یکی از دسته‌بندی‌های موجود در قانون برای عقود، تقسیم آن‌ها به دو دستهٔ معین و نامعین است. عقد معین، عقدی است که برای آن نام و قوانین مشخصی تعیین شده‌اند. مثال‌هایی از این دسته عقود شامل عقد بیع، قرارداد اجاره، عقد ودیعه، عقد هبه و عقد رهن می‌شوند. یکی از این نوع عقود معین، عقد عاریه است که اغلب با عقد قرض به یکدیگر اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت بسیار حساسی بین عقد قرض و عقد عاریه وجود دارد و برای درک این دو قرارداد به آشنایی کامل با هر کدام احتیاج است. به همین منظور، در این مقاله به بررسی عقد عاریه، ویژگی‌های مال عاریه‌ای و ویژگی‌های عقد عاریه می‌پردازیم.

تعریف عقد عاریه

نوعی تعریف است که در ماده 635 قانون مدنی وجود دارد. بر اساس این ماده، «عقد عاریه» یک قرارداد است که با آن یکی از طرفین به طرف دیگر اجازه می‌دهد که برخی از امتیازات یا سودهای مربوط به مالکیت یا مالکیتی مانند را از مالکی خود رایگان بدست آورد. در این قرارداد، طرفی که اجازه استفاده رایگان از ملک خود را می‌دهد، «عاریه دهنده» نامیده می‌شود و طرفی که از این اجازه استفاده می‌کند، «مستعیر» نامیده می‌شود. با توجه به تعاریف و شرایط این ماده، «عقد عاریه» به ارائه دسترسی رایگان به ملک به منظور استفاده از آن توسط طرف دوم (مستعیر) تحت شرایط معین اشاره می‌کند.

ویژگی های مال عاریه ای

هرگاه که از یک مال بتوان به نحوی برای بقای مالک اصلی منتفع شد، می‌توان آن را موضوع عقد عاریه قرار داد. بنابراین مالی که به شکل عاریه داده می‌شود نباید در تمامی استفاده شود و باید در دسته‌ی اموال قابل بقا باشد. عاریه دهنده باید مالک منفعت مالی باشد که عاریه را اهدا می‌کند. به عنوان مثال، اگر کسی خانه‌اش را برای سکونت به فرد دیگری عاریه داده باشد، باید مالک منفعت خانه باشد، گرچه ممکن است خود مالک خانه نباشد. در این حالت، مستاجر خانه نیز به عنوان مالک منافع محسوب می‌شود و می‌تواند حق سکونت در خانه را به صورت عاریه ارائه دهد.