در بین انواع مقرراتی که در مراجع قضایی مانند دادسراها صادر می‌شود، یکی از مهم‌ترین آنها، تدابیر بازداشتی است. این تدابیر باعث می‌شود که آزادی متهم پرونده قبل از بررسی و اثبات جرم و صدور حکم مجازات، سلب شود. با این حال، در دو حالت می‌توان بازداشت را به تعویق انداخت؛ اولی این است که ضمانت را ارائه کنید و با صدور مقرره ضمانت، بازداشت را به تعویق بیاندازید، و دومی این است که شخص ضمانت‌دهنده را از طرف متهم معرفی کنید و با صدور مقرره امانت، بازداشت را به تعویق بیاندازید.

در صورتی که فرد متهم بتواند یک شخص کفیل قابل قبول تعیین کند، می توان قرار کفالت را صادر کرد و فرد متهم دیگر نیاز به بازداشت نخواهد داشت. اما باید توجه داشت که صدور قرار کفالت شرایط و ضوابط خاص خود را دارد و تنها در صورتی که این ضوابط رعایت شوند و شرایط لازم برای صدور آن فراهم باشند، می توان از مزایای آن بهره مند شد.

در این مقاله، قصد داریم درباره مفهوم "قرار کفالت" صحبت کنیم. قرار کفالت چیست؟ انواع مختلفی از قرار کفالت وجود دارد و در قانون جدید قواعدی برای قرار کفالت کیفری تعریف شده است. علاوه بر این، در این مقاله به بحث درباره قرار قبولی کفالت، مبلغ وجه الکفاله و ویژگی‌های کفیل نیز خواهیم پرداخت.

قرار کفالت چیست

به سؤالی که درباره مفهوم "کفالت" می‌پرسند، می‌توان گفت در صورت اتفاق افتادن یک جرم و تحت تعقیب قرار گرفتن فرد یا اشخاصی به عنوان متهم، ممکن است یکی از انواع قرارهای تامین صادر شود. این قرارها به منظور جلوگیری از فرار متهم یا به منظور حفاظت از حقوق زیان دیده از جرم، تا زمان تکمیل تحقیقات صادر می‌شود. از تگ‌های html مانند قوی و تاکید در این متن استفاده شده است.

با توجه به نوع جرمی که متهم ارتکاب کرده است و شرایطی که در پرونده وجود دارد، یکی از انواع قرارهای تامین صادر شده در دادسرا، قرار کفالت است که توسط بازپرس پرونده صادر می‌شود و با توجه به مصلحت اندیشی او تعیین می‌شود. این نوع قرار در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری تحت عنوان «اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله» ذکر شده است.

با این توافق، فرد متهم یک شخص ثالث را به عنوان کفیل، به بازپرس معرفی می کند تا این شخص با وجه الکفاله متعهد شود که در صورت لزوم، متهم را به مرجع قضایی تحویل دهد و در غیر این صورت، مبلغ وجه الکفاله متعلقه در قرار کفالت را پرداخت کند.

انواع قرار کفالت

در بخش قبل، توضیح داده شد که قرار کفالت یعنی چی و چه کسی مجاز به امضای آن است. در این قسمت از مقاله، به یکی از سؤالات متداول درباره قرار کفالت پاسخ خواهیم داد؛ به عبارتی که انواع قرار کفالت صادره برای متهم، طبق قانون آیین دادرسی کیفری جدید چه هست؟

قرار کفالت کیفری در قانون جدید

قانون جدید آیین دادرسی کیفری، که در سال ۱۳۹۲ تصویب شد، به منظور تدوین مجموعه‌ای از قوانین و مقررات ویژه با هدف تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری، تعقیب جرم، تحقیقات ابتدایی، راه‌حل صلح بین طرفین، روند رسیدگی به پرونده‌ها، فعالیت میانجیگران، صدور حکم، روند اعتراض به رای‌ها، اجرای حکم و رعایت حقوق متهمان و جامعه، واگذار شده است.این قانون معیارهای کلیدی را برای دستیابی به عدالت در فرایند کیفری تعیین می‌کند و در خدمت حفظ امنیت و نظم اجتماعی قرار می‌گیرد.

موضوعی که در نظر گرفته می شود، درباره "وضعیت قرارات کیفری و شرایط صدور آنها در قانون جدید" است. بنابراین، در این قسمت قصد داریم بررسی کنیم که قرارات کیفری چگونه در قانون جدید تعریف شده اند و در چه شرایط و زمانی صادر می شوند. از اینرو، برای انجام این بررسی، مورد توجه قرار داده شده است تا ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری جدید و خصوصاً اصل و تبصره یک و سه آن به بحث بپردازیم.

مطابق با ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری جدید، در پاسخ به این سؤال که وضعیت قرار کفالت کیفری در قانون جدید چگونه است، باید اشاره کرد که قرار کفالت کیفری در قانون جدید برای تضمین حقوق قربانی و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم اصدا می‌گردد و باعث آزادی موقت متهم تا زمان تعیین پرونده می‌شود.

همچنین، پاسخ به سؤالی که در مورد فرآیند صدور قرار کفالت کیفری در قوانین جدید وجود دارد، به شرح زیر است: ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری، تبصره یک و سه، تعیین می‌کند که در صورتی که متهم، تعهدی مانند قرار التزام به حضور با تعیین وجه مالی، قرار التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با قول شرف، قرار التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با تعیین وجه مالی، یا قرار التزام به معرفی خود به طور هفتگی یا ماهانه به مرجع قضائی یا انتظامی با تعیین وجه مالی، را نپذیرد و به شکلی دیگر امکان تأمین حقوق ضمانت شده را نداشته باشد، قرار کفالت کیفری صادر می‌شود.

قرار قبولی کفالت چیست

هنگامی که در دادگاه برای متهم پرونده، قرار کفالت صادر می‌شود، متهم باید شخصی که به عنوان کفیل انتخاب می‌کند را به دادگاه معرفی کند. سپس کفیل بر اساس شرایط قانونی بررسی می‌شود و اگر شرایط قانونی را داشته باشد، بازپرس قرار قبولی کفالت را صادر می‌کند. قانون آیین دادرسی کیفری در ماده ۲۲۳ درباره این موضوع تعییناتی دارد.

"بازجو درباره قبول وثیقه یا کفالت، قراری را صادر می‌کند و بعد از امضا کفیل یا وثیقه‌گذار، خود نیز آن را امضا می‌کند و با درخواست کفیل یا وثیقه‌گذار، تصویر قرار را به آنان ارائه می‌دهد. با توجه به این ماده، به سوال 'قرار قبولی کفالت چیست؟' می‌توان گفت؛"

ملبغ وجه الکفاله

هنگامی که پس از ارائه یک میثاق کفالت، یک فرد به عنوان کفیل به دادگاه ارائه می‌شود، وی بایستی تعهد کند که متهم در زمان مقرر در مرکز قضایی حاضر خواهد شد. در صورتی که پس از گذشت مدت مقرر، متهم در محل قضایی حاضر نشود، کفیل می بایست مبلغ مشخص شده به عنوان مبلغ وثیقه در میثاق کفالت را پرداخت کند.

به طور کلی، وجه الکفاله یک تضمین است که مبلغ آن توسط قاضی در قرار کفالت برای آزادی متهم تعیین می‌شود. یکی از سوالات مشروع است، چقدر وجه الکفاله تعیین می‌شود و بر اساس چه مبنایی انجام می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال، به ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه می‌شود. این ماده بیان می‌کند: «وجه الکفاله باید مبلغی مناسب و قابل قبول باشد که در نظر می‌گیرد شرایط اقتصادی متهم و همچنین جرم انجام شده و خطور جرم».

"برای اینکه کسی قادر به تشکیل وثیقه برای متهم شود، باید ویژگی‌هایی را که در قانون به عنوان ویژگی‌های مورد نیاز برای تشکیل وثیقه تعیین شده است، داشته باشد. در این قسمت از مقاله قصد داریم دربارهٔ ویژگی‌های لازم برای تشکیل وثیقه صحبت کنیم. این ویژگی‌ها به شرح زیر هستند و تنها با داشتن آن‌ها، می‌توان تصمیم اصولی برای قبول وثیقه را صادر کرد:" کفیل باید: 1. توانایی مالی داشته باشد. توانایی کفیل در تامین مبلغ وثیقه برای دفاع از متهم به عنوان یکی از ویژگی‌های کلیدی است. 2. ارتباط قوی با متهم داشته باشد. وجود ارتباط نزدیک و اعتماد بین کفیل و متهم برای تامین حضور و حسن اخلاق در دادگاه ضروری است. 3. قرارداد کتبی با متهم در تشکیل وثیقه داشته باشد. برای جلوگیری از هر گونه ابهام و ناسازگاری در مورد شرایط وثیقه، قرارداد کتبی بین کفیل و متهم لازم است. 4. اعتماد مردم و جوامع اطراف را به خود جلب کند. اعتماد عمومی به کفیل، به‌عنوان شخص قابل اعتماد و مسئول، انعکاسی از ویژگی‌های او است. 5. هیچ تعارض منافعی با پرونده متهم نداشته باشد. کفیل باید هر گونه تعارض منافع محتمل در پرونده متهم را به‌طور صادقانه اعلام کند. احراز وجود این ویژگی‌ها، شرط لازم برای اصولی قبول وثیقه است.