یکی از قوانین حیاتی در نظام حقوقی ایران، قانون مدنی است. این قانون، روابط شخصی و خصوصی میان شهروندان را تنظیم می‌کند و به عنوان یکی از قوانین اساسی در کشور شناخته می‌شود. در قوانین مدنی، معمولاً حقوق شهروندان در روابط اجتماعی و متقابل با دیگران مورد بررسی و تعیین تکلیف قرار می‌گیرد؛ مانند ازدواج، طلاق، قراردادها، معاملات، ارث و وصیت و موارد مشابه. در این مقاله، قصد داریم به بررسی مفهوم قانون مدنی، اهمیت حقوق مدنی و فعالیت‌هایی که تحت پوشش قانون مدنی قرار می‌گیرند بپردازیم.

حقوق مدنی چیست

علم حقوق به معنای تنظیم قواعد راهبردی برای برقراری روابط اجتماعی و تأثیرگذاری بر روی روابط اجتماعی مختلف است. یکی از مهمترین روابط که در جامعه وجود دارد، روابط بین افراد است. بنابراین، تدوین قوانین جهت تنظیم روابط میان انسان‌ها یا شهروندان از اوایل تشکیل جوامع انسانی تا به امروز بسیار مهم و ضروری بوده است. در دوران حاضر، روابط انسانی در جامعه با تأکید بر حقوق مدنی سازماندهی شده است. در حوزه حقوق مدنی، به فرد و حقوقی که در تعامل با دیگران به او تعلق می‌گیرد پرداخته می‌شود. حقوق مدنی که نقش قابل توجهی در سلسله مراتب قوانین حقوقی کشورهای جهان بازی می‌کند. برای آشنایی بیشتر با حقوق اساسی، به اینجا مراجعه کنید.

قانون مدنی چیست

در طول تاریخ، کشورهای مختلف قوانینی را تدوین نموده‌اند که روابط افراد در حوزه‌های مختلف را تنظیم کنند. این قوانین به عنوان قانون مدنی شناخته می‌شوند. در ساختار حقوقی ایران همچنین، قانون مدنی روابط افراد با یکدیگر را در حوزه‌های مختلف تنظیم می‌کند. قانون مدنی ایران در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی تصویب شده است و طی سال‌های گذشته تغییراتی در آن اعمال شده است. لازم به ذکر است که قانون مدنی در برخی از موضوعات خود الهام از فقه اسلامی می‌گیرد. در ادامه به موضوعات کلیدی قانون مدنی خواهیم پرداخت.

موضوعات قانون مدنی

قانون مدنی ایران، دارای ۱۳۳۵ ماده می‌باشد. در این قانون، موضوعات متعددی منعکس شده است. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حقوق شخصیت: حقوق و وظایف افراد در جامعه و ارتباطات اجتماعی ناشی از آن‌ها
- حقوق تملکی: حقوق مربوط به املاک، مالکیت و تملک مالیاتی برای افراد
- حقوق خانوادگی: حقوق مربوط به بنیان خانواده، ازدواج، طلاق، حیثیت و حقوق فرزندان
- حقوق تجارت: حقوق مربوط به معاملات تجاری، قراردادها و تنظیمات مربوط به کسب و کارها
- حقوق تعهدات: حقوق و وظایفی که افراد نسبت به یکدیگر در قراردادها، تعهدات و بدهی‌ها دارند
این موضوعات تنها بخش کوچکی از مسائلی هستند که در قانون مدنی ایران پوشش داده شده‌اند.

افتتاحیه قسمت اول قانون مدنی به موضوع اموال و مالکیت اختصاص دارد. در این قسمت، حقوقی که ناشی از مالکیت افراد برای اموال خود است به طور مفصل مورد بررسی قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، حق انتفاع و حق ارث‌بری. در این قسمت، اموال منقول و غیر منقول و وقف نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.

بخش دوم مورد تعهدات معاملات را مورد بررسی قرار می‌دهد و به شرایطی می‌پردازد که جزئیات اساسی سلامت معاملات بین افراد را شامل می‌شود، مانند قراردادهای اجاره و قرض.