبریتی‌ها تصویب شود)، مالیات بر درآمد، مالیات حقوق و غیره می‌شود. برای تشدید قوانین مربوط به پرداخت مالیات و جلوگیری از عدم پرداخت آن، دولت جرایم سنگینی را برای اشخاصی که مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند، قرار می‌دهد.

در ماده 10 قانون محاسبات عمومی، بیان شده است: درآمد عمومی شامل درآمدهای وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی، مالیات، سود سهام شرکت‌های دولتی، و همچنین درآمدهای حاصل از انحصارات، مالکیت، و سایر منابع درآمدی است که در قانون بودجه کل کشور به عنوان درآمد عمومی شناخته می‌شوند.

مالیات یکی از کلیدی‌ترین منابع درآمد دولت در بسیاری از کشورها است. این مبلغ، به موجب قانون، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، به صورت بلاعوض و از طریق اظهارنامه مالیاتی، برای تأمین هزینه‌های عمومی پرداخت می‌شود. به عبارتی دیگر، دولت از ثروت و درآمد افراد بهره می‌برد، بدون اینکه وظیفه پرداخت آن به عهده خود شخص قرار گیرد. بنابراین، تعریف مالیات به موارد زیر می‌پردازد:
- مالیات به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت در نظر گرفته می‌شود.
- این مبلغ به صورت بلاعوض و بر اساس قوانین و مقررات، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می‌شود.
- هدف اصلی مالیات، تأمین هزینه‌های عمومی است که توسط دولت انجام می‌شود.
- مالیات در واقع، برداشتی است که دولت از ثروت و درآمد اشخاص می‌کند، بدون اینکه وظیفه پرداخت به عهده خود افراد قرار گیرد.

قانون، بر اساس آرایه‌های حاکم، در واقع باعث تحمیل شدن برخی مقررات می‌شود. تحمیل یعنی برقراری یک نظم و قاعده بر اساس قوانینی که بودن آن‌ها طبق تصمیمات اصلی و کارشناسی صورت می‌گیرد.

قانونی بودن مالیات، یک مسئله مهم است که در ایران مسئولیت اصلی آن به عهده قوه مقننه است. در قانون اساسی، به طور کامل توضیح داده شده است که مالیات باید قانونی و مشروع باشد. این اصل نشان می‌دهد که: نحوه محاسبه و تعیین مالیات‌ها به عهده قانونگذار است و باید بر مبنای قوانین و مقررات مناسب انجام شود. برای اثبات قانونی بودن مالیات، لازم است که اصل مالیاتی و قوانین مربوط به آن علنی و مطابق با قوانین اساسی باشند. احترام به اصل قانونی بودن مالیات، به منظور رعایت حقوق و عدالت مالیاتی و جلوگیری از سوءاستفاده از جانب دولت یا اشخاص حقوقی، بسیار ضروری است. مطابقت مشروعیت مالیات با قوانین و

«هیچگونه مالیاتی بر اساس دستور قانون تعیین نمی‌شود، مگر در صورتی که با مقررات قانونی تأیید شده باشد. موارد معافیت، بخشودگی و تخفیفات مالیاتی نیز بر اساس قانون مربوطه مشخص می‌شوند.»

همچنین، برای وصول همه نوع مالیات، از جمله مالیات خودرو، نیاز به مجوز از سازنده قانون داریم. به این معنی که هر سال در بودجه مصوب مجلس شورای اسلامی، اجازه‌ای به دولت داده می‌شود و ذکر شده است که دولت نمی‌تواند از طریق قوانین و تصویب‌نامه‌ها به موردی مانند مالیات اشخاص حقوقی یا حقیقی بپردازد.

در واقع، مالیات، سهم هر فرد از هزینه‌های عمومی و مصرفی است که دولت از طریق آن اقدام به دریافت می‌کند. بهتر است بگوییم مالیات ابزاری اقتصادی است که به وسیله آن دولت تلاش می‌کند برای کنترل پایداری اقتصادی، میزان نابرابری درآمدها و شاخص‌های مرتبط را مدیریت کند.

مالیات پرداخت شده توسط فردی را مودی مالیاتی می‌نامند که در واقع یک مبلغ بدهکار به دولت است. هر سال پس از دریافت اطلاعات مالی مورد نیاز که توسط سازمان امور مالیاتی در فرمی به‌نام اظهارنامه ارائه می‌شود، فرد می‌بایست آن را تکمیل نموده و به سازمان امور مالیاتی تحویل دهد. این اطلاعات شامل استعلام بدهی مالیاتی فرد می‌شود و به‌وسیلهٔ اداره امور مالیاتی بررسی می‌شود.

مالیات بر اساس شاخص‌های مختلف به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود. این گروه‌ها شامل مالیات مستقیم و غیرمستقیم و همچنین مالیات حقوق و سایر موارد است. در ادامه به توضیح این موضوع خواهیم پرداخت.

قانون مالیات

مالیات، به معنای جمع‌آوری، تشخیص و وصول وجوه مالی از افراد و شرکت‌ها بر اساس مراحل مختلف است. قوانین مالیاتی به تعریف وضوابط این پروسه می‌پردازند و انواع مختلفی از مالیات را شامل می‌شوند. به عنوان مثال، مالیات ارزش افزوده و محاسبه مالیات ماشین خوان کارت پرداخت نمونه‌هایی از این انواع مالیات هستند. بهتر است در نخستین قدم مشخص شود که چه برای موردی مالیات دریافت می‌شود. معین موردی که برای آن مالیات در نظر گرفته می‌شود، مرجع مالیات نامیده می‌شود. این مرجع منبع وجوه مالیات می‌تواند به صورت درآمد یا دارایی باشد. لازم به ذکر است که عدم پرداخت مالیات با اطلاع و قصد، می‌تواند منجر به جرم فرار مالیاتی و سایر جرایم مرتبط گردد.

بر اساس ملاک تعیین می‌شود که مالیات به صورت توزیعی و نرخی تقسیم می‌شود. مالیات توزیعی، نوعی مالیات است که مقدار آن از پیش مشخص شده و سپس بین افراد تقسیم می‌شود. در ابتدا مبلغ کل بین استان‌ها تقسیم می‌شود و سپس سهم هر شهرستان تعیین می‌شود. در نهایت، این مبلغ بین شهرها، بخش‌ها و ساکنان آنها تقسیم می‌شود.

«مالیات» در سه نوع تناسبی، تصاعدی و تنازلی دسته‌بندی می‌شود. مالیات تناسبی به این شکل است که یک نرخ مالیات برای همه درآمدها تعیین می‌شود و از میزان درآمد تأثیری نمی‌پذیرد، اما باید در زمان ثبت نام اظهارنامه مالیاتی ارسال شود. به عنوان مثال درصدی معین مانند ۱۰ درصد از تمامی درآمدها کسر می‌گردد. تا اگر شخصی یک میلیون تومان درآمد داشته باشد، ۱۰۰ هزار تومان مالیات خود را پرداخت کند. و اگر کسی ۱۰۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد، باید ۱۰ میلیون تومان مالیات پرداخت کند.

مالیات تصاعدی به نسبت افزایش درآمد نرخ بالاتری مالیات پرداخت می‌کند که این روش به عدالت مالیاتی نزدیک‌تر است و مثل مالیات تناسبی، افرادی که درآمد کمتری دارند، فشار بیشتری متحمل نمی‌شوند.

مورد استناد قرار گرفتن مالیات بر مصرف و کالاها نشان می‌دهد که نرخ تنازلی مالیات نسبت به مالیات بر درآمد، تأثیر بیشتری دارد. این به خاطر آن است که مالیات بر مصرف برای تمام اشخاص با توجه به قیمت همگانی و بر گرفتن مالیات از کلیه کالاها، فشار بیشتری بر قشر کم درآمد وارد می‌کند و درصد بیشتری از درآمد آنان را تصرف می‌کند.

وصول مالیات در کشور ما به دو دسته‌ی مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می‌شود. مالیات مستقیم عموماً بر درآمد و دارایی‌ها و به طور کلی مشکلاتی که جنبه‌ی دائمی دارند، تعلق می‌گیرد، در حالی که مالیات غیرمستقیم معمولاً بر مواردی مانند مصرف کالاها وارد می‌شود.