صدور رای در دادگاه کیفری

رای دادگاه کیفری چیست؟

برای پاسخ به این پرسش که رای دادگاه کیفری چیست؟، باید در ابتدا به تعریف کاملی از مفهوم رای پرداخته شود.
رای در اصل یک تصمیم قضایی از دادگاه است که در مورد سرنوشت پرونده در حال رسیدگی صادر می‌شود.
اگر این رای در حوزه دادگاه کیفری صادر شود، به آن رای کیفری گفته می‌شود.
به طور کلی رای صادر شده توسط دادگاه به دو دسته حکم و قرار تقسیم می‌شود.

اگر مجازاتی از طرف دادگاه کیفری صادر شود و موضوع دعوا به صورت کامل یا جزئی مورد بررسی قرار گیرد و تصمیم قطعی درباره درخواست یا اختلاف اعلام شود، این تصمیم را به حکم می‌نامیم.
اما اگر در دادگاه کیفری درباره جزئیات دعوا تصمیم نگیرد و تصمیم دادگاه به طور کامل یا جزئی مورد قبول قرار نگیرد، به این موضوع را به عنوان یک قرار اشاره می‌کنیم که این قرارها به انواع گوناگونی مانند قرار موقوفی تعقیب، قرار عدم صلاحیت، قرار منع تعقیب و موارد دیگر تقسیم می‌شوند.

زمان صدور رای در دادگاه کیفری

در بخش قبل، توضیح داده شد که به چه معناست "رای دادگاه کیفری" و ذکر شد که عملیات "صدور رای در دادگاه کیفری" می‌تواند شامل قرار و حکم باشد.
در این بخش، ما قصد داریم درباره زمان صدور رای در دادگاه کیفری صحبت کنیم.
"قانون آیین دادرسی کیفری" قواعدی برای روش صدور رای در دادگاه کیفری تعیین کرده و زمان دقیق صدور رای در دادگاه کیفری را مشخص کرده است.

براساس ماده ۳۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری: «دادگاه، پس از اعلام ختم دادرسی، با استعانت از خداوند متعال، با توجه به احترام و وجدان و با مراعات محتوای پرونده و شواهد موجود، در همان جلسه و در صورتی که امکانش وجود نداشته باشد، در اولین فرصت و ظرف مدت حداکثر یک هفته، به تصویب حکم می‌رسد.
تصویب دادگاه باید منطقی، موجه و قائل به اصول و قوانین باشد که بر این اساس، صورت گرفته است.
نقض زمان تصویب حکم در دادگاه کیفری، منجر به مجازات تشدید شده تا حد چهارم می‌شود.
» بر اساس این ماده، مدت زمان تصویب حکم در دادگاه کیفری به شرح زیر است:

قبولی حکم کیفری، باید حتماً در طی جلسه دادگاه و پس از پایان دادرسی، رخ دهد.

مشاور: "در صورت عدم امکان صدور رای در دادگاه کیفری در جلسه دادرسی و بلافاصله پس از ختم آن، قاضی مکلف است که ظرف یک هفته، نتیجه نهایی را اعلام کند.
"

همچنین، طبق ماده ۳۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، رای دادگاه باید حداکثر ظرف سه روز از تاریخ انشاء، پاک نویس یا تایپ شود.
این رای به عنوان دادنامه کیفری شناخته می‌شود.
در بخش‌های بعدی به بررسی مدت زمان ابلاغ رای دادگاه کیفری به متهمان و وضعیتشان پس از صدور رای خواهیم پرداخت.

وضعیت متهم بازداشت شده پس از صدور رای در دادگاه کیفری

در بخش‌های قبل، ما درباره زمانی که رای دادگاه کیفری صادر می‌شود، توضیح دادیم.
طبق قانون آیین دادرسی کیفری، رای دادگاه کیفری باید در جلسه دادرسی و پس از اعلام پایان دادرسی، یا معمولا حداکثر تا یک هفته پس از آن، صورت بگیرد.
در این بخش، می‌خواهیم درباره وضعیت متهمان بازداشت شده بعد از صدور رای دادگاه کیفری صحبت کنیم.

با توجه به سؤالی که مطرح شد درباره وضعیت یک متهم بعد از صدور حکم در دادگاه کیفری، می‌توان این گونه پاسخ داد: پس از پایان رسیدگی به پرونده در دادگاه کیفری، قاضی ممکن است به دلیل کمبود شواهد کافی، حکم برائت را صادر کند یا به دلایلی مانند رضایت شاکی یا قابل گذشت بودن جریمه، قرار موقوفی تعقیب را تصویب نماید.
در این صورت، متهم بازداشت شده بلافاصله بعد از صدور رای در دادگاه کیفری و طبق دستور قاضی، آزاد می‌شود.

در صورتی که شواهد کافی برای شناسایی فرد به عنوان یک مجرم و وجود مجازات حبس برای او در نظر گرفته شده باشد، پس از صدور رای در دادگاه کیفری، مقام قضایی مسئول پرونده دستور انتقال متهم به زندان را خواهد داد.
با توجه به اینکه مدتی که متهم قبل از صدور رای در دادگاه کیفری در بازداشت بوده، بر تعیین مدت حبس و سایر مجازات‌ها تاثیرگذار است، ایام بازداشت قبل از صدور رای در دادگاه کیفری بایستی به صورت دقیق محاسبه و به زندان اعلام شود تا متهم از حداکثر مدت محکومیت در زندان بهره‌برداری نکند.

ابلاغ رای دادگاه کیفری

در اجزای قبلی، در مورد تاخیر صدور رای در دادگاه کیفری و وضعیت متهمان بازداشت شده، توضیحاتی ارائه دادیم و به این نکته اشاره کردیم که تاخیر از جانب دادگاه در صدور رأی کیفری یا تعلل حقوقی، منجر به محکومیت قاضی قضاوت می‌شود.
در این قسمت، می‌خواهیم درباره اعلام رأی دادگاه کیفری و زمان اعلام رای دادگاه کیفری مرحله اول و دوم پس از صدور رأی در دادگاه کیفری، صحبت کنیم.

"پس از صدور رای در دادگاه کیفری، بایستی این رای برای طرفین دعوا یا نمایندگان قانونی آنان به صورت ارسالی ابلاغ شود.
تجهیزات و روش های مربوط به ابلاغ و مدت زمان لازم برای آن در ماده 380 قانون آیین دادرسی کیفری تعیین شده است.
امروزه، به‌جز موارد استثنا، پس از صدور رای در دادگاه کیفری، ابلاغ رای از طریق سامانه ثنا صورت می‌گیرد.
طبق ماده 380 قانون آیین دادرسی کیفری، مراحل ابلاغ رای بعد از صدور آن و مدت زمان لازم برای آن به ترتیب زیر است:"

مسئول دفتر دادگاه باید ظرف حداکثر سه روز پس از امضای دادنامه، آن را برای ابلاغ به مقام مربوطه ارسال کند.

در صورتی که متن دادنامه حاوی قسمتی باشد که شامل اطلاعاتی است که آگاهی شاکی از آن غیرمجاز است، در جرایم منع عفت استفاده می‌شود.
اما در جرایم مربوط به امنیت داخلی و خارجی کشور، نیاز است که دادنامه به صورت حضوری ابلاغ شود.

در صورتی که رای دادگاه کیفری یک و دو به اصحاب دعوا در مدت زمان ابلاغ آن حضوری ابلاغ شود، نیازی به مجدداً ابلاغ آن وجود ندارد، اما اطلاع رسانی از محتوای رای یا دریافت تصویر مصدق آن برای طرفین الزامی است.

اعتراض به رای دادگاه کیفری

بعد از توضیح روش‌هایی که رای در دادگاه کیفری را ابلاغ می‌کنند، در این قسمت قصد داریم به بررسی روش‌های اعتراض به رای دادگاه کیفری پس از صدور آن بپردازیم.
اعتراض به آرای صادر شده از دادگاه کیفری بستگی به این دارد که آیا در مرحله ابتدایی صادر شده‌اند یا تجدیدنظر و آیا از جمله آرای قابل اعتراض هستند یا خیر.

نحوه تجدید نظر در خصوص آراء دادگاه‌های بدوی، اعتراض به آنها و حق ارسال غیابی در این اعتراض، به صورت زیر است:طرفی که حق اعتراض دارد، باید داخل مهلت قانونی اعتراض خود را با ارسال دادخواست تجدید نظر یا ارسال واخواهی و اعلام آن از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ارائه کند.
این اعتراض و واخواهی می‌توانند قابل تجدیدنظر باشند.
مهلت اعتراض برای اشخاصی که در داخل ایران ساکن هستند، بیست روز و برای افرادی که در خارج از ایران ساکن هستند، دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی است.
در صورت قرار دادن، مهلت اعتراض به قرار، برای اشخاصی که در داخل ایران ساکن هستند، ده روز و برای افرادی که در خارج از کشور ساکن هستند، دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی خواهد بود.

آرا که از دادگاه‌های کیفری در مرحله تجدید نظر صادر می‌شوند، به جز در مواردی که به طور صریح توسط قانون مشخص شده‌اند، قابل اعتراض نیستند.
در صورتی که قانون کنارگذاشتن رای دادگاه کیفری مجاز بود، اعتراض به رای دادگاه کیفری از طریق روش‌های استثنایی مانند فرجام خواهی و اعاده دادرسی صورت می‌پذیرد.
همچنین، برخی از آراء قطعی در مرحله ابتدایی نیز به موجب قانون قابلیت اعاده دادرسی و فرجام خواهی را دارند.