بر اساس قانون مدنی، حضانت فرزندان، که به معنای مراقبت جسمی از کودک و تامین نیازهای مادی اوست، یکی از به‌طور مهم‌ترین تکالیف قانونی والدین درباره فرزندانشان است. در قانون، برای حضانت فرزندان در صورت فوت والدین و حضانت کودکان در صورت جدایی آنها، احکامی وجود دارد. به این صورت که در صورت فوت یکی از والدین، حضانت به عهده دیگری که زنده است خواهد بود و در صورت جدایی والدین، حضانت فرزند تا سن هفت سالگی به عهده مادر و پس از آن، تا سن بلوغ به عهده پدر خواهد بود. در برخی از قوانین در خصوص حضانت فرزندان، ضمانت اجراهایی نیز پیش‌بینی شده است. در این مقاله قصد داریم به بررسی ضمانت اجرای حضانت در قانون مدنی و ضمانت اجرای حضانت در قانون مجازات اسلامی بپردازیم.

ضمانت اجرای حضانت در قانون مدنی

در قانون مدنی، مفهوم ضمانت اجرای کافی برای حضانت وجود ندارد. با این حال، ماده 1172 از این قانون که هنوز به قوت خود باقی مانده است، در مورد ضمانت اجرای حضانت به شرح زیر تعریف شده است: "حقوق والدین در مدتی که حضانت فرزند به آنها واگذار شده است نمی‌توانند از نگهداری و تربیت فرزند خودداری کنند. در صورتی که یکی از والدین از انجام تعهدات حضانت خود انصراف دهد، دادگاه باید بر اساس درخواست دیگری، درخواست قیم، اقوام نزدیک یا مدعی عمومی، نگهداری فرزند را به والدینی امر کند که حقوق حضانت به آنها تعلق دارد و در صورتی که این امر امکان ندارد، باید والد پدر و در صورت فوت پدر، والد مادر را تعیین کند تا نگهداری فرزند را به عهده بگیرد." بر اساس این ماده، دادگاه تنها مجاز است پدر یا مادری را که به طور قانونی حق حضانت را دارند، برای انجام وظیفه مربوطه الزام کند. اما اگر فرد مذکور علیه تصمیم دادگاه باز هم از حضانت فرزند خودداری کند، بر اساس قانون مدنی، دادگاه فقط مجاز به اخاذل واگذاری نگهداری فرزند به فرد دیگری با هزینه پدر و در صورت فوت پدر یا ناتوانی اقتصادی وی، به خرج مادر است و نمی‌تواند دستور دیگری را برای ضمانت اجرای حضانت تعیین کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره حضانت فرزندان و سلب حضانت کلیک کنید.

ضمانت اجرای حضانت در قانون مجازات اسلامی

در قانون مجازات اسلامی نیز حقوق حضانت تنظیم شده است. براساس ماده 631 قانون مجازات اسلامی، هر فردی که یک نوزاد تازه متولد را بدزدد یا پنهان کند یا او را به جای یک بچه دیگر قرار دهد یا او را به زنی غیر از مادر تعلق دهد، به حبس شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. همچنین، طبق ماده 632 این قانون، اگر فردی از تحویل دادن نوزادی که به او سپرده شده است به افرادی که قانونا حق مطالبه دارند امتناع کند، به مجازات حبس سه ماه تا شش ماه یا پرداخت جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد. علاوه بر این، طبق ماده 633 همین قانون، هر کسی که به صورت شخصی یا بر اساس دستوری، یک نوزاد یا فردی که نمی تواند از خودش مراقبت کند را در مکانی که بی سکنه است رها کند، به حبس شش ماه تا دو سال یا پرداخت جزای نقدی از سه میلیون تا دوازده میلیون ریال محکوم خواهد شد و اگر در منطقه ای که ساکن است رها کند، به نصف مجازات مذکور محکوم خواهد شد و اگر این اقدام به صدمه رسیدن، آسیب دیدن یا مرگ فرد مورد نظر منجر شود، رها کننده علاوه بر مجازات فوق، به صورت قصاص، دیه و یا ارش نیز محکوم خواهد شد.