عنصر مادی جرم چیست

عنصر مادی جرم چیست

رسیدگی به جرایم و تعیین مجازات‌ها، در نظام حقوقی ایران بر پایه قانون مجازات اسلامی صورت می‌پذیرد؛ البته با رعایت تشریفات قانونی طبق آیین دادرسی کیفری، که ترتیب رسیدگی به جرایم و حقوق متهمان و موارد مشابه را مشخص کرده و در قانونی به نام قانون آیین دادرسی کیفری مورد توجه قرار گرفته است.

معرفی روشن و شفاف در رسیدگی به جرایم و تعیین مجازات‌ها، یکی از اصول مهم حقوقی در اسلام است.
این رویکرد بر اساس فقه شیعه و شرع مقدس اسلامی برای تدوین قوانین مجازات به کار گرفته می‌شود.
تاکید می‌شود که تنها در شرایطی که همه عناصر جرم وجود داشته باشند، اعمال مجازات در خصوص جرم قابل اجرا است و در صورت عدم وجود هر یک از این عناصر، مرتکب جرم قابل مجازات نخواهد بود.

« یکی از عوامل حیاتی وضعیت جرم، عامل قانونی و همچنین عامل معنوی است که در کنار المان مادی جرم وجود داشته باشد.
به پرسش "عامل مادی جرم چیست؟" باید پاسخ داد که به طور کلی، المان مادی جرم همان رفتارها است که بر اساس قانون پنال اسلامی به عنوان جرم شناخته شده است.
به این معنا که برای پیگرد مجرمان، حتما باید فرد متهم، یک عملی را انجام داده باشد که بر اساس قانون پنال اسلامی به عنوان جرم تلقی می‌شود.
»

بدون شک، عنصر مادی و جرمی یک ترکیب قوی است که اصلاً نمی‌توان آن را به تنهایی با "فعل مثبت" محدود کرد.
در واقع، می‌تواند به صورت "ترک فعل" یا "فعل منفی" نیز وجود داشته باشد.
به عبارتی دیگر، خودداری از انجام برخی اعمال، در برخی موارد، می‌تواند جرم محسوب شود و مطابق با قوانین جرم اسلامی، به این ترتیب، عنصر مادی جرم نیز به عنوان ترک فعل نشان داده می‌شود.

"احراز واقعیت عنصر مادی جرم، به عبارتی مشروط بر انجام عمل یا عدم انجام فعلی مجرمانه در دنیای واقعی است؛ به این معنا که کافی نیست که فقط در نیّت و ذهن فرد قصد انجام فعالیتی خلاف قانون دیده شود تا مجازات‌شدنی باشد.
به عنوان مثال، داشتن هدف سرقت یا دزدی تنها به خودی خود کافی نیست و باید به طور واضح ثابت شود که شخص واقعاً به سرقت دیگران پرداخته است.
""برای احراز عنصر جرم، استفاده از تگ های اهمیت و قدرتمند امری ضروری است.
به عبارتی، برای اثبات گناهان مجرمانه، ضروری است که افراد عملی مجرمانه را در واقعیت انجام داده باشند و تنها داشتن قصد در ذهن خود کافی نیست تا به اعمال مجازاتی اعمال شود.
به عنوان مثال، داشتن انگیزه برای سرقت یا دزدی تنها کافی نیست و باید به خوبی ثابت شود که فرد به افزایه دارایی دیگران اقدام نموده است.
"

توجه کنید که در بعضی موارد، فرد می‌تواند به مجازات مستحق برسد، حتی بدون اینکه عمل تهدید یا ترک فعل را به انجام برساند.
به عنوان مثال، در مقاله "عناصر جرم تهدید" آمده است که در جرم تهدید، حتی اگر فرد تهدید کننده، تهدیدات خود را به عمل نیاورد، همچنان مستحق مجازات است؛ زیرا تنها تهدید در قوانین جرم شناخته شده است.

همانطوری که در بسیاری از موارد داده ها نشان داده شده، برای تأیید وقوع یک جرم در دنیای واقعی، نیاز است تا عنصر اصلی جرم (رکن مادی جرم) بازتاب داده شود.
برای این منظور، یک دادگاه کیفری یا مقامات دادسرا باید در یک روند منصفانه و عادلانه احراز این عنصر مشارکت کنند.
به همین دلیل، در بسیاری از موارد، وکلای حقوقی تلاش فراوانی را برای اثبات یا جلوگیری از اثبات رکن مادی جرم می کنند.

مصادیق عنصر مادی جرم کدامند

در بخش قبلی به شرحی درباره مفهوم و معنای عنصر مادی جرم یا رکن مادی جرم پرداخته بودیم و همانطور که اشاره شد، رکن مادی جرم خود را با تکیه بر فعل‌هایی که در قوانین مجازات اسلامی منع شده‌اند، تعریف می‌کند.
اما سؤالی که در این باره مطرح می‌شود این است که مصادیق رکن مادی جرم چیست؟ به عبارت دیگر، برای اثبات عنصر مادی جرم و مجازات متجاوزان، چه سندی باید ارائه شود؟

معمولاً، عنصر مادی جرم می تواند به صورت فعل یا ترک فعل باشد.
اما هر جرمی، قانونگذار رفتار مادی جرم را به صورت خاصی تعریف کرده است.
بنابراین، مصادیق عنصر مادی جرم بسته به نوع جرم ممکن است متفاوت باشد.
در اینجا ما برخی از نمونه‌ها و مصادیق عنصر مادی را برای بررسی جرایم مورد نظر قرار داده‌ایم.

بر اساس قوانین اسلامی، سرقت یا دزدی به معنای ربودن و به سرقت بردن مالی است که متعلق به فرد دیگری می‌باشد.
بنابراین، عنصر مادی جرم سرقت در واقع این است که یک شخص، بدون رضایت فرد دیگری، مال او را ببرد و از مالکیت آن خارج کند.

بر اساس قانون تشدید مجازات برای متخلفین از خلافکاران ارتشا و افراد متهم به اختلاس و کلاهبرداری، جرم کلاهبرداری به شرح زیر تعریف می‌شود: هر فردی که با استفاده از حیله و تقلب، افراد را به تأسیس شرکت‌ها، تجارت‌خانه‌ها، کارخانه‌ها یا موسسات مشبوه فریب دهد، آنان را در اموری غیرحقیقی مشغول کند، اسم و عنوان جعلی برای خود انتخاب کند یا با استفاده از تجهیزات تقلبی، مبالغ یا اموالی را به دست آورد، به عنوان یک کلاهبردار شناخته می‌شود.

بنابراین، یکی از رفتارهایی که در این ماده بیان شده است، استفاده از عنصر مادی جرم کلاهبرداری است؛ یا مصادیق دیگری که می‌توانند باعث شوند فردی توسط عملیات متقلبانه کلاهبردار فریب بخورد و اموال خود را به وی واگذار کند.
این نکته در عناصر جرم کلاهبرداری توضیح داده شده است.

علاوه بر این، اقدام غیرمجاز و بدون مجوز قانونی به سلب حیات از یک فرد دیگر، جرم قتل را تشکیل می‌دهد.
در صورتی که در جرائمی مانند قتل، شخصی دیگر را به قتل برساند، عنصر مادی جرم قتل عمد رخ می‌دهد.
همچنین در جرم ضرب و جرح، با انجام اقداماتی، آسیب و صدماتی به اعضای بدن فرد دیگر وارد می‌شود.

در مواردی مانند ارتکاب رابطه نامشروع، زن و مردی که با یکدیگر ازدواج نکرده‌اند، اگر اقداماتی که منافات با عفت را بر دارند مانند بوسیدن یا در آغوش یکدیگر بودن انجام دهند، آنگاه رکن مادی جرم رابطه نامشروع برآورده شده است.
اما عنصر مادی یا رفتاری که باعث ارتکاب جرم زنا می‌شود، به معنای وارد شدن عضو تناسلی مرد به اندازه‌ای که نیازمند ختنه است، به قسمت جلو یا پشت زن می‌باشد.

البته می‌توان از راه واژگان و استفاده نادرست از کلمات، برای بعضی از جرایم مادی مانند توهین یا قذف، استفاده کرد.
به عنوان مثال، طبق قانون مجازات اسلامی، توهین ممکن است از طریق بی‌ادبی و استفاده از کلمات نامناسب انجام شده باشد که باعث احساس تحقیر و بی‌احترامی نسبت به شخص مورد نظر می‌شود و عنصر مادی جرم قذف شامل اتهام زنا یا لواط به شخص دیگر است.

در بسیاری از موارد، قانونگذار ممکن است شخص را ملزم به انجام یک وظیفه یا تکالیف خاصی قرار دهد که عدم انجام آن ممکن است منجر به وقوع یک عنصر جرمی شود.
به عنوان مثال، قانون مجازات ممکن است مقرر کند که هر فردی که در مواجهه با یک خطر، بتواند با اقدام خود یا با دریافت کمک از دیگران یا با اطلاع دادن به مقامات صلاحیتدار، از وقوع این خطر جلوگیری کند، در غیر این صورت مورد مجازات قرار گیرد.

تفاوت عنصر مادی جرم با سایر عناصر

به توجه درست کردن، برای تشخیص عنصر مادی جرم، لازم است به قانون مجازات اسلامی رجوع کنیم.
زیرا عمل یا عدم انجام عمل‌هایی که در قوانین جرم شناخته شده اسلامی برای مرتکب شمرده می‌شود، ممکن است با هم تفاوت داشته باشند و مصادیق آن‌ها می‌توانند شامل گفتار، نوشتار، عمل یا عدم انجام عمل باشند.
با این حال، سؤال مهم این است که چیستی تفاوت عنصر مادی جرم با سایر عناصر جرم؟

در پاسخ به این سوال، باید توجه کنیم که هر جرم باید از سه عنصر تشکیل شده باشد: عنصر قانونی، عنصر روانی یا معنوی، و رکن یا عنصر مادی.
بدون وجود هر یک از این عناصر، مجازات برای مرتکب قابل اعمال نمی‌شود.
اما اینکه تفاوت عنصر مادی جرم با سایر عناصر چیست، نیازمند توضیح است.
عنصر مادی جرم به موردی اشاره دارد که به صورت ملموس و قابل لمس باشد؛ به عبارتی، یک شی قابل دیدن یا لمس.
در عین حال، عنصر قانونی به نشان‌دهنده این است که عمل خاصی که به آن مرتبط است، توسط قانون منع شده است و مجازاتی برای آن تعیین شده است.
عنصر معنوی یا روانی، به مفهوم خلاصه احساسات، عزم و انگیزه مرتکب در ارتکاب جرم اشاره دارد.
این عنصر متعلق به داخلیت فرد است و بیرونی قابل لمس نیست.
بنابراین، برای قضاوت درباره یک جرم، نیاز است تا همه‌ی این عناصر - عنصر قانونی، عنصر روانی و عنصر مادی - در مورد مرتکب حاضر باشند.
استفاده از تگهای HTML مانند و نیز برای تاکید بیشتر در متن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یک عنصر قانونی در جرم به معنای آن است که هر رفتار مادی را نمی‌توان به عنوان یک جرم در نظر گرفت، حتی اگر از نظر عرفی و اخلاقی غیرمورد تایید و منتقدانه باشد.
بنابراین، فقط اعمال یا ترک اعمالی قابل مجازات هستند که در قوانین مورد تعریف قرار گرفته باشند و به آن‌ها به عنوان یک جرم نگاه شده باشد.
همینکه یک رفتار در قانونِ مجازاتِ اسلامی به عنوان یک جرم تعریف شود و برای آن مجازاتی در نظر گرفته شود، به معنای حقیقت وجود یک رکن قانونی در جرم است.

در اینجا، تفاوت بین عنصر مادی جرم و عنصر قانونی جرم به توضیح می‌رسد.
عنصر قانونی به معنای ترک یا انجام یک فعل است که در قانون پیش بینی شده و به عنوان جرم شناخته می‌شود، در حالی که عنصر مادی به معنای وقوع و انجام یک فعل یا ترک آن در دنیای واقعی است.
به عنوان مثال، عناصر جرم اسید پاشی را می‌توان به عنوان نمونه اشاره کرد.
در ترجمه:در اینجا، تفاوت عنصر مادی جرم با عنصر قانونی جرم به توضیح می‌رسد که عنصر قانونی در قانون پیش‌بینی شده و به عنوان جرم شناخته می‌شود، اما عنصر مادی به معنای وقوع و انجام فعل یا ترک آن در دنیای واقعی است.
به عنوان مثال، می‌توان به عناصر جرم اسیدپاشی اشاره کرد.

یک عنصر معنوی جرم، به معنای این است که اقدام مجرمانه توسط فردی به وجود آمده باشد که اراده، قصد، و سوء نیت برای انجام آن داشته باشد.
به طور خلاصه، برای ارتکاب یک جرم، لازم است ترکیبی از عملی که انجام می‌شود (عنصر مادی) و شخص متخلف، یعنی یک عنصر معنوی یا روانی که ناشی از قصد و اراده او برای ارتکاب آن جرم است، وجود داشته باشد.