طلاق عسر و حرج چیست

شیوه طلاق، یکی از مراحل حقوقی موجود در قوانین کشورها است و در همه ی جوامع و فرهنگ های مختلف شکل می گیرد.
وقتی زندگی زناشویی برای زوجین به هر دلیلی غیرممکن و پیچیده می شود، می توانند با مراجعه به دادگاه ها و ارائه درخواست خود، درخواست صدور حکم تفکیک را ارائه کنند و از یکدیگر جدا شوند.

در قوانین کشور ما نیز، به موضوع طلاق در قانون مدنی توجه شده است.
این موضوع برای زوجین مورد بررسی قرار می‌گیرد و مقرراتی برای آن تعیین شده است.
در قانون ما، طلاق به عنوان حقی برای انجام دادن طلاق برای مردان محسوب می‌شود و آن‌ها می‌توانند هر زمانی که بخواهند، بدون توجیه دلیل خاصی، ازدواج خود را به پایان برسانند.
اما قانون‌گذار در شرایط خاص، حق تقاضای طلاق را نیز برای زنان در نظر گرفته است و در صورت وجود سختی و مشکلاتی، زنان نیز می‌توانند درخواست دریافت حکم طلاق را از دادگاه داشته باشند.

در این مقاله، قصد داریم به پاسخ دادن به یک سوال مهم بپردازیم.
قصد داریم درباره "تعریف و مفهوم طلاق عسر و حرج" صحبت کنیم، و شرایطی که برای رخ دادن آن لازم است را توضیح دهیم.
همچنین، در صورتی که افراد تصمیم به طلاق عسر و حرج گرفته‌اند، مراحل و طولانی بودن این پروسه را نیز بررسی خواهیم کرد.
در صورت داشتن سوالاتی درباره این موضوع، با ما همراه باشید.

طلاق عسر و حرج چیست

برای پاسخ به این پرسش که مفهوم "عسر و حرج" چیست و چه معنایی دارد، در ابتدا باید به مفهوم لغوی این عبارت توجه کنیم.
"عسر و حرج" به طور کلی به سختی، ضرر، شدت و تنگناهای قابل مشاهده و غیرقابل تحمل برای فرد اشاره دارد.
در قوانین مدنی، این مفهوم در زمینه‌های مختلف از جمله طلاق و انواع آن به کار برده می‌شود.

مشکلات و دشواری‌های در زندگی زناشویی بین زوجین قابل مشاهده هستند.
اگر همسر زن در طول زندگی مشترک با او دچار رنج و مشقت قابل توجهی شود، به گونه‌ای که ادامه زندگی مشترک برای او غیرممکن باشد و یا به لحاظ عقلی، ادامه زندگی مشترک عواقب بزرگی را برای او به همراه داشته باشد، زن حق دارد از همسر خود طلاق بگیرد.
در این نوع طلاق، یعنی طلاقی که به درخواست زن و به واسطه موارد فوق در زندگی زناشویی رخ می‌دهد، طلاق عسر و حرج یا طلاق بر مبنای عسر و حرج نامیده می‌شود.

طلاق یکی از انواع ازدواج ناشکیبای است که در قانون مدنی مورد تبعیت فقه اسلامی قرار گرفته است.
برای انجام این نوع از طلاق، احکام و قواعد ویژه به همراه شرایط قانونی آن در نظام حقوقی ما مشخص شده است.
اخیراً، توجه قانونگذاران به حقوق زنان و حمایت از آنان در این زمینه افزایش یافته است.
می‌توان گفت طلاق در حقوق اسلامی به عنوان حقی که فقط به مردان تعلق دارد، مورد تأیید قرار نمی‌گیرد و در واقع یک استثناء نادر از این قاعده است.
بنابراین، انجام طلاق به وجود شرایط و دلایل استثنایی مانند عسر و حرج و بررسی دادگاه بستگی دارد.
در حقوق ایران، طلاق با توجه به شرایط عسر و حرج و اثبات آن در دادگاه انجام می‌شود.
این موضوع نشان دهنده تلاش قوانین برای حفظ و حمایت از مردم و به‌ویژه زنان است.
بر خلاف آنچه در گذشته بود، امروزه می‌توان طلاق را با رعایت مقررات و شرایط خاص انجام داد تا حقوق زنان تضمین شده و به تربیت و تکریم آن‌ها پرداخته شود.

شرایط طلاق از طریق عسر و حرج

در قسمت قبل، توضیح دادیم که طلاق عسر و حرج چیست و اشاره کردیم که این نوع از طلاق، یکی از راه‌های طلاق از طرف زن می‌باشد و با اثبات عسر و حرجی است که در طول زندگی مشترک با آن مواجه هستند.
در قانون مدنی، برخی از مصادیق عسر و حرج زنان، نام برده شده است.
وجود مصادیق ذکر شده در قانون مدنی یا هر امر مشقت‌آور دیگری که ادامه زندگی را غیرممکن کند، می‌تواند جزو شرایط طلاق عسر و حرج، از جانب زن محسوب شود.
به عنوان نمونه، شرایط طلاق بر مبنای عسر و حرج، می‌تواند موارد زیر را شامل شود:- عدم توانایی باروری: در صورتی که زن برای تولید فرزند قادر نباشد و این موضوع برای او مشکل‌ساز باشد.
- بیماری‌های جسمی و روحی: مانند بیماری‌هایی که باعث معلولیت یا ناتوانی دایمی زن می‌شود.
- سوءرفتار و خشونت: در صورت وجود خشونت معمولاً زن به دلیل حفظ سلامتی و امنیت خود، حق ادامه زندگی مشترک را ندارد.
- مشکلات مالی و اقتصادی: از جمله بی‌توجهی همسر به نیازها و هزینه‌های زن و خانواده می‌تواند منجر به مشکلاتی شود که زن قادر به تحمل آن نباشد.
- ناسازگاری زناشویی: در صورتی که رابطه زوجین به گونه‌ای ناسازگار شده باشد و بحث و جدل بی‌پایان و بی‌حدی را به دنبال داشته باشد.
این شرایط تنها بخشی از شرایط طلاق عسر و حرج هستند که ممکن است در مورد زنان قابل اثبات باشند و در نهایت منجر به صدور حکم طلاق شوند.

تصمیم گیری برای ترک زندگی خانوادگی توسط زوجین، در طول یک سال، باید به مدت حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب بدون داشتن عذر موجه باشد.
در واقع، این قوانین و مقررات باعث می شود تا زوجین قبل از اتخاذ تصمیم نهایی، به صورت جدی به مسائل خانوادگی خود پرداخته و مشورت کنند.
برای اطمینان بیشتر، زوجین باید به صورت جدی و مسئولانه به این نکته توجه کنند و در صورت نیاز به خاطرات و حقوق خانوادگی خود احترام بگذارند.

اگر همسری به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته باشد و این اعتیاد به شدت مضر بوده و علاقه‌ی همسر به ترک آن نباشد، عقب ماندن از این مسئله از وی به صورت قاطع انتظار می‌رود.

مشروط به شرایط قطعی، زوج باید به مدت پنج سال یا بیشتر از آن تحت تعقیب و بازداشت قرار گیرد.

ضرب و شتم یا هر نوع سلوک نادرست و غیراخلاقی زوج، به گونه‌ای که به طور عرفی قابل تحمل نباشد و زندگی زوجه را با مشقت همراه کند.

ابتلا به بیماری‌های روانی سخت‌العلاج، می‌تواند زندگی زوج را بی‌قابلیت و مشکل‌دار کند.
این بیماری می‌تواند به صورت ساری یا هر عارضه سخت‌العلاج دیگری رخ دهد.

تا امروز، تاکید بر این نکته کاملاً لازم بود که امکان وجود "طلاق عسر و حرجی" از سوی زن، محدود به شرایطی که در قانون مدنی ذکر شده است، نمی باشد.
به عبارت دیگر، هر شرایطی که برای زن به گونه‌ای سخت و دشوار باشد و باعث تنگنا و مشکلات جدی در زندگی مشترک شود، می‌تواند یک شرط برای طلاق عسروحرجی در نظر گرفته شود.
به عبارتی دیگر، اگر زن توانایی اثبات این شرایط را در دادگاه خانواده داشته باشد، می‌تواند از شوهر خود درخواست طلاق عسروحرجی کند.

در صورت اثبات شرایط مورد نیاز برای طلاق عسر و حرج از سوی زن، عدم رضایت مرد برای انجام طلاق اهمیتی ندارد.
همچنین، اگر مرد از انجام طلاق دست بردارد، دادگاه می تواند شوهر را مجبور به طلاق کند و در صورت عدم همکاری بیشتر، نماینده دادگاه می تواند زن را از طرف مرد طلاق بدهد.

طلاق عسر و حرج چقدر طول می کشد؟

در بخش‌های گذشته، توضیح داده شد که چه شرایطی نیاز است تا طلاق عسر و حرج صورت گیرد و مورد استثنا قرار بگیرد.
برای مردان، امکان طلاق بدون دلیل با توجه به ترجیح دادن دادگاه‌ها به دلیل قاطع وجود دارد.
اما برای زنان، تنها در صورت داشتن عسر و حرج، به واسطه وکیل، قادر به طلاق توافقی یا قضایی هستند.