قیم کیست و شرایط آن

قیم کیست

طبق قوانین حقوقی، افرادی که به طور عمومی "محدود" نامیده می‌شوند، به معنای عدم توانایی در تصمیم‌گیری و انجام امور مالی و غیرمالی خود هستند.
این افراد باید یک فردی را به عنوان فرد حامی و کمک‌کننده در انجام این امور دستیابی داشته باشند.
افراد محدود به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند: افراد زیرسنا، افراد ناسالم عقلانی و افراد دیوانه.
گروه طبقه‌بندی شده به معنای افرادی که دسترسی به قدرت تصمیم‌گیری خود را در مسائل مالی و غیرمالی ندارند، توضیح داده میشود.

مقررات نصب قفل ، برای افرادی که مورد محدودیت قانون مدنی ماده 1218 قرار دارند، شامل نصب قفل دائمی و قفل موقت است.
این مقررات به شرح زیر است:

قسمت صغاری که ولی خاص ندارند، توجه بخشی از یک وظیفه است که در نظر گرفته می‌شود.
این وظیفه برای کامل شدن اهمیتمند همه قسمت‌های مختلف زندگی است که ویژگی خاصی را ندارند.

برای افرادی که دچار مشکلات روانی یا افرادی با روحیه غیرسالم هستند و مشکلات و نقصان آنها به زمان کودکی آنها برمی‌گردد و خاصیت خاصی ندارند، 2 درمان مناسب است.

3 برای افراد بی عقل و افراد ناشایست که دیوانگی یا عدم رشد آنها به زمان کودکیشان وابسته نباشد.

در صورتی که فرد محجور شده‌ای، یعنی پدر یا جد پدری ندارد، باید فردی با صلاحیت دیگر به عنوان ولی خاص او منصوب شود.
اگر پدر فوت کرده باشد، این وظیفه بر عهده جد پدری یا پدر بزرگ اوست.
و اگر جد پدری هم فوت کرده باشد و در وصیت حقوقی پدر یا جد پدری برای مراقبت و نمایندگی تعیین نشده باشد، دادگاه باید فردی را به عنوان قیم تعیین کند تا مراقبت و نمایندگی محجور را بر عهده بگیرد.
قیم به اوصاف قیم نامه نیز شناخته می‌شود.

شرایط قیم

بر اساس مفاد قانون مدنی، قیم مسئولیت مدیریت و اموال یک فرد محجور را بر عهده دارد و برای انجام این وظیفه باید شرایط خاصی داشته باشد.
طبق ماده ۱۱۹۲ قانون مدنی، در صورتی که فرد محجور مسلمان باشد، اجازه‌ی تعیین یک قیم غیرمسلمان برای او وجود ندارد.
همچنین، بر اساس ماده ۱۲۳۱ قانون مدنی، برخی افراد نمی‌توانند به عنوان قیم برای فرد محجور تعیین شوند.
این افراد شامل موارد زیر می‌شوند:

۱.
اشخاصی که خود در تحت ولایت یا قیمومت هستند.

۲ افرادی که به دلیل ارتکاب جرم یا یکی از پیامدهای زیر به اساس حکم قطعی محکوم شده اند: دزدی، خیانت در امانت ، تقلب ، سوء استفاده مالی ، آزار و اذیت جنسی یا تخلف اخلاقی ، جرم علیه کودکان ، ورشکستگی ناشی از تقصیر.

۳ نفر وجود دارند که در حالی که حکم ورشکستگی آنها صادر شده، هنوز فرآیند تصفیه ورشکستگی آنها انجام نشده است.

4 نفر که به عنوان شخصیت‌های فاسد و نافرمان اخلاق شناخته می‌شوند:

• یک شیاطین خوش‌تیپ که همیشه در کوره تاریکی‌های دنیا شناور است.
  
• یک بازیکن نامشروع که در جایی که باعث ضرر و زیان دیگران می‌شود، بازی می‌کند.
  
• یک خائن که در شب های بی‌آبرو غمها را به دل می‌پندارد.
  
• یک نماد فساد که با صورتی دو رویی مردم را متحیر و پریشان می‌سازد.
  

۵ نفر که خود یا اعضای نزدیک خانواده‌اش دعوا یک فرد را متوقف کرده باشند.

بنابراین، بدیهی است که شخصیتِ مربوطه باید همواره مستحق اعتماد باشد و بتواند با وجود شایستگی‌ها و قابلیت‌های اخلاقی لازم، به حمایت از افراد محروم کمک کند.

در صورتی که افراد خانواده دیگری قادر به قیمومت کردن فرد محجور شده نباشند، آنان دارای اولویت خواهند بود و دادگاه می تواند یک یا چند نفر از این افراد را به عنوان قیم تعیین کند.
براساس ماده 61 قانون امور حسبی، در صورتی که مادر محجور ازدواج دوباره نکرده باشد، اولویت قیمومت به او تعلق می‌گیرد: "پدر یا مادر محجور تا زمانی که همسر نداشته باشد، با داشتن صلاحیت قیمت از دیگران جلوتر است.
" همچنین در ماده بعدی آمده است: "در صورتی که زن محجور شود، همسر او با داشتن صلاحیت، اولویت دارد.
"

با توجه به تبصره ۱۲۵۱، در صورتی که یک زن بدون همسری، حتی اگر به عنوان مادر فرزانه حق قیمومیت تعیین شده باشد، ازدواج کند، باید در مدت یک ماه از تاریخ ازدواج، به دادستان منطقه اقامت خود یا نماینده او اطلاع دهد.
در این صورت، دادستان یا نماینده با توجه به وضعیت جدید زن، درخواست تعیین قیم جدید یا حضور ناظر را بررسی خواهد کرد.

وظایف قیم

پس از آشنایی با تعریفی مفصل از قیم و شناختن شرایط قیم، پیش می‌آید که سؤالی در ذهن مطرح شود: وظایف قیم چیست و چه تکالیفی درباره محجور بر عهده دارد.

۱.
بر اساس ماده ۱۲۳۵ قانون مدنی، وظیفه مواظبت از اموال و حقوق مالی افراد و نمایندگی قانونی آنها در تمام مسائل به عهده مولی شخص است.
این وظیفه قابلیت انجام وظایف غیرمالی نیز دارد.
به عنوان مثال در ماده ۸۵ قانون امور حسبی آمده است که ولی یا قیم می‌تواند به تشخیص خود، اجازه اشتغال به یک شغل یا حرفه را به محجور دهد و در این صورت لوازم مربوط به آن شغل یا حرفه نیز شامل اجازه است.

در جهت انجام وظایف مالی خود، بایستی هنگام نصب، فهرستی از اموال محجور خود را تهیه و به دادستان ارائه دهید.
ماده ۱۲۳۶ این قانون بیان می‌کند: "قیم مکلف است قبل از دخالت در امور مالی مولی، صورت‌جامعی از تمام دارایی‌های او را تهیه و یک نسخه از آن را با امضای خود به دادستانی که مولی در محدوده آن سکونت دارد ارسال نماید.
دادستان یا نماینده او باید در خصوص میزان دارایی‌های مولی لازم‌الاجرایی انجام دهد.
"مطابق با توانایی‌های مالی خود معدّه برداشت کرده و تحقیقات لازم را در خصوص میزان دارایی‌های مولی انجام دهد.
قیم در راستاي انجام وظایف مالی خود، باید با ارسال صورت‌جامع دارایی به دادستانی که مولی عليه در حوزه ساکن است، امانت‌داری از اموال محجور شده را انجام دهد.

۳ وظیفه دیگر قیم، تسلیم حساب تصدی خود به دادستان است که در ماده ۱۲۴۴ بیان شده است: "قیم باید حداقل یک بار در سال، حساب تصدی خود را به مدعی عموم یا نماینده او تسلیم کند.
در صورتی که در مدت یک ماه پس از تاریخ درخواست مدعی عموم، حساب خود را تسلیم نکند، می‌تواند بر اساس درخواست مدعی عموم اخراج شود.
"

۴ بلافاصله به وظائف مهمترین وظیفهٔ قیم اضافه می‌شود.
قیم مسئول پرداخت نفقهٔ افراد واجب النفقه تحت سرپرستی شخص محجور می‌باشد و باید هزینه‌های مرتبط با درمان شخص محجور را پرداخت کند.
بر اساس ماده ۸۲ قانون امور حسبی: "قیم باید هزینه‌های زندگی شخص محجور و اشخاص واجب النفقهٔ او و نیز هزینه‌های مربوط به درمان آنها را در بیمارستان یا مراکز دیگر و همچنین هزینه‌های مورد نیاز دیگر مانند هزینه‌های تربیت اطفال محجور را پرداخت کند و اگر شخص محجور دیوانه باشد، باید بسته به ضرورت، او را در خانه یا بیمارستان تحت درمان قرار دهد.
"توضیحات: در این متن از برجسته‌کردن با برچسب استفاده شده است.

همانطور که قبلا اشاره شد، وظایف غیر مالی نیز به همراه وظایف مالی در قوانین امور حسبی تعریف شده‌اند.
به عنوان مثال، ماده ۸۵ این قانون ذکر می‌کند: «قیم می‌تواند در صورت لزوم اجازه‌ی اشتغال به کار یا حرفه‌ای را به محجور بدهد و در این صورت اجازه‌ی موارد موردنظر نیز ارائه خواهد شد.
»

وظیفه‌های غیر مالی دیگر گارد محجور عبارتند از نظارت بر مصلحت و تلاش برای تربیت و تقویت وضعیت وی.
بر اساس ماده ۷۹ قانون امور حسبی: گارد باید با تلاش و اهتمام خاصی سعی نماید وظیفه‌های نظارت و بهبود وضعیت محجور را به انجام برساند و در امور وی، رعایت مصلحت را به عمل آورد.

۷ به علاوه قیم می تواند با اجازه پزشک، به مجنون اجازه دهد همسر را انتخاب کند یا درخواست طلاق از فرد مجنون را به دادگاه ارائه دهد.
این شرایط در ماده ۸۸ قانون امور حسبی توضیح داده شده است.
در صورتی که پزشک لازم بداند که ازدواج مجنون برایش ضروری است، با اجازه دادستان، قیم می تواند به مجنون اجازه ازدواج دهد و در صورت نیاز به طلاق همسر مجنون، با پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه، قیم مجوز طلاق را صادر می کند.

همچنین، قیم در صورتی که در انجام وظیفه‌ای خود توانایی کافی را از خود نشان ندهد، مسئول خسارتی خواهد بود که باعث تضرر و آسیب به مال و اموال محوله شده است.
ماده ۱۲۳۸ به شرح زیر است: "قیمی که نسبت به حفظ مال مولود عمل نکند، مسئول ضرر و زیانی است که از خسارت یا اتلاف آن مال به وجود می‌آید، به هر حال، حتی اگر خسارت یا اتلاف به دلیل تفریط یا تقصیر قیم نباشد.
"

نحوه درخواست تعیین و نصب قیم

قبل از پاسخگویی به این سوال که چگونه باید درخواست تعیین و نصب قیم را انجام دهیم، نگاهی به افرادی می‌اندازیم که می‌توانند برای تعیین و نصب قیم درخواست بدهند.

در صورت بروز یک وضعیت قانونی محجوریت، وظیفهٔ والدین بر عهده است تا از دادستان بخواهند ناظری (قیم) برای فرزندشان معین کند.
طبق ماده ۱۲۱۹ قانون مدنی: "هر یک از والدین مکلف است هنگامی که نیاز به تعیین ناظر (قیم) برای فرزندانشان وجود دارد، موضوع را به دادستان منطقه زندگی خود یا نماینده‌ای از او اطلاع داده و از او درخواست کند که اقدامات لازم را برای تعیین ناظر (قیم) انجام دهد.
" در صورتی که والدین وفات کرده باشند، این وظیفه بر عهدهٔ خانوادهٔ نزدیک او قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، طبق ماده ۵۵ از قانون امور حسبی، موظفیم که به دادستان شهرستان حوزه خود پس از آگاه شدن از وجود یک نیازمند کوچک که نیاز به تعیین قدر دارد، اطلاع دهیم.
این وظیفه بر عهده شهرداری، اداره آمار و ثبت احوال، ماموران این اداره، دهبان و بخشدار در هر مکان است.

"متقاضیان مذکور باید درخواست خود را به اداره سرپرستی در دادگاه محل اقامت محجور دهند و درخواست نصب قیم را ارائه کنند.
سپس بعد از بررسی و تأیید محجور بودن فرد، دادگاه برای نصب قیم تدابیر لازم را اتخاذ می‌کند.
"

این درخواست را باید همراه با مدارک زیر به دادسرا تحویل دهید.
در ادامه، یک نمونه درخواست تعیین قیمت برای محجور را مشاهده می‌کنید.

اینجا یک مثال از مدارک شناسایی مورد نیاز برای قیمت گذاری است که شامل شناسنامه و کارت ملی است.
مدارک شناسایی مورد نیاز برای قیمت گذاری شما شامل شناسنامه و کارت ملی است.

دو گواهی وجود دارد که نشان می‌دهد پدر یا جد پدری در حال حاضر محجور شده است.
این گواهی‌ها می‌تواند شامل گواهی فوت، شناسنامه باطل شده یا گواهی انحصار وراثت باشد.

در حقیقت، وجود سه مدرک شناسایی ضروری است که برای تأیید هویت فرد استفاده می‌شود.
این مدارک شامل کارت ملی و شناسنامه محجور می‌شود.
این مدارک اهمیت بسیاری در تأیید صحت و اعتبار هویت فرد دارند و در بسیاری از موارد مورد نیاز هستند.
در واقع، کارت ملی به عنوان یکی از مهمترین مدارک شناسایی فرد در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین، شناسنامه که شامل اطلاعات شخصی همچون نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد و جنسیت فرد می‌باشد، نیز مدرکی محجور و اساسی در تشخیص و هویت دادن فرد است.
بنابراین، حفظ و حفاظت از این مدارک بسیار حائز اهمیت است و بر خلاف آنچه فکر می‌کنید، مهمیتشان بیشتر از فقط یک تکه کاغذ است.
این مدارک هویتی فرد را تعریف می‌کنند و به عنوان ثابتی برای هرگونه تراکنش مالی و قانونی مورد نیاز می‌شوند.
بنابراین، حفظ و نگهداری این مدارک با گیجی و سهل انگاری همراه نباشد و به عنوان یک مسئولیت بزرگ مورد توجه قرار گیرد.

نحوه تعیین و نصب قیم

همانطور که اشاره شد، در صورتی که یک فرد محروم وجود داشته باشد، وظیفه والدین او است که از دادگاه بخواهند به او ناظر تعیین شود و در صورتی که آن‌ها در دسترس نباشند، این وظیفه به خویشاوندان و سپس شهرداری، اداره آمار و نهادهای مشابه واگذار می‌شود.
علاوه بر این، خود دادستان نیز می‌تواند از دادسرا بخواهد که برای فرد محروم ناظر معین کنند.

در صورتی که حجر فرد مورد نیاز برای دادگاه معتبر نباشد، ابتدا نیاز است تا درخواست حجر او مورد بررسی قرار گیرد و پس از تأیید، گواهی حجر صادر گردد.

سپس دادگاه بررسی‌های مرتبط با نصب قضات را انجام می‌دهد و می‌تواند یک یا چند فرد را که صالح تشخیص داده است، به سمت قضاوت منصوب کند.
فرد منتخب دادگاه می‌تواند منصوبه قضاوت را رد کند.
در صورت پذیرش این سمت، قاضی باید بلافاصله پس از اطلاع رسیدن، به انجام وظایف خود بپردازد.

در صورتی که قیم به هر دلیلی توانایی انجام وظایف خود را نداشته باشد، دادگاه می‌تواند او را از سمت خود عزل کند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، می‌توانید مقاله زیر را بخوانید:مقاله مرتبط: گفتگو درباره تأمین صلاحیت برای قیم‌ها