مالکیت منافع

مالکیت منافع چیست

"حقوق مالکیت به عنوان یکی از حقوق اساسی که در قانون اساسی و قوانین مدنی تأکید شده است، بسیار حائز اهمیت است.
مالکیت می‌تواند به دو شکل متفاوت، یعنی مالکیت عینی و مالکیت منافع، بر اساس قوانین تعریف شود.
در مالکیت عینی، فردی سلطه و حقی عینی بر یک مال دارد و می‌تواند حقوق مالکیت خود را در مورد این مال اعمال کند.
"

حقوق مالکیت یکی از کامل‌ترین و غیرقابل تجاوز ترین حقوق مالی است.
به عنوان مثال، وقتی یک فرد، از طریق قرارداد خرید، یک زمین را تهیه می‌کند، به مالکیت مطلق این ملک می‌رسد و همچنین می‌تواند از منافع آن بهره‌برداری کند.
در نتیجه، مالکیت زمین، برتر از حقوق مالی است، از آنجا که نمی‌توانیم کسی را به عنوان مالک تشخیص دهیم مگر اینکه او حق استفاده از منافع آن ملک را داشته باشد.

با توجه به شرایط موجود، کسب و کارها مجبور به تنظیم قراردادهای اجاره نیاز دارند تا بتوانند از اموال و منافع دسترسی داشته باشند.
این قراردادها به شخص اجازه می‌دهند که از معاملاتی مثل اجاره یک خانه یا باغ بهره‌برداری کند، اما این به این معنی نیست که اشخاص متعاقباً صاحب این املاک می‌شوند.
به طور مثال، اجاره خانه به شخصی امکان استفاده از خانه را می‌دهد، اما صاحبیت خانه را ندارد و فقط بر منافع آن حق دارد، مثلاً استفاده از خانه جهت سکونت.
همچنین، اجاره باغی نیز به شخص اجازه می‌دهد که از منافع باغ استفاده کند و مثلاً میوه‌های باغ به وی تعلق می‌گیرد.

بنابراین، به سوالی که می‌پرسد "مالکیت منافع چیست؟" پاسخ می‌دهیم.
مالکیت منافع به این مفهوم است که یک فرد، حق مالکیت درباره منافع یک مال را دارد و می‌تواند حقوق مالکیت خود را نسبت به منافع آن مال اعمال کند.
این حقوق مالکیت ممکن است شامل امتیازهایی باشد که مالک آن‌همان فرد باشد یا نه.
در بخش‌های بعدی، تفاوت تملک منافع و حق انتفاع نیز را توضیح خواهیم داد.

اقسام منافع

در بخش قبل، توضیح داده شد که مفهوم مالکیت منافع به چه معناست.
به عبارت دیگر، افراد می‌توانند به عنوان صاحب یک مال فیزیکی باشند و از حقوق ملموس مربوط به آن بهره‌مند شوند (مال، مالکیتی که وجود مادی در دنیای واقعی و قابل لمس دارد مانند زمین، خانه، باغ و غیره) یا به عنوان صاحب منافع مال (منافع، مالی است که به علت ارتباط با مال فیزیکی بوجود می‌آید؛ مانند سکونت در خانه، کشاورزی در زمین و استفاده از محصولات باغی).

در اینجا، ما به بررسی انواع و اقسام منافع مالی که ناشی از مال هستند می‌پردازیم.
در تکمیل بحث درباره مفهوم "مالکیت منافع"، اهمیت دارد که به تفکیک و توجه به این اقسام منافع مالی نیز بپردازیم.
در این راستا، با استفاده از برچسب strong، به بررسی سؤالی می‌پردازیم که اقسام منافع چیست؟

تقسیم‌بندی نخست، به اقسام مختلف منافع شامل منافع متصل و منفصل مربوط می‌شود.

منافع متصل به مزایایی گفته می‌شود که به طور مستقیم به یک مال یا موجود مرتبط است و نمی‌توان آن را جدا کرد.
این منافع می‌توانند مثلاً افزایش ارزش اقتصادی یک ملک یا افزایش وزن یک حیوان باشد که به آن‌ها می‌توان به صورت منفعت متصل اشاره کرد.

منافع جداگانه به منافعی اطلاق می‌شود که به طور مادی یا حقوقی قابلیت جدا شدن از ذات مال را دارند.
به عنوان مثال، می‌توان محصولات و میوه هایی که در باغی تولید می‌شوند را جزو منافع جداگانه دانست.
این تقسیم‌بندی در مواقع انتقال یا لغو قرارداد، تأثیرات حقوقی مهمی دارد.

تقسیم بندی دوم، به ارائه اقسام مختلف از منافع در زمینه‌های طبیعی، مصنوعی و عهدی می‌پردازد.

در طبیعت، "منافع طبیعی" به مزایایی اشاره دارد که به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان، به وجود می آیند.
به عنوان مثال، رشد گیاهان و علف های خودرو در زمین، بخشی از این منافع طبیعی است که متعلق به مالکان زمین می‌شود.

می‌توانیم با استفاده از تلاش و دخالت فرد، منافع مصنوعی را ایجاد کنیم.
به عنوان مثال، با بذرکاری و توجه به زمین، محصولات کشاورزی و باغی را پرورش داده و آنها را برداشت کنیم.
این منافع، به عنوان مثال متعلق به مالک زمین است.

«منافع عهدی» به منافعی اطلاق می‌شود که به دنبال عقد و قراردادی که بین طرفین منعقد می‌شود، بوجود می‌آید.
به عنوان نمونه، زمانی که یک فرد با شخص دیگر توافقی برای می‌دانم زمین خود می‌بندد و در مقابل دریافت محصول، زمین خود را به فرد دیگر واگذار می‌کند، در این حالت منافعی بر اساس قرارداد بوجود می‌آید که به آنها تعلق می‌گیرد.

تفاوت مالکیت منافع و حق انتفاع

در بخش‌های قبل، توضیح داده شد که مالکیت منافع با مالکیت بر عین مال فرق دارد.
همان‌طور که ذکر شد، حداکثر سطح مالکیت همزمان مالکیت عین و منفعت مال است.
با این حال، گاهی افراد با انعقاد عقودی مانند اجاره، مالکیت منفعت مال خود را به دیگری منتقل می‌کنند.
در این صورت، مستاجر در طول دوره اجاره به مالک منافع آن مال تبدیل می‌شود و حقوق مالکانه در قبال آن را دارد.

با وجود این، مالکیت منافع با حق انتفاع به شکلی دیگری وجود دارد و هرچند آن دو دربارهٔ دعوی‌های ملموس صحبت می‌کنند، اما زمانی که تملک منافع و حق انتفاع تفاوتی مهم در قوانین حقوقی ایجاد می‌کند، در این قسمت قصد داریم به بررسی این تفاوت‌ها بپردازیم.
اما قبل از آن، باید توضیح دهیم که حق انتفاع چیست.
مفهوم حق انتفاع در ماده 40 قانون مدنی توضیح داده شده است که بر اساس آن، حق انتفاع به حقی گفته می‌شود که به وسیله آن، یک شخص می‌تواند از مال عینی که متعلق به دیگری است ویا مالکیت خاصی ندارد، استفاده کند.

بنابراین، یکی از اختلافات مهم و اساسی بین تملیک منافع و حق انتفاع این است که در حق انتفاع، که می تواند به شکل حق عمری، رقبی و سکنی باشد، شخص می تواند از منافع مالی که عین آن، ملک دیگری است، تنها بهره‌برداری کند؛ اما در مالکیت منفعت، شخص مالک منافعی می‌شود که عین آن، تعلق به دیگری است.

یکی از تفاوت‌های مهم بین تملک حق انتفاع و مالکیت منافع این است که در تملک حق انتفاع، هنگامی که حق انتفاع به یک فرد داده شده باشد، منافع ایجاد شده به صاحب حق انتفاع تعلق می‌گیرد نه به صاحب مالکیت اصلی.
به عنوان مثال، در صورت اجاره یک باغ به مدت یک سال، مستاجر صاحب حق انتفاع این باغ می‌شود و هرگونه منفعتی که در طول مدت اجاره در این ملک ایجاد شود، به مستاجر تعلق می‌گیرد.
بنابراین، پس از پایان دوره اجاره، مستاجر می‌تواند محصولات باغ را برداشت کرده و با خود ببرد، زیرا ایشان صاحب این منافع بوده است.

اما در مورد حق انتقاع، شخص دارنده حق، مالکیتی نسبت به عین یا منافع آن ملک ندارد و صرفاً به وی اذن داده شده تا از منافع آن استفاده کند.
به همین دلیل، اگر حق انتفاع یک باغ به یک فرد داده شده باشد، او تنها در طول همان مدت می تواند از منافع آن استفاده کند، اما مالک باغ نمی شود؛ لذا پس از پایان مدت، نمی تواند میوه های باغ را برداشت کرده و با خود ببرد، زیرا مالکیت عین و منافع باغ به مالک باغ تعلق دارد و نه دارنده حق انتفاع.