قیمت ارز تأثیر مستقیمی بر تعیین قیمت همه‌ی کالاها و خدمات در بازار دارد. برخی از کالاها و مواد اولیه، به ویژه در صنایع و خدمات مختلف، وارداتی هستند. اگر قیمت ارز به طور مداوم نوسان کند، قیمت این اجناس نیز ناپایدار خواهد بود و در حال افزایش خواهد بود. در شرایط اقتصادی ناپایدار، سیاست‌های اقتصادی دولت به شکست می‌انجامد و در نهایت فشارها بر عهدهٔ عموم مردم جامعه قرار می‌گیرد.

اطلاع‌یافتن از عواملی که بر قیمت ارز تأثیر می‌گذارند و آشنا شدن با رفتار و عملکرد این عوامل در بازار، به افراد کمک می‌کند تا نگاهی گسترده‌تر نسبت به بازارهای مالی پیدا کرده و توانایی نسبی پیش‌بینی را کسب کنند؛ نتیجتا، این مسئله سبب می‌شود که در سرمایه‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آینده، موفقیت بیشتری داشته باشند و برنامه‌ریزی بهتری برای تأمین هزینه‌ها در آینده داشته باشند.

در این مقاله، بررسی می‌شود که چگونه عواملی متعدد تاثیرگذار می‌توانند بر نوسانات قیمت ارز در بازار تأثیر بگذارند. همچنین، دلایل افزایش قیمت ارز، شرایط لازم برای کاهش قیمت ارز در جامعه و مزایا و معایب نوسانات قیمت ارز به صورت کامل مورد بحث قرار خواهند گرفت. توسط مطالعه این مقاله، شما قادر خواهید بود دانش مالی خود را افزایش داده و در فعالیت‌های اقتصادی خود در حوزه‌های مختلف تصمیم‌های بهتری بگیرید.

عوامل تاثیر گذار بر قیمت ارز چیست؟

عاملی که به دلیل افزایش ناگهانی نرخ ارز در سال‌های اخیر، سوالاتی برای افراد ایجاد می‌کند، این است که "چه عواملی بر قیمت ارز تأثیرگذارند؟" عوامل متعددی می‌توانند بر قیمت ارز در یک جامعه تأثیرگذار باشند و برخی از این عوامل قابل پیش‌بینی هستند در حالی که دیگری خارج از کنترل و پیش‌بینی اند. با استفاده از سایت مشاهده قیمت ارز می‌توان به طور دوره‌ای قیمت ارز را پیگیری کرد. اولین و مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت ارز در بازار، نرخ تورم است. هنگامی که دولت به علت تحریم و عدم توانایی در تأمین هزینه‌های خود از طرق معمول موفق نشود، به چاپ پول روی می‌آورد. این عمل باعث ایجاد سرمایه نقدی بیشتر در جامعه می‌شود و تورم را افزایش می‌دهد.

به طرف دیگر، در صورتی که در بازار تقاضا برای یک کالا یا خدمت خاص افزایش یابد، اما فروشندگان به دنبال کسب سود بیشتر باشند و آن کالا یا خدمت را به بازار عرضه نکنند، باعث افزایش ناحقیقی قیمت ها و افزایش تورم در جامعه می‌شود. علاوه بر این، بر اساس تصمیم شورای تشخیص مصلحت نظام، هر سال باید میزانی از نرخ ارز به منظور حفظ قدرت صادرات کشور، به نرخ تورم داخلی و خارجی اضافه شود. با توجه به افزایش تورم در جامعه، هر سال نرخ ارز به شدت رو به افزایش خواهد بود.

اگر عملکرد اقتصادی جامعه به طرز ناسالمی انجام شود، سرمایه‌گذاران از پروژه‌های تولیدی دوری می‌کنند و کمبود تولید باعث بروز مشکلاتی در تامین هزینه‌های دولت و کاهش پشتوانه نقدینگی جامعه خواهد شد. همچنین، اگر ارزش کالاهای صادراتی بیشتر از کالاهای وارداتی باشد، ارزش پول ملی افزایش می‌یابد و درنتیجه قیمت ارز نیز افزایش می‌یابد.

علت افزایش قیمت ارز چیست؟

در چند سال گذشته، مردم شاهد افزایش قیمت‌های بی‌سابقه ارز، به خصوص دلار، بوده‌اند. علت اصلی این افزایش قیمت‌ها برای ارز باید در بخش قبلی این متن بررسی شود. روند تورم در جامعه باعث کاهش ارزش پول ملی در مقابل ارزهای خارجی می‌شود. به واسطه افزایش قیمت‌ها، مردم اعتماد خود را به نهادهای دولتی و بازار سرمایه داخلی از دست می‌دهند و به خرید ارز با امید افزایش قیمت و به دست آوردن سود می‌پردازند. این اقدامات منجر به افزایش تقاضا برای ارز می‌شود، در حالی که عرضه در بازار متناسب با این تقاضا نیست و این باعث افزایش قیمت ارزها می‌شود.

تحریم‌های گسترده در برابر یک کشور، منجر به کاهش صادرات و افت قیمت کالاهای صادراتی در مقابل واردات می‌شود و ارزش پول ملی نسبت به ارزهای خارجی را کاهش می‌دهد. این عوامل با هم تداخل دارند و باعث مواجهه بخش‌های تولیدی کشور با مشکلات می‌شود. بنابراین، سرمایه‌گذاران از قرار دادن سرمایه خود در بخش‌های تولیدی اقتصادی خودداری می‌کنند و درآمدهای اصلی دولت که می‌تواند از طریق مالیات تامین شود، محدود می‌شود و چرخه تورم در جامعه فعال می‌شود.

چگونه قیمت ارز کاهش می یابد؟

با کنترل و اصلاح دلایل افزایش نرخ ارز، می توان به طور همزمان نرخ ارز را در جامعه کاهش داده و ارزش پول ملی را تقویت کرد. راهکارهایی برای کاهش قیمت ارز می‌تواند شامل کاهش استقراض دولت از بانک مرکزی و بهبود مدیریت بودجه کشور باشد، که باعث کاهش رشد نقدینگی می شود و در نتیجه نرخ تورم کنترل می‌شود. همچنین یک عامل دیگر که به کاهش نرخ ارز کمک می کند، تثبیت نرخ ارز و مبارزه با فساد و دلالت در این حوزه است.

در حال حاضر گذشته‌ای برای استحکام‌بخشی به صادرات، دولت تعیین نرخ ارز بر حسب مقاماتی قرار داده که این نرخ با نرخ ارز در بازار آزاد متفاوت است. این موضوع، با وجود سقف خرید ارز، باعث شده تا دلالان به فکر خرید نیمایی ارز شده و سپس فروش آن در بازار آزاد مشغول شوند که باعث افزایش چندین برابری نرخ ارز می‌شود. برخی از کارشناسان اقتصادی توصیه می‌کنند تا برای جلوگیری از سوءاستفاده در این بازار، نرخ ارز به صورت یکپارچه تعیین شود.

بدین تفسیر می‌توان گفت که بهبود بودجه‌نویسی دولت، استقلالیابی و کاهش وابستگی به چاپ پول توسط بانک مرکزی، همراه با ایجاد نرخ ثابت برای ارز، به عنوان راهکارهای اساسی برای کاهش نرخ ارز در نظر گرفته می‌شوند. در شرایط ناپایداری نرخ ارز، افراد واجد شرایط در بخش اقتصاد با ضرر و زیان دست و پنجه نرم می‌کنند که این امر به معنای ضربه‌ای دیگر به بنیان اقتصادی کشور است.

مزایا و معایب نوسانات قیمت ارز

جلوگیری از تغییرات نوسانی نرخ ارز و پایدارسازی آن، تأثیرات متنوعی را به همراه دارد. این اقدام می‌تواند باعث کاهش فساد در بازار ارز شود، اما در عین حال می‌تواند به وجود مشکلاتی در عرصه اقتصاد منجر شود. در اینجا به بررسی مزایا و معایب تغییرات قیمت ارز می‌پردازیم. به عنوان مثال، تثبیت نرخ ارز می‌تواند منجر به کاهش رقابت‌پذیری تولیدات داخلی نسبت به تولیدات خارجی شود. به عبارت دیگر، اگر نرخ تورم بیشتر از نرخ ارز افزایش یابد، قیمت کالاهای داخلی افزایش می‌یابد، در حالی که کالاهای وارداتی با قیمت بهتری معامله می‌شوند. این موضوع به منزله است که بنگاه‌های داخلی توان رقابتی خود را در مقابل واردات از دست می‌دهند و در نتیجه، بنگاه‌های تولیدی متوقف می‌شوند و نرخ بیکاری در جامعه افزایش می‌یابد.

اگر نرخ ارز ثابت شود، می‌تواند به خروج منابع ارزی منجر شود. به معنایی که افراد با تبدیل سرمایه ارزی خود به ریال و سرمایه گذاری بلندمدت، بعد از چند سال می‌توانند سرمایه خود را مجددا به ارز با نرخ ثابت تبدیل کنند و سود قابل توجهی به دست آورند. در نهایت، به دلیل شکاف بین نرخ ارز و نرخ تورم، قاچاق کالاهای وارداتی افزایش می‌یابد. مسائل مطرح شده مربوط به مزایای نوسانات ارز هستند و بزرگترین عیب این نوسانات، ناپایداری اقتصادی و عدم وجود انگیزه برای سرمایه‌گذاری و پیش بینی آینده اقتصادی است.