خلاصه مقاله
در این مقاله به توضیح در مورد صلاحیت طبیعی و نسبی دادگاه می‌پردازیم.
صلاحیت ضروری برای رسیدگی به دعواها از نوع ذاتی و محلی است.
اگر دادگاه هر دوی این صلاحیت‌ها را نداشته باشد، قادر به رسیدگی به دعوا نخواهد بود.
در این حالت، دادگاه باید خود تصمیم‌گیری کرده و پرونده را به مرجع دارای صلاحیت منتقل کند.
موانع رسیدگی به دعوا می‌تواند شامل عدم صلاحیت دادگاه باشد.
در صورتی که دادگاه از لحاظ ذاتی یا نسبی قابلیت رسیدگی به دعوا را نداشته باشد، می‌توان به عدم صلاحیت محلی یا ذاتی دادگاه اشاره کرد.
همچنین، اگر دادگاه خود را صالح به رسیدگی نداند، بدون نیاز به ارائه عدم صلاحیت محلی یا ذاتی، باید برای صدور قرار عدم صلاحیت اقدام کند.
در نهایت، قوانین و مقررات حاکم بر دادرسی، اصولی را برای تعیین صلاحیت محلی دادگاه‌ها تعیین می‌کنند.
یکی از مواردی که در حقوق دادرسی به آن اشاره می‌شود، مربوط به مسئله "توانمندی" دادگاه است.
طبق قوانین حقوق دادرسی مدنی، وقتی یک دادگاه برای بررسی یک دعوا اقدام می‌کند، باید دارای دو نوع توانمندی باشد: توانمندی "ذاتی" و توانمندی "محلی".
استفاده از تگ‌های قوی و کج در این متن درست است.
مفهوم "صلاحیت" دادگاه به دو روش است که شامل صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی می‌شود.
صلاحیت ذاتی، به معنای دادگاهی است که قادر به بررسی دعاوی مختلف بوده و صلاحیت مورد نیاز برای موضوع، نوع و درجه دعوا را داشته باشد.
صلاحیت محلی، به معنای این است که دادگاه فقط به دعاویی که با قلمرو منطقه مرتبط هستند، رسیدگی نماید.
اگر دادگاه مربوطه صلاحیت لازم برای بررسی دعوای مطرح شده را نداشته باشد، برطبق قوانین باید اقدام به ابطال صلاحیت نماید و پرونده را به دادگاه مختصص ارجاع دهد.
در غیر این صورت، تصمیم دادگاه در مرحله بالاتر از طریق نقض مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
با توجه به اهمیتی که به صلاحیت دادگاه و احتمال نقض رای می‌دهیم، در این مقاله قصد داریم درباره صلاحیت ذاتی و محلی دادگاه صحبت کنیم و سپس به سؤال "چه معنایی دارد که یک قرار عدم صلاحیت صادر شود؟" پاسخ دهیم.
صلاحیت ذاتی و نسبی دادگاه
پیش از پاسخ به این سوال، باید درباره مفهوم "صلاحیت دادگاه" صحبت کنیم.
در آیین دادرسی، مبحث صلاحیت ذاتی و نسبی دادگاه مطرح می‌شود.
طبق قوانین آیین دادرسی مدنی، یک دادگاه برای رسیدگی به دعوایی باید دو نوع صلاحیت را داشته باشد: صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی.
صلاحیت ذاتی دادگاه، به معنای توانایی و صلاحیت دادگاه در رسیدگی و صدور حکم درباره موضوع خاصی است.
این صلاحیت به عوامل مانند نوع و ماهیت دعوا، چگونگی وجود و شخصیت طرفین و دلایل قانونی مرتبط با آن مربوط می‌شود.
صلاحیت محلی دادگاه، متعلق به مکان قرارگیری دعوا است.
یعنی دادگاهی که در محل واقعی دعوا مستقر باشد، صلاحیت محلی برای رسیدگی به آن دعوا را دارد.
بنابراین، قرار عدم صلاحیت صادر شده به معنای عدم صلاحیت دادگاه در برخورد با موضوع یا مکان مورد اختلاف است.
استناد به قوانین و ضوابط مربوطه، دادگاه در این موارد مجاز به صدور حکم نیست و موضوع به دادگاه دیگری ارجاع خواهد شد.
"صلاحیت ذاتی دادگاه" به معنای توانایی دادگاه در رسیدگی به دعاوی به شیوه‌ای که با نوع و درجهٔ آن سازگار است، می‌باشد.
به‌عبارتی دیگر، تعیین صلاحیت بسته به شغل یا مسئولیت دادگاه بر عهده دارد.
به‌عنوان مثال، جرائم نظامی تنها در دادگاه‌های نظامی مورد بررسی قرار می‌گیرند و دعاوی خانوادگی فقط در دادگاه خانواده پیگیری می‌شوند.
همچنین، جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه یا افساد فی‌الارض در دادگاه انقلاب مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
قوانین و مقررات حاکم بر دادرسی، اصولی را برای تقسیم وظایف و صلاحیت محلی دادگاه‌ها تعیین می‌کنند.
مبنای اصل صلاحیت محلی، قائم می‌شود به این صورت که دادگاه تنها می‌تواند در دعاوی مربوط به قلمرو محلی خود واکنش نشان دهد و آن‌ها را بررسی کند.
به عنوان نمونه، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعوا باید در محل اقامت خوانده تقدیم شود و به همین دلیل، دادگاه محل اقامت خوانده صلاحیت محلی را برای رسیدگی به دعوا دارد.
همچنین، بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاهی که جرمی در آن منطقه رخ داده است، صلاحیت محلی را برای بررسی و رسیدگی به جرم دارد.
پس از توضیح در مورد صلاحیت طبیعی و نسبی دادگاه، در اینجا به سوالی خواهیم پرداخت که چه معنایی را در بر دارد که یک قرار عدم صلاحیت صادر شده باشد.
قرار عدم صلاحیت صادر شد یعنی چه
توجه: در بخشی قبل، صحبت کردیم و توضیح دادیم که تفاوت صلاحیت ذاتی و نسبی دادگاه چیست؟ حالا می‌خواهیم به سوالی که اینکه "قرار عدم صلاحیت صادر شد یعنی چه؟" را بررسی کنیم و همچنین ببینیم در چه شرایطی دادگاه قرار عدم صلاحیت را به اجرا می‌گذارد.
متوجه: در بخش قبل، با استفاده از تگ‌های HTML شامل تگ ، تگ به تشریح صلاحیت ذاتی و نسبی دادگاه پرداختیم.
حال در این قسمت، به سوال پرسیده شده "قرار عدم صلاحیت صادر شد یعنی چه؟" و همچنین در چه مواقعی دادگاه قرار عدم صلاحیت را اعمال می‌کند، پاسخ می‌دهیم.
همان‌طور که ذکر شد، برای رسیدگی به یک دعوا، دادگاه باید صلاحیت‌های مورد نیاز را داشته باشد.
این صلاحیت‌ها می‌توانند صلاحیت ذاتی و صلاحیت مکانی باشند.
در صورت عدم داشتن هر دوی این صلاحیت‌ها، دادگاه قادر به رسیدگی به دعوا نخواهد بود.
در وضعیتی که دادگاه، صلاحیت ذاتی یا محلی برای رسیدگی به دعوا را نداشته باشد، باید خود دادگاه درخصوص عدم صلاحیت تصمیم‌گیری کرده و پرونده را به مرجع دارای صلاحیت منتقل کند.
به علاوه، طبق ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از موانع رسیدگی به دعوا، این است که «.
.
.
دادگاه صلاحیت نداشته باشد.
.
.
».
توجه: در این متن از تگ‌های HTML مانند و استفاده شده است.
در این شرایط، هنگامی که خواننده متوجه می‌شود که دادگاه از لحاظ ذاتی یا نسبی قابلیت رسیدگی به دعوا را ندارد، او می‌تواند علاوه بر پاسخ به ماهیت دعوا، عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی دادگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد و البته خواننده باید تا پایان اولین جلسه دادگاه، عدم صلاحیت را مطرح کند، مگر اینکه عدم صلاحیت بعداً به وجود آید.
به علاوه، در صورتی که دادگاه خود را صالح به رسیدگی نداند، بدون نیاز به ارائه عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی، باید برای صدور قرار عدم صلاحیت اقدام کند.
حال در صورتی که دادگاه تشخیص دهد یا طرف مقابل خواهان شود، قرار عدم صلاحیت صادر می‌شود.
در این صورت دادگاه موظف است با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده را به یک دادگاه صلاحیت دار ارسال کند و دادگاهی که پرونده به آن ارجاع شده، ملزم به بیان نظر خود درباره صلاحیت خود است.
اگر دادگاه مرجوع ادعای عدم صلاحیت را قبول نکند، پرونده برای حل اختلاف به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود و در صورتی که اختلاف مربوط به صلاحیت بین دو دادگاه دو استان باشد، دیوان عالی کشور به عنوان مرجع حل اختلاف صلاحیت تعیین خواهد شد.
سوالات پر تکرار
- پس از توضیح در مورد صلاحیت طبیعی و نسبی دادگاه، به سوالی خواهیم پرداخت که چه معنایی را در بر دارد که یک قرار عدم صلاحیت صادر شده باشد.
همان‌طور که ذکر شد، برای رسیدگی به یک دعوا، دادگاه باید صلاحیت‌های مورد نیاز را داشته باشد.
این صلاحیت‌ها می‌توانند صلاحیت ذاتی و صلاحیت مکانی باشند.
در صورت عدم داشتن هر دوی این صلاحیت‌ها، دادگاه قادر به رسیدگی به دعوا نخواهد بود.
در وضعیتی که دادگاه، صلاحیت ذاتی یا محلی برای رسیدگی به دعوا را نداشته باشد، باید خود دادگاه درخصوص عدم صلاحیت تصمیم‌گیری کرده و پرونده را به مرجع دارای صلاحیت منتقل کند.
به علاوه، طبق ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از موانع رسیدگی به دعوا، این است که "دادگاه صلاحیت نداشته باشد".
توجه: در این متن از تگ‌های HTML مانند و استفاده شده است.
در این شرایط، هنگامی که خواننده متوجه می‌شود که دادگاه از لحاظ ذاتی یا نسبی قابلیت رسیدگی به دعوا را ندارد، او می‌تواند علاوه بر پاسخ به ماهیت دعوا، عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی دادگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد و البته خواننده باید تا پایان اولین جلسه دادگاه، عدم صلاحیت را مطرح کند، مگر اینکه عدم صلاحیت بعداً به وجود آید.
به علاوه، در صورتی که دادگاه خود را صالح به رسیدگی نداند، بدون نیاز به ارائه عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی، باید برای صدور قرار عدم صلاحیت اقدام کند.
مفهوم "صلاحیت" دادگاه به دو روش است که شامل صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی می‌شود.
صلاحیت ذاتی، به معنای دادگاهی است که قادر به بررسی دعاوی مختلف بوده و صلاحیت مورد نیاز برای موضوع، نوع و درجه دعوا را داشته باشد.
صلاحیت محلی، به معنای این است که دادگاه فقط به دعاویی که با قلمرو منطقه مرتبط هستند، رسیدگی نماید.
اگر دادگاه مربوطه صلاحیت لازم برای بررسی دعوای مطرح شده را نداشته باشد، برطبق قوانین باید اقدام به ابطال صلاحیت نماید و پرونده را به دادگاه مختصص ارجاع دهد.
در غیر این صورت، تصمیم دادگاه در مرحله بالاتر از طریق نقض مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
قوانین و مقررات حاکم بر دادرسی، اصولی را برای تقسیم وظایف و صلاحیت محلی دادگاه‌ها تعیین می‌کنند.
مبنای اصل صلاحیت محلی، قائم می‌شود به این صورت که دادگاه تنها می‌تواند در دعاوی مربوط به قلمرو محلی خود واکنش نشان دهد و آن‌ها را بررسی کند.
به عنوان نمونه، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعوا باید در محل اقامت خوانده تقدیم شود و به همین دلیل، دادگاه محل اقامت خوانده صلاحیت محلی را برای رسیدگی به دعوا دارد.
همچنین، بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاهی که جرمی در آن منطقه رخ داده است، صلاحیت محلی را برای بررسی و رسیدگی به جرم دارد.
نتیجه گیری
پس از توضیح در مورد صلاحیت طبیعی و نسبی دادگاه، به سوالی خواهیم پرداخت که چه معنایی را در بر دارد که یک قرار عدم صلاحیت صادر شده باشد.
همان‌طور که ذکر شد، برای رسیدگی به یک دعوا، دادگاه باید صلاحیت‌های مورد نیاز را داشته باشد.
این صلاحیت‌ها می‌توانند صلاحیت ذاتی و صلاحیت مکانی باشند.
در صورت عدم داشتن هر دوی این صلاحیت‌ها، دادگاه قادر به رسیدگی به دعوا نخواهد بود.
در وضعیتی که دادگاه، صلاحیت ذاتی یا محلی برای رسیدگی به دعوا را نداشته باشد، باید خود دادگاه درخصوص عدم صلاحیت تصمیم‌گیری کرده و پرونده را به مرجع دارای صلاحیت منتقل کند.
به علاوه، طبق ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از موانع رسیدگی به دعوا، این است که "دادگاه صلاحیت نداشته باشد".
توجه: در این متن از تگ‌های HTML مانند و استفاده شده است.
در این شرایط، هنگامی که خواننده متوجه می‌شود که دادگاه از لحاظ ذاتی یا نسبی قابلیت رسیدگی به دعوا را ندارد، او می‌تواند علاوه بر پاسخ به ماهیت دعوا، عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی دادگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد و البته خواننده باید تا پایان اولین جلسه دادگاه، عدم صلاحیت را مطرح کند، مگر اینکه عدم صلاحیت بعداً به وجود آید.
به علاوه، در صورتی که دادگاه خود را صالح به رسیدگی نداند، بدون نیاز به ارائه عدم صلاحیت محلی یا عدم صلاحیت ذاتی، باید برای صدور قرار عدم صلاحیت اقدام کند.
مفهوم "صلاحیت" دادگاه به دو روش است که شامل صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی می‌شود.
صلاحیت ذاتی، به معنای دادگاهی است که قادر به بررسی دعاوی مختلف بوده و صلاحیت مورد نیاز برای موضوع، نوع و درجه دعوا را داشته باشد.
صلاحیت محلی، به معنای این است که دادگاه فقط به دعاویی که با قلمرو منطقه مرتبط هستند، رسیدگی نماید.
اگر دادگاه مربوطه صلاحیت لازم برای بررسی دعوای مطرح شده را نداشته باشد، برطبق قوانین باید اقدام به ابطال صلاحیت نماید و پرونده را به دادگاه مختصص ارجاع دهد.
در غیر این صورت، تصمیم دادگاه در مرحله بالاتر از طریق نقض مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
قوانین و مقررات حاکم بر دادرسی، اصولی را برای تقسیم وظایف و صلاحیت محلی دادگاه‌ها تعیین می‌کنند.
مبنای اصل صلاحیت محلی، قائم می‌شود به این صورت که دادگاه تنها می‌تواند در دعاوی مربوط به قلمرو محلی خود واکنش نشان دهد و آن‌ها را بررسی کند.
به عنوان نمونه، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعوا باید در محل اقامت خوانده تقدیم شود و به همین دلیل، دادگاه محل اقامت خوانده صلاحیت محلی را برای رسیدگی به دعوا دارد.
همچنین، بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاهی که جرمی در آن منطقه رخ داده است، صلاحیت محلی را برای بررسی و رسیدگی به جرم دارد.