"طبق قانون‌هایی که توسط دادگاه‌ها صادر می‌شود، پرونده به بخش حکم و قرار تقسیم می‌شود. این بخش عبارت است از تصمیماتی که توسط دادگاه یا دادسرا اتخاذ می‌شود و به آن‌ها قرار می‌گویند. هنگامی که یک جرم مشخص می‌شود، ابتدا پرونده به دادسرا ارسال می‌شود تا برای تحقیقات و بررسی‌های اولیه استفاده شود و پس از اتهام متهم، دادسرا پرونده را به دادگاه ارسال می‌کند. اما در برخی موارد، دادسرا به دلیلی فرد را به‌عنوان مجرم شناخته نمی‌کند یا شاکی منصرف می‌شود و در نهایت، قرارهای مختلفی در پایان رسیدگی یا در طول رسیدگی به پرونده و انجام تحقیقات صادر می‌کند. یکی از این قرارها، قرار عدم دسترسی متهم یا وکیل وی به اوراق و مدارک پرونده است که در شرایط خاصی به افراد صادر می‌شود. قانونگذار در قانون آیین دادرسی کیفری به این قرار و شرایط صدور آن پرداخته است. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی شرایط صدور قرار عدم دسترسی متهم یا وکیل به اوراق، اسناد و مدارک پرونده و نحوه صدور این قرار بپردازیم."

موارد صدور قرار عدم دسترسی متهم یا وکیل او به اوراق ، اسناد و مدارک پرونده

برای پاسخ به این سؤال که چه شرایطی منجر به صدور قرار عدم دسترسی به اوراق و اسناد متهم می‌شود، باید توضیح دهیم که طبق ماده ۱۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس می‌تواند در شرایط زیر قرار عدم دسترسی را صادر نماید: ۱- در صورتی که بازپرس به دلیل کشف حقیقت، لزوم مطالعه یا دسترسی به تمام یا بخشی از اوراق، اسناد یا مدارک پرونده را می‌بیند، می‌تواند قرار عدم دسترسی متهم یا وکیل او به اسناد و مدارک پرونده را صادر کند و آنها را به طرفین ابلاغ کند. ۲- همچنین، در صورتی که جرایم موجود در پرونده نسبت به امنیت داخلی یا خارجی کشور باشد، می‌توان قرار عدم دسترسی به متهم یا وکیل او را صادر کرد. ۳- در صورتی که موضوع پرونده به نقض عفت مرتبط باشد، بازپرس می‌تواند متهم و وکیل او را از دسترسی به اوراق و مدارک منع کند. ۴- در جرایمی که با مجازات سلب حیات و حبس ابد همراه هستند، بازپرس دارای اختیار است تا قرار عدم دسترسی متهم و وکیل او به اوراق و مدارک پرونده را صادر کند. توجه داشته باشید که این شرایط جهت صدور قرار عدم دسترسی باید وجود داشته باشند و بازپرس بر اساس تحقیقات خود، به این تصمیم می‌رسد.

نحوه صدور قرار عدم دسترسی متهم یا وکیل او به اوراق ، اسناد و مدارک پرونده

برای آگاهی از نحوه اعمال ممنوعیت دسترسی متهم به اسناد و مدارک موجود در پرونده، با رعایت مقررات قانونی، می‌توان از دسترسی متهم و وکیل وی به اوراق و مدارک پرونده جلوگیری کرده و فرمان مربوطه را صادر کرد. اما اعمال این ممنوعیت باید به صورتی صورت گیرد که در قوانین ذکر شده باشد. برای صدور قرار ممنوعیت دسترسی متهم، ابتدا بازپرس باید با ذکر دلیل، این قرار را صادر کند، به طوری که با استناد به کدام دلیل این قرار صادر شده است و علت صدور آن را در قرار مندرج نماید. پس از صدور قرار، باید آن را به صورت حضوری به متهم یا وکیل او ابلاغ کرد و آنها را آگاه ساخت. متهم یا وکیل می‌توانند در برابر قرار اعتراض کنند و این قرار ظرف ۳ روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. همچنین، بعد از اعتراض متهم یا وکیل به قرار ممنوعیت دسترسی، دادگاه موظف است در جلسه فوق العاده به اعتراض رسیدگی و تصمیم‌گیری کند. برای مراجعه به ماده ۱۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری، می‌توان از فرمان ممنوعیت دسترسی متهم یا وکیل به اوراق و مدارک پرونده استناد کرد.