یکی از تنبیه‌های موجود در قوانین جرم اسلامی، در مواقعی که قتل یا جنایت عمدی بر روی جسم و جان افراد اتفاق می‌افتد و باعث از دست دادن جان یا صدمه به اعضا و اعضای قربی‌های مجنی علیه می‌شود، تعزیر قصاص است. این تعزیر تنها در صورت رضایت مجنی علیه یا نیابت اولیا بر مبنای تسویه و یا در مواردی که امکان اعمال تعزیر قصاص وجود نداشته باشد، به شکل دیه تحول خواهد یافت.

با توجه به اینکه قانونگذار در ماده 302 قانون مجازات اسلامی، بر مبنای شرع مقدس، شرط اعمال قصاص را برابری در دین و عقل می‌داند، پرسشی که به وجود می‌آید این است که قصاص مسلمان در برابر کافر به دلیل ناهمتناسبی در دین، به چه نحوی انجام خواهد شد؟ از آنجا که با در نظر گرفتن حکم شرعی و حکم قانونی در این مسئله، قصاص مسلمان در برابر کافر فقط در شرایط خاص ممکن است، آشنایی با قوانین مربوطه ضروری است.

در این مطلب قصد داریم درباره موضوع "قصاص مسلمان در برابر کافر" صحبت کنیم و سپس حکم شرعی و حکم قانونی مرتبط را توضیح دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.

آیا مسلمان در برابر کافر قصاص می شود

قبل از پاسخ به سؤالی که آیا مسلمان می‌تواند قصاص کافر شود یا خیر، باید درباره مفهوم قصاص، موارد سقوط قصاص، شرایط اعمال و تصمیم‌گیری‌های قاضی که به پرونده مربوطه می‌پردازد، صحبت کنیم. سپس می‌توانیم امکان قصاص مسلمان در برابر کافر را بررسی کرده و درباره آن بحث کنیم.

"قانون مجازات اسلامی، در ماده 14 خود انواع مجازات را پیش‌بینی نموده و آن‌ها را به چهار دسته حدود، قصاص، دیات و تعزیرات تقسیم می‌کند. طبق ماده 16 این قانون، «قصاص» به عنوان مجازات اصلی جرائم عمدی علیه نفس، اعضا و منافع، که در کتاب سوم این قانون ذکر شده، اعمال می‌شود."

با توجه به این بند، در توصیف تنبیه و شرایط صدور فتوای مربوط به آن، باید گفت که تنبیه اعمال می‌شود زمانی که فردی عمداً یک جرم جدی از نوعی مرتکب شود که به سلامتی و زندگی یا منافع بدنی فرد دیگری آسیب می‌رساند. هرکس که عمداً این نوع جرم را ارتکاب کند، بر اساس این بند مجازات تنبیه خواهد پذیرفت.

مجازات‌هایی که به صورت قصاص اعمال می‌شوند، شامل اقداماتی است که به منزله گرفتن جان افراد با اعدام یا ایجاد آسیب وارد به اعضا و منافع مجنی علیه به صورت قصاص عضو می‌باشد. در صورتی که وارد آوردن آسیب به صورت فیزیکی امکان‌پذیر نباشد، مجازات قصاص به دیه تبدیل می‌شود. همچنین، در شرایطی که مجنی علیه یا ولی دم او ترجیح می‌دهند به جای قصاص، به دیه مصالحه کنند.

قانون‌گذار در قانون مجازات اسلامی، در ماده ۳۰۱، شرایط ثبوت و تحقق مجازات قصاص را تعیین می‌کند. قصاص فقط در صورتی اثبات می‌شود که فرد متهم، پدر یا اجداد پدری مجنی علیه نباشد و مجنی علیه نیز با متهم در دین و عقل مساوی باشد. نکته: اگر مجنی علیه مسلمان باشد، عدم اسلامی متهم، جلوگیری از اجرای مجازات قصاص نمی‌شود.

بر اساس ماده مذکور، استفاده از قصاص در صورتی امکان پذیر است که مجنی علیه عاقل باشد، همچنین باید از لحاظ دینی با مرتکب جرم برابری داشته باشد. در صورتی که دین مجنی علیه با دین مرتکب برابر نباشد، مثلاً اگر مرتکب از لحاظ دینی برتر باشد یا اگر مرتکب قرابت خویشاوندی فرد مجنی علیه باشد، استفاده از قصاص نمی‌تواند صورت گیرد. اما وقتی دین مجنی علیه از مرتکب برتر باشد یا در مواردی که مرتکب کسی را کشته باشد که فرزند یا نسل بعدی او باشد، استفاده از قصاص مجاز است و جرم مرتکب ثابت خواهد شد.

البته، در مورد عدم برابری در دین، در شرایطی که فرد مذنب، مسلمان باشد و متهم، کافر مستأمن، ذمی یا معاهد، عدم برابری در دین اسلام، سبب عدم اجرای قصاص، در مورد فرد مسلمان می‌شود و قصاص فقط بر فرد مذنب، به خاطری که مسلمان است، اعمال خواهد شد. پس از این توضیحات، ممکن است سوالی پیش بیاید که کافر مستأمن، ذمی و معاهد چه کسانی هستند؟ به این سوال می‌توان گفت: "

معنای مستامن در اسلام به معنای داشتن امنیت در سرزمین اسلامی است. به عبارتی دیگر، مستامن به همان غیرمسلمانی اشاره دارد که وارد سرزمین اسلامی می‌شود و با مجوز و به دلایل قابل قبول دینی، در کشور اسلامی امن و پناه‌جویی است.

مفهوم معاهدات، این است که شخص کافر یا غیرمسلمان، با مسلمانان قرارداد و توافقی داشته باشد، به امید بوجود آوردن اسلام در وی. از این رو، در سرزمین‌های اسلامی، او از امنیت و حفاظت برخوردار است، طبق آزادی که توسط معاهدات به او تعلق می‌گیرد. مانند مستمندان می‌باشد، معاهدات همانند پیمانی است که به علت آن، در خاک اسلامی، حقوق و حفاظتی وجود دارد. واجب است که در ابعاد دینی نیز به آن پایبند شود.

معنی "ذمی" به کسانی اطلاق می‌شود که از اهل کتاب هستند، به عبارت دیگر یهودیان و مسیحیان، زرتشتیان و صابئین. آن‌ها به دلیل قرارداد و توافقی که با آنها بسته شده است، در سرزمینی که متعلق به مسلمانان است، حق حمایت و محافظت دارند و در برابر هرگونه حمله از سوی دیگران به کشور مورد نظر، مصون و پناه جویی می‌کنند.

حکم شرعی قصاص مسلمان در برابر کافر

پس از ارزیابی امکان اجرای عقاب بر مذهب‌دار در مقابل کافر، که در قسمت قبل انجام شد، هدف از این قسمت از مقاله آمده است که فتوای شرعی درباره این موضوع را بیان کرده و توضیح دهد که آیا دین مقدس درباره موضوع عقاب بر مذهب‌دار در مقابل کافر در صورتی که یک جنایت قصدی توسط فرد مذهب‌دار صورت پذیرد، چه تصمیمی می‌گیرد.

مطلبی درباره حقوق قتل و قصاص در اسلام می خوانم. برخی از فقها و مشاهیر حقوقی معتقدند که مسلمانان در هیچ شرایطی مجاز به قتل عمدی کافر نیستند و قصاص از آنان نمی گیرند. برای توجیه این موضوع از آیه "لَن یَجْعَلَ اللَّـهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً" استفاده می شود، که به معنای این است که خداوند برای کافران راهی در برابر مسلمانان قرار نمی دهد. با توجه به این آیه، برخی از فقها معتقدند که اولیاء دم کافر حق قصاص از مجرمان مسلمان را ندارند. در حقیقت، این نگرش با اصل "لا ضرر و لا ضرار في الإسلام" و عدالت اسلامی در تناقض است. این موضوع باعث تشکیک در صلاحیت اسلام به عنوان یک دین عدالت طلب می شود.

مواقعی وجود دارد که میزان شموخی و اجرایی ضوابط دینی در برخی از مسائل مشخص نباشد، در این صورت، باید به قرآن متوجه شد. در آیه 31 سوره اسرا، خداوند می‌فرماید: "هر کس که بی‌عدلی کشته شود، ما وارث او را حجت قرار دادیم". همچنین در ماده 32 سوره مائده قرآن می‌فرماید: "هر کس که یک جان را بی‌عدلی بکشد، تماماً استهلاک و فساد در زمین را بوجود آورده است، و گویا همه مردم را کشته است".

بر مبنای آیات قرآن، خداوند در هیچ مکان، کسی را که کافر است، مجاز به قتل نمی‌داند. حتی اگر این شخص از نظر دینی، کمتر از شما رتبه داشته باشد، به عنوان مثال یک مسلمان. در پاسخ به سؤال آیا شرع قتل کافر توسط یک مسلمان را تأیید می‌کند یا خیر، باید گفت که بر اساس قرآن، شرع همچنان با اصل برابری و رعایت عدالت موافق است و جان انسان‌ها، بدون توجه به دین آنان، مورد احترام است.

طبق آیات قرآن کریم، امام علی (علیه السلام) نیز در نامه 53 نهج البلاغه می فرمایند: "ظلم به یک کافر که در تملق و آزار مسلمانان سعی نکند، حرام است." به این معنا که هیچ مسلمانی اجازه ندارد به طور عمدی یک کافر را مورد آزار قرار دهد، مگر اینکه کافر در تلاش برای آزار مسلمانان باشد. در صورت ارتکاب این عمل، شخص مسلمان مسئول قیام به عمل خواهد بود. در ادامه این مقاله، در خصوص حکم قانونی قصاص در اسلام برای مسلمانان در برابر کافران، توضیح خواهیم داد.

حکم قانونی قصاص مسلمان در برابر کافر

در بخش‌های قبلی توضیح دادیم که امکان قصاص مسلمان در مقابل کافر وجود دارد و حکم شرعی این مسئله را نیز بیان کردیم. اکنون، در این قسمت از مقاله قصد داریم استدلال حقوقی درباره قصاص مسلمان در برابر کافر را ارائه دهیم. به این ترتیب، قصاص مسلمان در برابر کافر از دو جنبه، یعنی اسلامی و قانونی قابل بررسی است. در جنبه اسلامی، بر اساس حکم شرعی قابل دفاع است و از جنبه قانونی نیز بر اساس قانون مجازات اسلامی بحث می‌شود. از این رو، به لحاظ شرعی و قانونی، قصاص مسلمان در برابر کافر در اسلام امکان‌پذیر است و متناسب با حکم شرعی و قانون مجازات اسلامی می‌باشد.